ŞƏ r q -q o r b

Talcyima  minnətdarlığımdan  başımı  tamamila  itirərək,  bizdə 
m əşhur  əlan  şərabın  dadına  baxmaq  istoyib-istəm ədiklarini  chti- 
yatla  qənaqlarımdan  soruşdum;  iki  butulka  şampan  şorabı  sifariş 
verdim.  Qodohlorimizi  bir-birino vurduq.
A m un-Ka-Zaylat  razı  qaldığını  bildirdi.  O,  deyirdi:
-  
Dostum,  adam  öz  zəm anosindən  birdən-birə  səkkiz  min  il 
irəli  düşondə qəribə hisslər kcçirir.  Ey parisli, sənin əsrin haqqında 
pis söz dcmoyocoyom, horçənd m ənə elə gəlir ki, bu əsr nadanlığın 
ağlasığmaz soviyyosindodir.  Burada hava tomiz, işıq z ə rif olduğuna 
göro  bodənimdo  qcyri-adi  hərarot  hiss  cdirəm.  Q onaqpərvərli- 
yindən  razıyam,  öz  clmi  institutum  adından  sənə  təşəkkürüm ü 
bildirirom.  Göroson,  indi  Badarido  monim clmi  həmkarlarım  nə  ilə 
məşğuldurlar?  Daha  doğrusu,  səksən əsr əvvəl  onlar nə  ilo məşğul 
idilər? Olbotto,  onlar qayıdacağım  günü  səbirsizliklo gözləyirdilər. 
Həmkarlarımın  ümidlərini  doğruldacağam.  Topladığım  məlum at 
dünya elmi  tarixindo  əlam ətdar lıadisə olacaqdır.
Amma  dostum,  mon  sənin  dövrünün  cyş-işrəti  içərisində  rahat 
qala  bilmərom;  öz  tapşınğımı  yerinə  yctirm əliyəm .  M ənim   üçün 
müəyyən  cdilmiş  m əqsədə  doğru  gctm əliyəm ;  C inq-C onq,  sənin 
dövrünə  golib  çatmalıyam.  Pcrqoliyalı,  bəlko  də,  sən  yaşadığın 
illərdə orada olacağam.  Demoli, ola bilər ki, səni orada göreceyəm ; 
amma  sən  moni  tanıya  bilm əyəceksən;  çünki  görüşüm üz  senin 
üçün  goləcəkdə  olacaqdır.  Ümidvaram  ki,  m eni,  dostumuz  paris- 
linin  bizi  qobul  ctdiyi  kimi  hörm ətlə  qobul  edəceksən.  Buna  da 
ümidvaram  ki,  şərab  hazırlam aq  baearığı  o  vaxtadək  yaddan 
çıxmayacaq.
-   Bıına  əmin  ola  bilarsən,  cy  əcdadım ,  amma  sən  nahaq  yerə 
ümid  bəsləyirsən.  Sən  moni  Pcrqoliyada  görə  bilmozsən,  çünki 
əgor moni  görsən -  hoddindən  artıq  inco  ifado  işlotm ədiyim ə görə 
üzr  istəyirom  -   bu,  menim  kcçm işim də  baş  vcrmişdir.  Ə gor  belə 
olsaydı,  mon  indi  görüşdon  xəbordar  olardım.  Halbuki,  sifətin 
m ənə  tanış deyil.
-   Bu  həqiqatdir,  cy  gələceyin  m üdrik  şəxsi,  mən  bu  ceheti 
unutmuşdum...  he,  vaxtdır.  Ey  parisli,  m enə  son  dəfə  yaxşılıq  ede 
bilərsonmi?  Bu  izdihamın  içərisindon  uçmağım  çox  xoşagəlm əz 
hadiso  olardı;  göro  bilərlər.  M əni  boş  bir  ycro  ötürm oye  razılıq 
vcrorsonmi? Qalmaqal  qoparmadan  oradan  uçub  gcdo  bilərdim.
Onu  ötürmok  üçün  ayağa  qalxdım.  Cinq-Conq  moni  “Gün- 
boz”do  gözloyocoyinə  söz  vcrdi;  onunla  ycno  do  söhbəı  ctmok 
istəyirdim.
Pcrqoliyalı  dcdi:
-  Sen qayıdanadək yerimdən tərpənməyeceyem. Sabah yola düş- 
mək  fıkrindəyom.  Sonə  isə  ocdadım  Amun,  uğurlu  yol  arzulayıram. 
Öz qardaşlarına bir şcy demok  istoyirsənmi? Ola  bilər  ki,  mon  sonin 
əsrində yerə enim.
-   Onlara  de  ki,  yolda  Am un-K a-Zaylata  rast  goldin,  de  ki, 
işlərim yaxşı  gcdir,  tezliklə qayıdacağam.
Biz bulvarla bir neçə addım  irəliledik.  Sonra döngoyə burulduq 
vo m ən Amunu Lüksemburq  sarayma  tərə f apardım.
Yolda badarili  mono dcyirdi:
-  Dostum, tez yola düşməyimə göro məni bağışla, amma bu bala- 
caboy perqoliyalı heç xoşuma golmir.  Zənnimco, onun  nə isə  alçaq 
niyyəti vardı.  Hiss edirəm ki, burada mənhus məkr gizlənir. Qonşular 
zəngin va gcniş ölko olan  Badarinin daim paxıllığmı çokmişlər.  Öz 
tariximiz  boyu  dəfələrlo  saysız-hcsabsız  düşmonlərin  basqmlanm 
d o f etməli  olmuşuq.  Bos  gəlocəyin  xalqları  bizim  toroqqimizdon 
xəbər tutsalar, necə olacaq? Əgər onlar da bizim kimi alim vo qüdrət- 
lidirlərsə,  -  görünür,  pcrqoliyalılar  mohz bu  cür  adamlardır, -  qor- 
xuram ki, sərvətlərim izi əlim izdən almaqdan ötrü kcçmişo ckspedi- 
siya göndərmək həvəsinə düşsünlər. Cinq-Conqun nə kəlləsinin for- 
ması,  nə  də  cılız  bodoni  xoşuma  gəlir.  Mon  insanın  fıziki  qurulu- 
şunun,  onun  m ənəvi  simasına  uyğunluğunu  öyronmok  sahesindo 
dərin  tədqiqat  apardığıma görə  deya bilərəm   ki,  bu  dofo  qabağıma 
çox mekrli və pis adam çıxmışdır...  Ey parisli,  səno iirəyimi  açmaq 
istəyirəm, hiss cdirəm ki, moni  satmayacaqsan.  Əgər ə w ə llo r sofə- 
rimdon m əqsəd qerəzlik elmi-tedqiqat idisə, indi homin səfor müoy- 
yon  dərəcədo  kəşfıyyat  xaraktcri  daşıyır.  Biz  kainatm  çox  dorin 
sirlərini  açmaqla,  özümüzün  ləyaqətimizi,  şöhrotimizi  tamamilo 
dərk  cdərək  bütün  dövrelərin  xalqlanm   Badari  modoniyyətinin 
nailiyyetləri  ilə  tanış  ctm ək  isteyirik.  Amma,  indi  görünür, 
perqoliyalıların planlan  bizim  planlar üçün təhlükə  yaradır.
Qeti  qərara gəlm işəm.  Maşını  bu pcrqoliyalınm  yaşadığı  dövro 
quracağam.  Onların  niyyətini  öyrənm ək  üçün  bir ncço  hofto  orada 
qalacağam.  Sonra  əlahezrət  kralımıza  molumaı  vcmıokdən  ötrü 
Badariyə qayıdacağam.  O  zaman  biz  lazımi  hazırlıq görorik.
249

---

Küçodo bizdon başqa hcç kos yox  idi. O, vaxt maşınını cibindon 
çıxarıb diqqotlo tonzim cderək,  nohayət,  bildirdi:
-  Hor şcy hazırdır.
Kədərlo  cavab vcrdim:
-   Lakin  səni  çox  az  gördüm,  indi  dcyəson,  həmişəlik  məndon 
aynlırsan. Sənə həlo minlərcə sual vcrməliyəm. Gözəl  Badari m ədə- 
niyyəti  barəsində, demək olar ki, m ənə hcç no danışmadın.
-   Ola  bilər  ki,  məni  güman  ctdiyimdən  xcyli  ə w ə l   görəsən, 
-dcyo  Amun-Ka-Zaylat  gülümsünərək  cavab  vcrdi.  -   Söz  verirəm  ki, 
qayıdarkon  yəlüstü  burada bir də dayanım.
-  Bəs  gəlişindən  necə x əb ər tutum, soni  harda qarşılayım?
-  Dostum, badarilinin müdrikliyinə inan... İndi isə bir ncçə addım 
gcri çəkil.
O,  obasına  möhkom  büründü,  oli  ilə  m əno  işaro etdi.  Bu,  mono 
vida  işarəsi  kimi  göründü.  Badarili  düyməni  basdı.  Bənövşəyi  alov 
qalxdı,  gözlərim  qarşısında  ağ  ildırım  çaxdı.  Raket  buraxılarkən 
om ələ  gələn  vıyıltıya  bənzər  uzun  vıyıltı  eşitdim.  Başımın  üstün- 
dən  no  iso  gözqamaşdıran  parlaq  bir  şcy  kcçorok  qara  somaya 
doğru  uçdu.  Bütün  bunlar  bircə  anın  içərisində  baş  verdi.  Sonra 
ətrafa  yenidən  zülmət  və  sükut  çökdü.  M ən  tək  qaldım.  H əyoca- 
nımdan  Lükscmburq  sarayının  dəm ir hasannı  sıxdım.
Bir  neço  saniyə  hasara  söykənib  qaldım.  H əyəcandan  özümə 
golməyə  macal  tapmamış,  geconin  zülm ətini  yeni  panltı  nura  qərq 
ctdi.  Ycnidən  ildırım  çaxdı  və  A m un-K a-Zaylat  ə w ə lk i  yerindo 
göründü.  Bu dofə  bədənino  sıx  yapışmış paltar geymişdi.
-  No olub? -  deyə qışqırdım. -  Allah xatirinə de görüm, gözlə- 
nilmodon  qayıtmağımn  sobobi  nodir?  Ə lbəttə,  mon  xoşbəxtəm , 
amma sənin planlarına nə m ane oldu?  B əlkə maşım na qum  düşüb?
Badarili  iltifatla  gülümsündü.
-   Heç  nə  olmayıb.  Ilo r  şcy  əladır.  M əgər  mən  səni  xobərdar 
ctməmişdim  ki,  burada  yolüstü  ikinci  d əfə  dayanacağam?  G ördü- 
yün  kimi  vədim ə  əm əl  edirəm.  Pcrqoliyadan  qayıdıram.  Həm in 
ölkədə  düz  bir  ay  qaldım  Yeri  gəlm işkən  deyim  ki,  Pcrqoliya  heç 
xoşuma gəlm ədi.  Paris gccəsinin  xoş  m ühitinə düşdüyüm ə  şadam.
Yenə də öz toəccübümü gizlədə  bilmodim:
-  Bəs  axı  sən  m əndən  comi  bir  neçə  saniyə  bundan  əvvəl 
ayrılmısan!
250
-   Doğrudur.  Amma  burada  looccüb  ctmoli  no  var?  N ə  qodor 
dcmək olar ki,  mon  fozaya çıxan  kimi dorhal  sonin  vaxtından  forq- 
lənən  bir vaxta düşürom?  Perqoliyaya bir saatdan  da tcz çatdım  ki, 
bu  da  yer  vaxtı  ilə  toqribən  on  bir  min  ildir.  Orada  nozərdə  tut- 
duğum  kimi,  toxminən  bir  ay  qaldım  -   ycri  gəlmişkən  dcyim  ki, 
həmin iyirmi  doqquz min yüz olli üçüncü  ildə m əno verilən çox pis 
yeməkdon  vo  iyronc  içkilordon  yaman  əziyyot çokirdim.  Sonra  iso 
səno söz vcrdiyim kimi, yolüstü buraya cnmək üçün maşını qurdum 
və vaxtın oks istiqamoti  ilo yola düşdüm.  İlk görüşümüzün, günü vo 
vaxtı  xoşuma  goldiyino  göro  düz  homin  ycro  qayıtmağa  çahşdım. 
Buna çətinlik çokmodon nail oldum.  Vossalam. Əslindo mon bir ay 
öm ür sürmüşəm.  Həmin  müddətdo son  on  saniyə  vaxt  kcçirmisən, 
Ycrdə isə bir istiqamotdə on  min  il  və digor istiqamətdə on  bir min 
il  ötmüşdür.  Bunlar  gün  kimi  aydındır.  Mon  bura  yola  düşdüyüm 
andan  bir  ay  tez  qayıtmaq  istoyirdim.  Amma  soni  lazımsız  hoyo- 
candan  qurtarmaq  üçün,  bclo  etmodim:  axı  görürom  ki,  vaxtların 
nisbiliyinə  hcç cür alışa bilmirson.
-  Başa düşürom, -  dcyo tamamilo özümü itirərok cavab verdim.
-   Başa  düşürəm...  Bu  bir  ncçə  saniyəni  gözlədiyinə  görə  sono 
m innətdaram.  Doğrudanmı,  dediyin  iyirmi  doqquz  min  yüz  olli 
üçüncü  ilə  gedib  çıxa  bildin?  Gördünmü...  Doğrudan  da,  görəcok- 
sənmi...  Bura bax, yalvarıram, gol heç bir montiq olmasa da, sözlori 
kcçmiş  zamanda  işlətm ək  haqqmda  şərtloşok.  Nümayondəsi  indi 
şampan şorabı içə-içə moni gözloyon Perqoliya rcspublikasını doğ- 
rudan  da görmüsonmi?
-   Əmin  ola  bilərsən.  Homin  respublikam  görmüşom,  ordan 
mühüm xəbərlor gotirmişom.  Voziyyot çox  ciddidir.  Başıma golon- 
lor haqqında sonə  danışmaq  istoyirəm...  Amma  biz  son  ay  ərzindo 
dadı  damağımdan  gctmoyən  içki  verilən  ycrlordon  birində  ralıat 
oyloşə  bilorikmi? Qoy Cinq-Conq, o alçaq, oclaf gözlosin.
M ən badariliyo baxırdım.  Dcdiyim kimi o, bodonino sıx yapışan 
qara  paltar  gcymişdi.  Paltar  bodoninin  quruluşunu  yaxşıca  gösto- 
rirdi:  bodən  quruluşundan  antik  dövr  allahına  oxşayırdı.  Onu  Scn 
Jerm en-dc-Predəki  kiçik  mcyxanaya  apardım.  Paltarınm  orada 
nəzori colb ctm əyəcoyinə ümid bəsloyirdim. O, söziinə davam etdi:
-  Bəli,  oğlum,  Perqoliya  fızika və riyaziyyat clmləri  sahosindo 
böyük m üvəffəqiyyətlor qazanmışdır, lakin mən ömrümün soıı gün- 
lərini  yaşamaq  üçün  bclo  bir  yer  seçməzdim.  Bu  ölkonin  adamlan 
xoşagəlm ozdir,  onlar  həyatın  nem ətlərindən  xobordar  dcyillor.

---