Redaks ġya heyəTĠ
Yüklə 7,09 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- KEÇƏÇĠ MƏHƏMMƏD
- KER ENS KĠ
- KƏND TƏSƏRRÜFATI ĠNSTĠTUTU
- KƏNDLĠ ĠTTĠFAQl
83
mentin in xüsusi qərarına (bax Xaricə təhsil almağa gön
üçün xaricə göndərilmiĢ tələbələrdən biri. Bakı realnı məktəbin i bitirmiĢ (1915), Moskva Ko mmersiya Ġnstitutunun texnika -iqtisadiyyat Ģöbəsinə daxil olmuĢdur. Bakıya qayıtdıqdan sonra xəstəxanada hesabdar iĢlə miĢdir. 1918 ilde əvvəlcə sol eserlə r, sonra isə ko mmunist partiyasının üzvü olmuĢdur. A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Höku mətinin Əmək Nazirliy ində katib iĢləmiĢdir (1919). Parlamentin 1919 il 1 sentyabr tarixli qərarına əsasən, təhsilin i dağ- mədən mühəndisliyi sahəsində davam etdirmə k üçün Alman iyanın Frayburq Dağ-Mədən Akademiyasma göndərilmiĢdir. 1925 ildə təhsilini b itirmiĢ, Azərbaycana qayıtdıqdan sonra 1927 ilədək Sura xanı neft mədənlərində çalıĢmıĢdır. N.Nərimanov adına Sənaye texn iku munun direktor müavin i (1927-30) iĢləmiĢ, qazıma, dağ-mədən, mineralogiya, petroqrafıya fənlərindən dərs demiĢdir. Azərbaycan SSR Dövlət Plan Ko mitəsi rəyasət heyətinin üzvü, daha sonra Ko mitənin Ģöbə müdirinin müavin i iĢlə miĢdir (1931-33). SSRĠ EA Azərbaycan Filia lı Rəyasət Heyəti sədrinin müavin i (1933-38) o lmuĢdur. 1938 ildə repressiyaya məru z qalmıĢ, Ko midə, SSRĠ DĠN-in Uxta ko mb inatında cəza çəkmiĢdir. 1941 ildə Mərkəzi elmi-tədqiqat laboratoriyasında Ģöbə rəisi, 1945 ilin aprelindən isə geoloq-petroqraf iĢləmiĢdir. Nen mu xtar mahalında geoloji ekspedisiyalarda iĢtirak etmiĢdir (1945-48). Ġkinci ekspedisiya za manı (hə mən vaxt Ka zımov böyük te xnik-geoloq idi) Barens dənizi sahilində uran fılizi aĢkar edilmiĢdir. 1949 ildə Kazımovun Cənubda məskunlaĢmasına icazə verilmiĢdi. 1955 ildə bəraət almıĢ, ömrünün son 20 ilin i iflic vəziyyətində yaĢamıĢdır. Əd:. T ah ir z a də Ə., Cəfər Kazımov. Sovet uranını tapanlardan biri, B„ 2001.
Azərbaycan Milli Şurasının üzvü. 1905 ildən Rusiya Sosial-De mo krat Fəhlə Partiyasının üzvü olmuĢ, 1911 ildə ―Musavat‖ partiyasının yaranmasında iĢtirak etmiĢdir. Milli ġuranın “Azərbaycan Məclisi-Məbusanının təsisi haqqında qanun” una (1918, 19 noyabr) əsasən, Cü mhuriyyət Parlamentinin tərkib inə daxil edilmiĢdi. Parlamentdə "Müsavat" və bitərəflər fraksiyasının ü zvü id i.
Xanəndəlik sənətini dövrünün məĢhur xanəndəsi MəĢədi Ġsidən, həmçinin tanın mıĢ musiqiĢünas Xarrat Quludan öyrənmiĢdir. Gənc yaĢlaından ġuĢa məclislərində o xu muĢ, "Xandəmirovun teatrı"ında ta maĢalarda və konsertlərdə iĢtira k etmiĢ, müğənni kimi məĢhurlaĢmıĢdır. O, 1902 ildə Ba kıda Tsğıyev teatrında Cabbar Qaryağdı oğlu, ġə kili Ələsgər, məĢhur tarzən Sad ıq Əsəd oğlu (Sadıqcan), MəĢədi Zeynal, Gü lablı aĢıq ları Abbasqulu və Nəcəfqulu və baĢqs sənətkarlarla birlikdə "ġərq konsertləri‖ ində iĢtirak etmiĢdir. "ġüĢtər" muğamının mahir ifaçısı idi. 1904 ildə Bakıya köçmüĢ, burada MəĢədi Zeynal, Mərdi Canıbəyov, sonralar Qurban Pirimovla birlikdə çıxıĢ etmiĢdir. GeniĢ diapazonlu, güclü və mə lahətli səsə malik olan Kcçəçi Məhəmməd "Nəva", "Mahur", "Mani", "Bayatı-qacar" muğamlarını da xüsusi ustalıqla o xu muĢdur. Onun ifasında bir sıra muğənni, təsnif və xalq mahnıları 1912 ildə "Sport-rekord" (VarĢava), 1914 ildə isə "Ekstrafon" (Kiyev) Ģirkətləri tərəfındən qrammofon valına yazılmıĢdır. Ölkənin mədəni həyatında həmiĢə yaxından iĢtirak edən Keçəçi Məhəmməd Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti (1918-20) dövründə də milli mədəniyyətin inkiĢsfına dəyərli yard ım göstərmiĢ, xanəndə və çalğıç ıla rın musiqili səhnəciklə rində çalıb-o xu muĢ, xeyriyyə konsertlərində, bayramlarda və baĢqa el Ģənliklə rində ya xından iĢtira k etmiĢdir. Bütün qüvvə və biliy ini milli musiqi mədəniyyətinin, xüsusilə xanəndəlik sənətinin yüksəliĢinə həsr etmiĢ, Azərbaycan musiqisinin bünövrəsi olan muğamata guĢə və xallar əlavə edərək, onu daha da zənginləĢdirmiĢdir. Tədqiqatçı Firidun ġuĢinskinin fıkrincə, musiqi tariximizdə ritmik muğamları Keçəçi Məhəmməd kimi ustalıqas o xuyan və onun səsi kimi yüksək d iapazona ma lik səsi olan xa- nəndəmiz o lma mıĢdır. Əd.: ġu Ģin sk i F., Azərbaycan xalq musiqiçiləri, B., 1970; yenə onun, Народные певцы и музыканты Азербаиджана, М. ,1979.
Simb irsk -11.6.1970, Nyu-Yo rk) - Rusiyanın dövlət və siyasi xad imi,
84
eser. IV Dövlət du masında (1912-17) trudoviklər fraksiyasına baĢçılıq edirdi. Fevral inqilabın ın (1917) qələbəsində mühü m rol oynamıĢdır. Ġnqilabdan sonra Petroqrad Soveti s ədrin in müavin i id i. Müvəqqəti hökumətdə ədliyyə (1917, mart-may), hərb i və dəniz naziri (may-sentyabr), iyulun 21-dən həmçinin baĢ nazir, sentyabrın 21-dən, eyni zamanda, ali baĢ komandan olmuĢdur. Oktyabr çevriliĢind ən (1917) sonra Sovet hakimiyyətinə qarĢı fəal mübarizə aparmıĢdır. 1918 ildə Fransaya mühacirət etmiĢ, "Dni" qəzetin in redaktoru (1922-32) olmuĢdur. 1940 ildən ABġ-da yaĢamıĢdır.
xadimi, dip lo mat, markiz. Oksford Universitetini bitinniĢdir. 1891-92 illərdə Hindistanın iĢləri ü zrə nazir müavini, 1898-1905 illə rdə Hindistanın vitse-kralı, 1919-24 illə rdə B.Britaniyanın xa ric i iĢlər na ziri olmuĢdur. 1911 ilden parla mentin lordla r pa latasının üzvü idi. Sovet-Po lĢa sərhədlərini müəyyənləĢdirən "Kerzon xətti"ni 1920 ildə Antanta adından təklif etmiĢdir. Birinci dünya müharibəsindən (1914-18) əvvəl Qafqazda olmuĢ və regionu dərindən öyrənmiĢdir. 1920 il yanvarrı 10-da Paris sülh konfransı (1919-20) Ali ġurasının iclasında Azərbaycan və Gürcüstan hökumətlərin in Antanta ölkələrindən kö mək istəmələri haqqında məlu mat vermiĢ, bu respublikalarm müstəqil dövlətlər kimi dərhal de-fakto tanıması təklifıni irəli sürmüĢdür. Onun təklifi ilə yanvarın 11-də Antanta Ali ġurası Azərbaycan və Gürcüstan respublikala rının de-fakto tanın ması barədə qəra r qəbul et miĢdir. Kerzon A zərbaycanın dövlət müstəqilliy ini qoru maq məqsədilə ona yard ım göstərilməsini təklif etmiĢ, müttəfıq ordularının çıxarılmasının əleyhinə olmuĢdur. Kerzon 1920 ilin əvvəllərində Ġngiltərə pa rla ment ində azərbaycanlılara və Anadolu türklə rinə qarĢı soyqırımları törətmiĢ erməni canilərini ifĢa edərək b ildirmiĢdi ki, mənə elə gəlir ki, siz erməniləri səkkiz yaşında
новейшей истории, М., 1998.
üçün açılmasına təĢəbbüs göstərdiyi tədris ocaqlarından biri. Cümhuriyyət Hökuməti 1919 il 5 mart tarixli iclasında kənd təsərrüfatı mütəxəssisləri hazırla maq məqsədilə Bakıda ali məktəb aç maq məsələsini müzakirə edərək bəyənmiĢdi. Sənəd-lərdən aydın olur ki, Xalq Maarifi Nazirliyinə məsələ ilə bağh qanun layihəsi hazırlayıb Parla mentə təqdim et mək tap-ĢırılmıĢdı. Lakin Cü mhuriyyət Hökuməti yalnız Bakı Dövlət Universitetinin açılmasına macal tapdı, ali təhsil sahəsində di-gər planların ı isə həyata keçirə bilməd i. KƏNDLĠ ĠTTĠFAQl - A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti dövründə Bakıda yarad ılmıĢ qeyri-höku mət təĢkilatı. Əsası 1918 ilin yanvarında Bakı Ģəhər rəisliyi kəndlilərinin qurultayında qoyulmuĢdu. 32 nümayəndənin iĢtirak etdiyi qurultayda ittifaqın idarə heyəti seçilmiĢdi: sədri Mahmud Quliyev, ü zvlə ri ġirəli Zeynalov, Mə mməd bəy Ba kıxanov, Hacağa Babayev, MəĢədi AğarəĢid Feyzizadə, Mirzə bəy Mah mudbəyov, Manaf Məhərrəmov, Sey id Mehdi Seyid Musa oğlu, Mir Həmdu lla Zəkizadə, Mo lla Abbdulla ġahbazzadə id ilər. Ġdarə heyəti "Ġs mailiyyə" binasında yerləĢirdi. Ġttifaq kəndlilərin sosial-iqtisadi mənafelərəni müdafiə edən yeganə birlik idi. Əsas məqsədi kəndlilərin birliyinə nail olmaq, kəndli bankı aç maq, kəndliləri Müəssislər məc lisinə seçkilə rə hazırla maq, onla rın arasında rnaarif iĢini geniĢləndirmək (xalq məktəblərin in açılması) və s. olmuĢdur. 1918 ilin mart ında daĢnak-bolĢevik quldurların ın Bakıda azərbaycanlılara qarĢı törətdiyi soyqırımı za manı Ġttifaq ın "Ġsmailiyyə" binasında yerləĢən dəftərxanası və ə mlakı yandırılmıĢ və o, fəaliyyətini müvəqqəti dayandırmıĢdı. 1918 ilin sentyabrında yenidən iĢə baĢlayan Ġttifaqın fəaliyyəti bütün Bakı qəzasını (280 min nəfər əhalisi o lan 76 kənd) əhatə edird i. 1920 ilin əvvəllərində 1 2-ci kəndli qurultayının çağırılacağı elan olun muĢdu. Qurultayda nümayəndəlik Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin hər kənd icmasmdan 5 nəfər olmaq la müəyyən edilmiĢdi. Kəndlə rdə yeni özə klə r yarat maq, ərzaq bölgüsünə nəzarəti həyata keçirmə k üçün Ġttifaqın mərkəzi ko mitəsini təĢkil etmək nəzərdə tutulmuĢdu. Lakin Aprel işğalından (1920) sonra Kəndli ittifaqı fəaliyyətini dayandırmağa məcbur o ldu.
Azərbaycanda kəndli təbəqəsi qədim tarixə ma likdir. ġima li A zərbaycanda kəndlilərin tarixində əsas dəyiĢikliklə r Ru- siya iĢğalından (1801-28) sonra baĢ vermiĢdir. ĠĢğal prosesində xanlıqlar dövründə mövcud olan kəndli kateqoriyaları (divan, sahibkar və vəqf torpaqlarında yaĢayan rəiyyətlər və rəncbərlər) a rasında nisbət dəyiĢirdi. Ça r Rusiyasına müqavimət gostərən xan və bəylərin torpaqları müsadirə olunaraq, xəzinənin mülkiyyətinə keçirildi. Torpaq üzərində dövlət və xüsusi sahibkar miilkiyyəti möhkəmlənirdi. Buna uyğun olaraq, kəndlilər dövlət və xüsusi sahibkar kəndlilərinə bölünürdü. ġimali A zərbaycanda kəndlilərin tə xminən dörddə bir h issəsini sahibkar kəndliləri, qalan ını isə dövlət kəndliləri təĢkil edirdi. Azərbaycanın kəndliləri çar höku mətin in siyasəti nəticəsində ağır milli və sosial zülmə məru z qalırdılar. Ona görə də 19 əsrin 30-cu illərində Car-Balakən (1830), TalıĢ (1831), Quba (1837) və ġəki (1838) üsyanları baĢ verrniĢdi. Çar höku mətinin 1840-c ı illərin əvvəllərinədək keçirdiy i inzibati-aqrar islahatla r yeni narazı-lıq lar yaratmıĢ, Qazax qəzasında (1842-44 illər) və b. yerlərdə kəndli çıxıĢları o lmuĢdu. Vəziyyəti belə görən çar hökuməti 1846 il 6 dekabr reskriptini, 1847 il 20 aprel və 28 dekabr əsasnamələrini qəbul etmiĢdi. 1870 il 14 may kəndli islahatı ilə kəndlilər, rəsmi surətdə, Ģəxsən azad elan olunmuĢdu. Buna baxmayaraq, onlar pay torpaqlarının mü lkiy- Yüklə 7,09 Mb. Dostları ilə paylaş:
|