Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси
Yüklə 2,81 Kb. Pdf görüntüsü
|
Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси il ə yaşayıram”. Fikrimizcə P ərvanə M əmmədlinin “Az ərbaycan” jurnalının milli qayə üzərində qurulmuş biri- birind ən dəyərli yazılarını yenidən nəşr etməsi yuxularımızın şəhəri olan Təbrizin məlal və qürur doğuran xatirələrini yenid ən yaddaşlarımıza qaytaracaqdır. “Az ərbaycan” jurnalında milli ideyanın dayaq nöqtəsi, sim volu kimi Ərk qalası götürlülürdü. Onun tarixi, memarlıq xüsusiyy ətləri, Təbrizin qəhramanlıq səlnaməsinin şahidi ol- ması haqqında jurnalda maraqlı yazılar getmişdi. “Təbrizin başı üz ərində tarixin qaraulu kimi duran” (ifadə Rəsul Rzanındır) Ərk qalası 21 Azər ideyalarının sonuncu istehkamı kimi yadda qaldı. “Təbriz - gözəl şəhər” silsiləsində yer almış Rəsul Rzanın “Ərk qalası” şeiri cənub qəhramanlarının milli ideya uğrunda öz canlarını necə fədakarcasına qurban vermələrinin himni kimi s əslənir. Tarixə milli ideya uğrunda ölməyin t əkrarsız nümunəsini vermiş qəhramanların Ərk qalasındakı son anlarını Rəsul Rza belə təsvir edirdi: Yaralılar ufuldamadı. Can ver ənlər inləmədi. Susuzlar yandım demədi. Öpdü qurumuş dodaqları Qan hopmuş torpağı. Yaralarına basdılar Qan r əngli bayrağı. N ə düşmən onlardan Bir aman sözü ala bildi, N ə bu ölümü yağı duydu, N ə qala bildi. Söyk ənib qala divarına Öldül ər ayaq üstə. 6 Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси Əslində, ömrünün qısa, sayının az olmasına baxmayaraq “Az ərbaycan” jurnalı Arazın həm o tayının, həm də bu tayının elmi, m ədəni, ədəbi və ictimayi-siyası potensialını hərəkətə gə- tir mişdi. Azərbaycanın elm tarixindən jurnalın müxtəlif sayla- rında gedən Heydər Hüseynovun, ədəbiyyat tarixindən Həmid Araslının, qəhramanlıq tarixindən Məmməd Səid Ordubadinin bir sıra maraqlı məqalələri bu gün də öz elmi əhəmiyyətini saxlamaqdadır. “Azərbaycan” jurnalının müxtəlif saylarında n əşr olunmuş “Sərdari milli Səttərxan”, “Səfəvi dövlətinin banisi Şah İsmayıl Xətai”,”İran Azərbaycanının görkəmli demokratı Şeyx Məhəmməd Xiyabani”, “Şəmsəddin Təbrizi və onun elm ə dair nəzəriyyələri”,”Qövsi Təbrizinin nəşr olunmamış şeirləri”, “Xətib Təbrizi və onun əsərləri”, “Urmiyə Came m əscidinin mehrabı haqqında”, “Mirzə Məhəmməd Bağır Xalxali”, “Hacı Mehdi Şükuhi” və ədəbiyyat, m ədəniyyət, sənət tariximizi zənginləşdirən onlarla digər yazıların bugünkü oxucularımıza çatdırılması bir vətəndaşlıq nümun əsidir. Bu yolda biz Pərvanə Məmmədliyə uğurlar arzulayırıq. C əmil Həsənli Tarix elml əri doktoru, professor RƏSUL RZA VƏ GÜNEY AZƏRBAYCAN Çağdaş dövrümüzdə elə bir yazar tapmaq mümkün deyil ki, yaradıcılığında Güney Azərbaycan mövzusuna yer ayırmasın. İranda Azərbaycan türklərinin varlığı, onların zaman-zaman bu ölk ənin tərəqqisi yolunda çoxsahəli əvəzsiz xidm ətləri, ötən əsrin 20-ci illərindən başlayaraq hakim millətçi 7 Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси P əhləvi rejimi sonralar isə molla rejimi tərəfindən onlara qarşı basqılar,milli istiqlal və milli kimlik uğrunda apardıqları müca- dil ələr hələ XIX əsrin II yarısından başlayaraq Həsən bəy Zər- dabi, Əhməd Ağaoğlu, Əli bəy Hüseynzadə, Məmmədəmin R əsulzadə, Mirzə Bala Məmmədzadə, Mirzə Cəlil Məmməd- quluzad ə, Mirzə Ələkbər Sabir, Məmməd Səid Ordubadi, N əriman Nərimanov Mirzə İbrahimov və başqalarının əsərlərində bu və ya digər şəkildə öz əksini tapıb. İki əsr bundan əvvəl parçalanmış xalqın faciəsinin, ayrılıq və həsrətlə bağlı hiss və duyğularının ədəbiyyata gətirilməsi məsələsinə g əldikdə isə bu mövzu əsasən ötən əsrin 40-cı illərindən etibar ən gündəmə gətirilib. Bir az da dəqiqləşdirsək, 40-cı ill ərin əvvəllərində Təbrizdə quzeyli ziyalılar tərəfindən nəşr olunan v ə yayımlanan mətbu orqanlardakı ədəbi və publisistik yazılarda. Heç şübhəsiz ki, Süleyman Rüstəmin, Mirzə İbrahimovun “Vətən yolunda” qəzetində, Rəsul Rzanın ”Az ərbaycan” dərgisindəki fəaliyyətləri bu sahədə ilk təşəbbüs olub. Ür əkdə min yaran vardır, yazıq millət, yazıq millət, S ənə hər ləhzədə canını qurban edən yandı. Qonub damlarda asud ə ötür heybətlə bayquşlar, Əlində haqqı bayraq eyləyən, düz yol gedən yandı. - misralarını Süleyman Rüstəm Təbrizdə olduğu günlərdə qələ- m ə almışdı; ”Vətən yandı” adlı bu qəzəl ilk dəfə “Vətən yo- lunda” q əzetinin 1941-ci il 19 dekabr tarixli sayında çap olun- muşdur. Qəzetin sonrakı saylarında şairin «Təbrizim», «Arazın dərdi», «Qardaşımın dərdi», «Araz qırağında», «V ətənim» və bu kimi şeirləri görünməyə başladı. Bu şeirlər ikiy ə bölünmüş xalqın ayrılıq həsrətindən o illərdə ilk dəfə danışırdı. Beləliklə «ayrılıq, həsrət» motivlərinin ədəbiyyata g ətirilməsinin bünövrəsi Süleyman Rüstəm tərəfindən Mirzə 8 Yüklə 2,81 Kb. Dostları ilə paylaş:
|