Redaks ġya heyəTĠ

78 

 

 

 

 

sində  inqilabi  qanunları  dəyiĢdirmə k  hüquqlarına  ma lik  deyild ir.  Höku mət  alt ı  aydan  gec  olmayaraq, 

Müəssislər  məclisi çağ ırmalıdır, d igər  idarəetmə  məsələlərində  isə tam hüquqa malikd ir. Ġkinci qətnamə A zərbaycan 

Milli  ġurasnın  buraxılması  haqqında  id i.  Qətnamədə  deyilirdi:  "Azərbaycanın  daxili  və  xarici  həyatındakı  ağır 

vəziyyəti  nəzərə  a laraq,  bütün  hakimiyyət  F.x.Xoyskin in  s ədrliy i  ilə  təĢkil  olun muĢ  hökumətə  verilsin  və  ona 

tapĢırılsın ki, ö z hakimiyyətini yaxın vaxtlarda çağırılacaq Müəssislər məclisindən baĢqa heç kəsə güzəĢtə getməsin". 

Ye kun  nitqi  ilə   çıxıĢ  edən  M.Ə.Rəsulzadə  bu  qətnamələrə  əsasən,  tarixi  məsuliyyətin  bütün  ağırlığ ının 

F.x.Xoyski hökuməti üzərinə düĢdüyünü nozərə çarpdırmaqla, onun vəziyyətini döyüĢün ən ağır və məsuliyyətli anında 

geri çəkilən ordunun son arxa mövqelərini müdafiə etmək əmri almıĢ hərbi qüvvənin keçirdiyi qorxu və həyəcan hissi ilə 

müqayisə  etdi.  Yeni  doğulmuĢ  Azərbaycan  dövlətinin  məhvinə  yol  verməmək  höku mətin  ən  vacib  vəzifəsi  hesab 

olunurdu.  M.Ə.Rəsulzadə  Milli  ġuranın  xalq  nümayəndəliyini  təmsil  etdiyini  göstərməklə,  bu  orqanın  fəaliyyətini 

dayandırmasını "heç Ģübhəsiz, demokratiyanm geri çəkilməsi və irtcaçı qüvvələrin uğuru" kimi qiy mətləndirdi. Məsələyə 

əsl qiyməti tarixin verəcəyini bildirən natiq Müəssislər məclisinə tezliklə keçiriləcək seçkilərdə Azərbaycan xalqının əsl 

istəyinin ortaya  çıxacağına  inandığını  bildirdi.  M.Ə.Rəsulzadə  çıxıĢınm  sonunda  həmkarlarını  mövcud Ģ əraitin  ağırlığına 

baxmayaraq, Azərbaycanın tezliklə  azad və mütərəqqi bir cəmiyyətə sahib olacağına inandıraraq dedi: "İştə, müstəqil bir 

Azərbaycan!  Siyasətin  kəsbi-hürriyyət  və  istiqlal  edəcək  Azərbaycanda  ictimai  hürriyyətlər  və  hüquqi-bəşərə  aid 

düsturların,  hər  halda,  müstəbid  Rusiya  zamanından  daha  geniş,  daha  müsaid  olacağına  şübhə  etməm.  Hətta, 

əfəndilər,  söyləmək  istərəm  ki,  Azərbaycan  Qafqasiyada  ən  hürriyyətpərvər  və  inqilabçı  təsəvvür  olunan 

Gürcüstandan daha məsuddur. Çünki burada bizim daxili hiirriyyətlərimizə icrai-nüfuz edən və edəcəyi mütəsəvvir 

bulunan qiivvət yabançı bir qüvvət deyil, öz qüvvətimizdir. Buradan istiqbal, böyük və şanlı bir millətin miixtəlif şöbə 

və budaqlarının tövhidə doğru gedəcəyi eyni məqsədimizdir. İctimai və hüquqi hürriyyətlərdə bilfərz qaib etsək belə, 

siyasətən  qazanacaq  təlafıyi-mafat  edəcəkiz".  M.Ə.Rəsulzadə  çıxıĢını  "Yaşasın  Azərbaycan!  Yaşasın  türk  xalqı!" 

Ģüarı ilə bitird i. Beləliklə, yeni yaranmıĢ Azərbaycan dövlətçiliyi üçün ilk ciddi smaq olan "Ġyun böhranı" Milli ġuranın öz 

fəaliyyətini  dayandırması  ilə  nəticələndi.  Yeni  höku mətin  tərkibinə  daxil  o lan  12  üzvdən  6-sı  əvvəlki  höku mətdə  də 

iĢtirak etmiĢdi. 

Nuru paĢa isə tezliklə Azərbaycan Hö ku məti ilə münasibətlərini normallaĢdırmaq məcburiyyətində qaldı. 

Əd.: 

Азербаиджанская  Демократическая  Республика

  (1918-1920).  3aкондательные  акты  (Сборник  документов),  Б.,  2001; 

Azər-baycan  tarixi,  7  c ilddə,  c.5,  B.,  2001;  Rəsulzadə  M.Ə.,  A zərbaycan  Cü mhuriyyəti,  B.,  1990;  Həsənov  C, 

Azərbaycan  beynəlxalq  münasibətlər  sistemində  (1918-1920-c i  illər),  B.,  1993;  Və kiləv  P.Ə.,  Azərbaycan 

Respublikasının  yaran ma  tarixi,  B.,  1998;  Hətəmov  R.,  "17  iyun  böhranını  doğuran  səbəblər  haqqında,  "Tarix  və 

onun problemlə ri" jurnalı, № 2, B., 2002. 

"ĠZVESTĠYA  SOVETA  RABOÇĠX  Ġ  SOLDATS KĠX  DEPUTATOV  BAKĠNSKOQO  RAYONA"  - 

gündəlik ictimai-siyasi qəzet; Bakı Sovetinin orqanı. 1917 il martın  30-dan 1918 il iyulun 31-dək nəĢr edilmiĢdir. Cəmi 372 

nömrəsi  çıxmıĢdır.  6  nö mrəsi  A zərbaycan  xalqına  qarĢı  kütləvi  soyqırımlarının  əsas  təĢkilatçılarından  biri  olan 

S.ġaumyanın  redaktorluğu  ilə  buraxılmıĢ,  7-ci  nö mrədən  redaksiya  ta mamilə  menĢevik,  eser  və  daĢnakların  əlinə 

keçmiĢdir.  1917  ilin  noyabrında Bakı  Sovetinə rəhbərlik bolĢeviklərin əlinə keçdikdən sonra redaksiyanın tərkibi və 

qəzetin  istiqaməti  dəyiĢmiĢdir.  A.V.Karinyan  (Ter-Qabrie lyan)  qəzetin  reda ktoru  olmuĢ,  redaksiyaya  iki 

beynəlmilə lç i-menĢevik  da xil  edilmiĢdi.  Qə zet,  əsasən,  bolĢeviklərin  xəttini  həyata  keç irmiĢ,  Ba kıda   1918  il  ma rt 

qırğın larından  sonra  ardıcıl  bolĢevik  orqanına  çevrilmiĢdi.  1918  ilin  aprelind ən  mayınadək  qəzetin  faktik  redaktoru 

redaksiya  heyətinə  daxil  olan  A.Ġ.Mikoyan  idi.  "Kavkazskaya  Krasnaya  Armiya"  q əzeti  ilə  birləĢdikdən  sonra 

S.Q.Osipyan  onun  redaktoru seçil-miĢdi.  Qəzet  bolĢeviklərin  və  baĢqa siyasi  qüvvələrin  Azərbaycanda  müstəqil  milli 

dövlət  quruculuğu  əleyhinə  çevrilmiĢ  və  xalq m  milli-mənəvi  dayaqlarını  sarsıdan  ideyaları  təbliğ  edirdi.  1918  ilin 

aprelindən qəzet, eyni zamanda, Azərbaycan və erməni dillərində də buraxılmıĢdır. Qə zetin nəĢrində və buraxılmasında 

M.Əzizbəyov, S.Boqdanov, P.Çaparid ze, Ġ.Mahgin, A.Karinyan, A.Mikoyan, S.ġaumyan və b. iĢtirak etmiĢlər. Bakı Xalq 

Komissarları  Sovetinin  hakimiyyəti  döv-ründə  (1918,  25  aprel-31  iyul)  qəzetdə  partiya,  sovet,  həmkarlar  ittifaqı 

təĢkilatların fəaliyyəti iĢıqlandırılmıĢdır. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---