Şəfa Əliyev Beynəlxalq nəqliyyat əməliyyatları
Yüklə 1,09 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Beynəlxalq nəqliyyat əməliyyatları D ə r s v ə s a i t i
- 5.4. Beynəlxalq avtomobil yükdaşıma müqaviləsi haqqında Konvensiyalar
- 5.5. Beynəlxalq hava daşımalarında Varşava Konvensiyası
- 5.6. Dəniz və avtomobil nəqliyyatı ilə sərnişin daşımaları üzrə beynəlxalq Konvensiyalar
Beynəlxalq nəqliyyat əməliyyatları D ə r s v ə s a i t i 58 qaydalarının dəyişdirilməsi və təkmilləşdirilməsi barədə fikirlər səslənməkdə idi. Çünki bu qaydalarla beynəlxalq dəniz daşımaları əməliyyatlarının əsas iştirakçıları arasındakı münasibətlərin tənzimlənməsində qeyri-mütənasiblik var idi, yəni yük alanlar üçün sərfəli olmayan, əvəzində isə, gəmi sahibləri və daşıyıcılar üçün əlverişli şərait mövcud idi. Hazırda dünya ölkələrinin, xüsusi ilə dəniz ölkələrinin çoxu köhnə konvensiyadan istifadə edirlər. Bir sıra Asiya və Afrika dövlətləri Hamburq qaydalarından istifadəyə üstünlük verirlər. Bu qaydalara görə, daşıyıcının naviqasiya səhvi barədə məsuliyyətdən azad edilməsi haqqında qaydalar nəzərdə tutulmur, onun üzərinə yükün salamat daşınmasına görə düşən məsuliyyətin həddi artırılır və s. 5.4. Beynəlxalq avtomobil yükdaşıma müqaviləsi haqqında Konvensiyalar Məlumdur ki, beynəlxalq yükdaşımalarda çoxlu sayda qaydaların nizamlanması lazım gəlir. Bu sahədə yükdaşımaların həcminə, əhatə dairəsinə görə avtomobil nəqliyyatının rolu böyükdür. Bu baxımdan XX əsrin II yarısından başlayaraq, beynəlxalq avtomobil yükdaşımaları üzrə prosedurların təkmilləşdirilməsi və qaydaların nizamlanması zərurət kimi ortaya çıxmışdı. Bu sahədə əsas sənəd kimi-Beynəlxalq yükdaşıma müqaviləsi haqqında Konvensiyanı qeyd etmək olar. Həmin Konvensiya 19 may 1956-cı ildə Cenevrədə (İsveçrə) qəbul olunmuş və 2 iyul 1961-ci ildən qüvvəyə minmişdir. Qeyd edək ki, Avropa dövlətlərinin əksəriyyəti bu Konvensiyaya qoşulmuşdur və 2000- ci ildən etibarən Azərbaycan Respublikası da bu Konvensiyanın iştirakçısıdır. Beynəlxalq nəqliyyat əməliyyatları D ə r s v ə s a i t i 59 Konvensiyanın beynəlxalq avtomobil nəqliyyatı əməliyyatları zamanı və yükdaşımalar üzrə əsas sənədi kimi SMR qəbul olunmuşdur və çox vaxtı bu Konvensiyanı elə SMR də adlandırırlar. SMR-in məzmunu 8 fəsil və 51 maddədən ibarətdir. Bu sənəd üzrə avtomobil daşınması zamanı yük sahibi və daşıyıcının əsas hüquq və vəzifələri, zəruri tənzimləyici prosedurlar, mübahisəli məsələlər barədə qaydalar nizamlanır. Beynəlxalq avtomobil yükdaşımaları zamanı digər mühüm sənəd isə, avtomobil qaimələridir və bu qaimədən beynəlxalq yükdaşıma üzrə müqavilənin mövcudluğunu təsdiqləyən sənəd kimi xarakterizə olunur. Beynəlxalq nəqliyyat sistemindən avtomobillə yükdaşımalar üzrə mühüm Konvensiyalardan biri də “Gömrük Konvensiyası” dır və bu Konvensiyanın əsas sənədi TİR-dir (Transport İnternational Routine). Bu sənəd beynəlxalq avtomobil daşımalarında kitabça kimi istifadə edilir və birdəfəlik vahid beynəlxalq təminat sənədi kimi nəzərdə tutulur. 5.5. Beynəlxalq hava daşımalarında Varşava Konvensiyası Beynəlxalq yükdaşımalarında hava nəqliyyatının rolu spesifik xarakter daşıyır. XX əsrin II dekadasından başlayaraq, dünyada hava nəqliyyatının formalaşması ilə bağlı bu sahədə qaydaların nizamlanması vacib zərurət kimi ortaya çıxmışdır. Ilk beynəlxalq sənəd kimi - yük və sərnişin daşıma şərtləri “Beynəlxalq hava daşımalarına aid bəzi qaydaların unifikasiyası üçün konvensiya” 12 oktyabr 1929-cu ildə Varşavada qəbul olunmuş və həmin konvensiya Varşava konvensiyası adlandırılmışdır. Bu konvensiyaya dünyanın 120-dən çox ölkəsi Beynəlxalq nəqliyyat əməliyyatları D ə r s v ə s a i t i 60 qoşulmuşdur və Azərbaycan Respublikası da 1999-cu ildən bu Konvensiyaya daxil olmuşdur. II dünya müharibəsindən sonrakı dövrlərdə beynəlxalq hava nəqliyyatları üzrə əməliyyatlar xeyli intensivləşmiş və bu baxımdan Varşava Konvensiyasının təkmilləşdirilməsi məsələsi ortaya çıxmışdı. Nəhayət, 28 sentyabr 1955-ci ildə Hollandiyanın Haaqa şəhərində Varşava Konvensiyasına düzəlişlər haqqında protokol imzalanmış və bu sənədə Haaqa protokolu da deyilir. Haaqa protokolu Varşava Konvensiyasını tam əvəzləyən sənəd deyildir və bu protokolun qəbulu Konvensiyadakı hüquqi boşluqları tənzimləmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Qeyd edək ki, 1999-cu ildə Azərbaycan Respublikası bu protokola qoşulmuşdur. Digər bir beynəlxalq hava nəqliyyatı üzrə tənzimləmə sənədi kimi, Qvadalaxara konvensiyasını göstərmək olar. Belə ki, Varşava Konvensiyasında çarter daşımalrı və hava gəmilərinin icarəsi haqqında qaydalar nəzərdə tutulmamışdı və bu istiqamətdə tənzimləmə mexanizmləri 18 sentyabr 1961-ci ildə qəbul edilmiş Qvadalaxara konvensiyası ilə nizamlanmışdır. Bu Konvensiyanın qəbulundan sonra,Varşava konvensiyası, Haaqa protokolu və Qvadalaxara konvensiyasının birlikdə məzmununu əks etdirən beynəlxalq tənzimləəmə sənədi kimi-Varşava sistemi adlandırılmışdır. Məlumat üçün bildirək ki, Azərbaycan Respublikası 1999-cu ildən bu konvensiyaya qoşulmuşdur. 5.6. Dəniz və avtomobil nəqliyyatı ilə sərnişin daşımaları üzrə beynəlxalq Konvensiyalar Beynəlxalq sərnişin daşımalarında dəniz və avtomobil nəqliyyatının rolu xüsusi ilə fərqlənir. Dünyada sərnişin Yüklə 1,09 Mb. Dostları ilə paylaş:
|