98
baĢlanılanda onun sıralarına qoĢulmuĢdur.
Hərbi nazirlik bərpa edildikdən sonra polkovnik
Məhəmməd Mirzə Qacar birinci topçu briqadasmın
ko mandiri
təyin
olun muĢdu.
Briqadanın
formalaĢdırılmasının ilkin ağırlığı da onun üzərinə
düĢmüĢdü. Azərbaycan ordusunun təĢkilatlan masında
göstərdiyi xid mətlərinə görə Hö ku mətin 1919 il 25
iyun tarixli qəra rı ilə ona general-mayor rütbəsi
verilmiĢdi. Məhəmməd Mirzə Qacar 1919 il dekabrın
1-də BaĢ Topçu Ġdarəsinin rə isi, 1920 il mart ın 15-də
isə Azərbaycan ordusunun təchizat rə isi təyin olundu.
Onun baĢçılıq etdiy i quru mun tərkibinə ləvazimat
idarəsi, istehkam təchizat ı idarəsi, topçu təchizatı
idarəsi, hərbi-sanitar hissəsi və hərbi baytar hissəsi
daxil idi. M.M.Qacar 1920 ilin mayında bolĢevik
iĢğalına qarĢı baĢlamıĢ Gəncə üsyanının (1920) əsas
təĢkilatçılanndan biri id i. Ona üsyandan sonra təĢkil
olunacaq
yerli
höku mətə
rəhbərlik
et mə k
tapĢırılmıĢdı. Lakin üsyan iĢğalçı Qırmızı ordu
birleĢmələrinin birgə əməliyyatı nəticəsində amansızcasına yatırıld ı. Məhəmməd Mirzə Qacarın sonrakı taleyi barədə
mə lu mat yo xdur.
Əd.: Nəzirli ġ., Cümhuriyyət generalları, B., 1995, yenə onun, Qacarlar, B., 1995, Süleymanov M., Azərbaycan ordusu (1918-1920), B.,
1998; Каджар; Чингиз, Каджар, Б., 2001
QACAR Seyfu lla M irzə Bəhmən Mirzə oğlu (6.3.1864, Tiflis -1926) - hərbi xad im, A zərbaycan Xalq
Cü mhuriyyəti ordusunun yüksək rütbəli zabiti. A zərbaycan Qacarlar sülalesi nəslindəndir.Tiflis hərbi məktəbində
təhsil almıĢdır. 1886 ildən Rusiya ordusunun 152-ci Vladiqafqa z alayında, Rusiyanın mü xtəlif Ģəhərlərində süvari
diviziyalarında xid mət etmiĢ, Birinci dünya müharibəsi (1914-18) dövründə Qərb
cəbhəsində tabor və alay komandiri olmuĢdur. 1916 ildə polkovnik rütbəsi alan Seyfulla
Mirzə Qacar A mur sərhəd alayınm ko mandiri idi. "Müqəddəs Stanislav", "Müqəddəs
Anna", "Müqəddəs Vladimir" ordenləri, " Georgi" silahı ilə təltif edilmiĢdir. Seyfulla Mirzə
Qacar A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti hərbi nazirliyinin bərpasından sonra milli orduya
qoĢulan ilk Azərbaycan zabitlərindən biri idi. Hərbi nazirliyin 1918 il 15 noyabr tarixli əmri
ilə o, baĢ qərargahda Lə-vazimat idarəsinin rəisi, 1919 ilin əvvəlindən isə 3-cü Gəncə
piyada alayının komandiri təyin edilmiĢdi. Sonradan baĢqa vəzifələrdə də fəaliyyət göstərmiĢ
Seyfulla Mirzə Qacar 1921 ilədək A zərbaycan hərbi hissələrində xid mətini davam etdirmiĢ,
həmin ildə xəstəliyi ilə əlaqədar istefaya çıxmıĢdır.
Əd.: N əz i r li ġ., Arxivlərin sirri açılır, B., 1999; Каджар; Чингиз, Каджар, Б., 2001
QACAR Sədrəddin Mirzə (1866 - ? ) - hərbi xadim. A zərbaycan Qacarla r
sülaləsindən olan ġahzadə Əmir Kazım Mirzə Qacann nəvəsi, Azərbaycanın xalq artisti Surəyya Qacann atasıdır.
Orenburqda hərbi mə ktəb bitirmiĢdir. UĢaq yaĢlarından musiqiyə həvəs göstərən Sədrəddin Mirzə ya xĢı skrip ka
çalmıĢ, sonralar musiqi müsabiqəsində qızıl medala layiq görülmüĢdür. Hərbi xid mətini Vladivostokda keçirmiĢdir.
Fevral inqilabından (1917) sonra Tiflisdə, daha sonra Gəncədə yaĢamıĢdır. A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti
yarandıqdan sonra milli ordu sıralarında xid mətə baĢlamıĢ, 1919 ilin sonlarınadək Bakı qəzasının hərbi rəisi, həmin
vaxtdan isə hərbi na zirliyin dəftərxana rə isi olmuĢdur. Aprel işğalından (1920) sonra Sədrəddin Mirzə bolĢeviklə r
tərəfındən həbs edilərək A rxangelskə sürgün olunmuĢ, bir ildən sonra isə Ryazan Ģəhərində güllələn miĢdir.
Əd.: Nəzirli ġ., Arxivlərin sirri açılır, B., 1999; Каджар; Чингиз, Каджар, Б., 2001
QAÇQIN VƏ KÖÇKÜNLƏRLƏ BAĞLI KOMĠSSĠYANIN YARADILMAS I HAQQINDA QƏRAR -
Birinci dünya müharibəsi (1914-18) illərində və bundan sonrakı dövrdə erməni-daĢnak quldurlarının
törətdikləri soyqırımları nəticəsində ata-baba torpaqlarından, doğma yurd-yuvalarından didərgin düĢmüĢ
azərbaycanlılara kö mək göstərmək məqsədilə ayrıca höku mət quru mu yaradılması barədə sənəd. 1919 il iyunun 23-də
Azərbaycan Xa lq Cü mhuriyyəti Höku mət i tərə fındən qəbul edilmiĢdir. Qəra rın birinci bəndinə əsasən, Bakı Ģəhərində
qaçqınların ehtiyacların ı müəyyənləĢdirmək üçün Əkinçilik, Da xili iĢlər və Himayədarlıq nazirlikləri
nümayəndələrindən ibarət Mərkəzi ko missiya, quberniya və qəzalarda isə ona tabe olan yerli ko missiyalar yaradılmalı
idi. Ġkinci bəndə görə, xarici iĢlər naziri, qaçqın lar məsələsinin həllini asanlaĢdırmaq və beynəlxalq ko missiya
yaratmaq məqsədilə Ermən istan Respublikası ilə ə laqə sa xla malı idi.
QAÇQINLAR MƏSƏLƏSĠ, A zərbaycan Xa lq Cü mhuriyyəti dövründə q a ç q ı n l a r məsələsi - 20 əsrin
əvvəllərində erməni millətçilərin in azərbaycanlılara qarĢı dəfələrlə törətdikləri soyqırımları nəticəsində yaranmıĢ və
beynəlxa lq səciyyə kəsb et miĢ proble m. 19 əsrin əvvəllərindən baĢlayaraq çar Rusiyası tərəfindən cənubi Qafqa za -
Azərbaycan torpaqlarına köçürülmüĢ ermən ilər yerli aborigen əhali olan a zərbaycanlıla ra qarĢı ara msız kütləv i
qırğın lar həyata keçirmiĢ, onları ö z ev-eĢiklərindən məhru m etmiĢ, ata-baba torpaqlarından sıxıĢdırmıĢlar. Azərbaycan
xalq mın ü zləĢdiyi belə fəlakətlərdən biri də