Redaks ġya heyəTĠ

79 

 

 

 

 

J

 

JORDANĠYA  Noy  Nikolayeviç  (21.3.1869,  Gürcüstan,  Lançxuti  Ģ.  -  1953)  -  Gürcüstanın  dövlət  xadimi, 

gürcü  menĢeviklərinin   lideri,  jurnalist.  20  əsrin   90-cı  illərindən  sosial-demo krat  hərəkatında  iĢtirak  etmiĢ,  Cənubi 

Qafqa zda  ilk  sosial-demokrat  təĢkilat ı  "Mesamedasi"  qrupuna  daxil  o lmuĢdur.  I  Dövlət  dumasın m  deputatı,  sosial-

demokrat fraksiyasının sədri (1906) idi. 1912 ildə Bakıda "NaĢe slovo" menĢevik qəzetin in redaktorlanndan olmuĢdur. 

Fevral  inqilabından  (1917)  sonra  Tiflis  Fəhlə  Deputatlan  Sovetinin,  1918-21  illərdə  isə  Gürcüstan  menĢevik 

hökumətin in  sədri  olmuĢdur.  Gürcüstanda  sovet  hakimiyyəti  elan  edildikdən  (1921,  25  fevral)  sonra  mühacirətdə 

yaĢamıĢ, Gürcüstan mühacir təĢkilatının rəhbərlərindən biri kimi geniĢ fəaliyyət göstərmiĢdir. 

JURNALĠS TLƏR  VƏ  ƏDĠBLƏR  ĠTTĠFAQI  -  A zərbaycan  Xalq  Cümhuriyyəti  dövründə  qeyri-hökumət 

yaradıcılıq birliyi. 1919 ilin oktyabrında yaradılmıĢdı. Həmkarlar ittifaqı səciyyəsi daĢıyan qurum milli mənsubiyyətindən 

asılı o lmayaraq, jurnalist və yazıçıları b irləĢdirirdi. Sədri  L.P.Umanski, sədr müavini Xəlil  Ġbrahimov (Xəlil Ġbrahim), 

xə zinədarı Xudadat bəy Əzizov idi. Üzeyir Hacıbəyli ittifaqın idarə heyətinin üzvü olmuĢdur. Niza mnaməsinə əsasən, bü-

tün mübahisəli məsələlərə təĢkilatın nəzdində yaradılmıĢ arbitraj  komissiyasında baxılırdı. Ġttifaq fəal  mədəni-maarif və 

xeyriyyəçilik  fəaliyyəti  göstərirdi.  Be lə  ki,  1919  ilin  noyabrında  ittifaqın  yoxsul  üzvləri  üçün  pul  fondu  yaradılmıĢ, 

noyabrın  23-də  fondun  nəfınə  tamaĢa  göstərilmiĢdi.  Elə   həmin  va xt   "jurnalist  günü"nün  keçirilməsi  qərara   alın mıĢ, 

Dövlət Teatrında (indiki Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatırı) tamaĢa-bal təĢkil edilmiĢ, jurnalist günü ilə əlaqədar 

bir  gün-lük  qəzet  buraxılmıĢdı.  Jurnalistlər  və  ədiblər  ittifaq ı  Azərbaycanda  demokratik  mətbuatın  inkiĢafında, 

Cümhuriyyət  ideyalarının,  hökumətin  həyata  keçirdiyi  ictimai-siyasi,  iqtisadi  və  sosial-mədəni  tədbirlərin 

iĢıqlandırılmasında mühüm rol oynamıĢdır. Ġttifaq Aprel işğalı (1920) nəticəsində fəaliyyətini dayandırmıĢdır.   

---

80 

 

K 

KADETLƏRĠN  BAKI  ġÖBƏSĠ  -  Rusiyanın  ilk 

libera l  tə mayüllü  konstitusion-demokratla r  (kadetlər) 

partiyasının  Bakıdakı  Ģöbəsi.  Təsis  yığıncağı  1906  il 

yanvarın 7-də keçirilmiĢdi. Bakı kadetləri, əsasən, Moskva 

və  Peterburq  kadetlərinin  proqra mın ı  qəbul  et miĢdilər. 

Ətraflı  məlu mat  üçün  bax  Xalq  azadlıq  partiyasının 

(k adetlərin) Bakı şöbəsi məqaləsinə. 

"KASPĠ"  -  ictimai-siyasi,  ədəbi  qəzet.  1881  ilin  

yanvarından  1919  ilin  martınadək  Bakıda  rus  dilində  nəĢr 

olunmuĢdur.  10065  nö mrəsi  çıxmıĢdır.  Ġlk  28  nömrəsi 

həftədə iki dəfə, 1881  ilin  iyulundan həftədə 3 dəfə,  1884 

ildən  isə  gündəlik  çıxmıĢd ır.  "Kaspi"nin  yaradılması 

ideyası "Ba-kinskiye izvestiya" qəzetinin redaktoru  V.V.Ku zmino məxsus idi. Mü xtəlif vaxtlarda qəzetin  redaktorları 

və naĢirləri  V.Ku zmin,  V.Liç kus -Xo mutov, Əlimə rdan bəy Topçubaşov, Həsən bəy Zərdabi, Əli bəy Hüseynzadə və 

b.  olmuĢlar.  1897  ildə  "Kaspi"ni  Hac ı  Zeynalabdin   Tağr  mıĢ  və   qəzetin   redaktorluğunu  Ə.TopçubaĢova  həvalə 

etmiĢdir.  Qəzet in  133-cü  sayında  dərc  edilmiĢ  "Redaksiyadan"  adlı  yazıda  "neft  s əltənətinin  paytaxtı"  olan  Ba kıda, 

ümu miyyətlə, Qafqazda, Orta Asiyada əhalinin yaĢayıĢı  

 

 

 

 

 

 

---

81 

 

 

adət-ənənələri,  d ini  ilə  bağlı  məsələlə rin   qəzetin   səhifələ rində  iĢıqlandırılacağı  vəd 

olunurdu.  H.Z.Tağıyev  milli  ziyalıları  qəzetin  ətrafına  toplayırdı.  Rusca  çıxmasına 

baxmayaraq, 90-cı  illə rdən etibarən "Kaspi"nin səhifələrində  milli  məfkurə  məsələ ləri geniĢ 

yer  aldı.  "Kaspi"  Ə.TopçubaĢovun,  habelə  sonralar  Ə.Hüseynzadənin,  H.Zərdabinin   

redaktorluğu  dövründə  rusdilli  ,milli  düĢüncəli  mətbuat  orqanına,  milli  ideyanm  baĢlıca  

mü zakirə  mərkəzlərindən  birinə  çevrildi.  Mütərəqqi,  demokratik  Azərbaycan  ziyalılarının  

görkəmli  nü mayəndələri -  H.Zərdabi,   F.Köçərli, M.Mahmudbəyov, Ə.Ağayev (A ğ a o ğ 1 

u),  M.ġahtaxtinski,  C.Məmmədqulu zadə  və  b.  "Kaspi"  ilə  əməkdaĢlıq  edird ilər.  Qəzet  öz 

səhifələrində  Azərbaycanın  ictima i-siyasi,  iqtisadi  və  mədəni  həyatının  bütün  sahələrini 

iĢıqlandırılırdı. 

1-c i və  2-ci səhifələ rində, bir qayda olaraq, e lanlar, b ild iriĢlər, re kla mlar, felyetonlar, 

2-c i və  3-cü səhifə lərdə  Rusiyaya dair ü mu mi  xəbərlər, yerli  xronika , Ģəhər dumasının ic lasları haqqında materiallar, 

mü xtəlif hadisələr - ixtiralar, yeniliklər, teatr və musiqi, ayrı-ayrı ö lkələrin təhsil sistemi haqqında yazılar, Azərbaycan 

və  rus  ədəbiyyatmdan  nümunələr  dərc   olunurdu.  "Kaspi"nin  " Gündəlik  həyatdan",  "Bizə   yazırlar",  "Özgə 

diyarlardan",  "Məhkəmə  xronikası",  "Kaspinin  mə ktubları",  "Arabesklər",  "Eskizlər"  və  b.  rubrika ları  vardı. 

"Arabesklər"  və  "Eskizlər"  rubrikalarında  Ģəhər 

dumasın m  və  idarəsin in  fəaliyyəti  tez-tez  tənqid 

olunurdu.  1901-07  illərdə  "Kaspi"nin  bir  səhifədən 

ibarət  xüsusi  əlavəsi  də  buraxılırdı.  Burada  Rusiya 

Teleqraf  Agentliy inin  dünyadakı  hadis ələr  haqqında 

mə lu matla rı, 

dünya  mətbuatının  səhifələrindən 

xü lasələr,  b irja  q iy mətləri  və  s.  çap  olunurdu. 

Qəzet in  xüsusi  "Neft  Ģöbəsi"  idə  neft  sənayesinin 

vəziyyətinə,  ay rı-ayrı  Ģirkətlə rin   fəa liyyətinə,  neft 

hasilatına və satıĢına dair materiallar dərc edilirdi. 1905 

ildə  Ba kıda  ermən ilə rin  a zərbaycanlılara   qarĢı 

törətdikləri soyqırımları zamanı "Kaspi" əsl fədakarlıq 

göstərmiĢ, uydurma  ermən i təbliğatına sinə gərmiĢdi. 

Ermənilər  bütün  dünyaya  Bakıda  müs əlmanların  ə li 

ilə   guya  "10-15  min   ermən i  ö ldürüldüyü  barədə" 

yalanlar  yay mağa  baĢladığı  və  Rusiyanın  paytaxt 

Ģəhərlərində  çıxan  "Birjevıye  vedomosti",  "Sankt-

Peterburqskiye  vedomosti",  "Novosti",  "Rus"  və  b. 

qəzetlər  erməni  saxtaka rlıqlarını  yaydığı  za man 

"Kaspi"nin əməkdaĢları bu barədə bir çox həqiqətlə ri 

üzə çıxarmıĢ və qəzetin səhifələrində dərc etmiĢdilər. 

Hətta  bəzi  ermən ilə r  öz  sa xtaka rlıqla rına   görə 

"Kaspi"  vasitəsilə  ü zr  istə mək  məcburiyyətində 

qalmıĢdılar.  1918      ilin      martında    bolĢevik-daĢnak  

quldurlarının  Bakıda  a zərbaycanlılara  qarĢı  törətdiyi 

soyqırımı  zaman ı  "Kaspi"  qəzetinin  mətbəəsi  də 

yandırılmıĢdı. 

Əd.: 

Azərbaycan 

dövri 

mətbuatı, 

1832-1920. 

Biblioqrafiya. B., 1987; Axundov N., Sənədlərin dili ilə, B., 1980; 

Zeynalov  N.,  Azərbaycan    mətbuat  tarixi,  B.,  1973  Мовлаева 

С.А.,  Пропаганда  русской  и  азербаиджанской  литературы  на 

страницах газеты «Каспий», Б., 1983. 

 

KAZIM  QARABƏKĠR  PAġA 

(1882, 

Ġstanbul  -  1948,  orada)  -  Türkiyənin  görkəmli  hərbi 

və  dövlət  xad imi,  Atatürk ün  yaxın  silahdaĢlarından 

biri.  Ali  hərb i  təhsil  almıĢ,  Ba lkan  (1912-13)  və  

Birinci dünya (1914-18) müharibələ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---