Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
710 adında "türk" sözünün olması, latın əlifbası, dilə yeni kəlmələrin gəlməsi və bir çox başqa məsələlərə münasibətlərinə görə mən bu adamın şüuraltı varlığında hansı başlanğıcın – Turan, ya İran başlanğıcının – üstün olduğunu dəqiq təyin elə bilərəm. Eynən qıpçaq elementinin güclü olduğu bugünkü regionlarımıza mənsub olan insanların da bir qismində (əlbəttə, hamısında yox) oğuz mənşəli türklərə bir allergiya, ögeylik, yadlıq duyğusu var. Çox vaxt bu İran ədavətinin və qıpçaq yabançılığının hədəfi Turan şüurlu və oğuz mənşəli adam kimi mən oluram. Haçansa bu fikirlər mənə fantastik, qəribə və gülməli görünərdi. Amma indi həyat təcrübəm dediklərimin gerçəkliyə çox yaxın olduğunu hər gün sübut edir. Molla Pənah Vaqifin sözlərini (bir kəlməsini dəyişdirərək) öz-özümə tez-tez təkrar edirəm: Saç ağardı, ruzigar oldu gün-gündən siyah, Qədr bilməz millət ilə eylədim ömrü tabah. Bir də həmin şerindən başqa misraları tez-tez xatırlayıram – günümüzə necə də uyğundur:
Anamın misraları var: Yuxuda dünyayla vidalaşırdım, Dünya gözəl idi, ayrılmaq çətin. İlk baxışda bu sözlər çox adi, dəfələrlə deyilmiş fikir kimi görünə bilər. Ancaq insan özü bu situatsiyaya düşəndə həmin hissin nə qədər gerçək olduğunu anlayır. Çünki həyat özü son nəticə etibarilə adidən adi, bəsitdən bəsitdir – doğuluş, yaşayış, ölüm – dəfə-dəfə təkrar olunan sözlər kimi həyatın bu cədvəli də təkrar olunduqca olunacaq. Sonsuz dəfə.
711 Dəniz – göyün güzgüsüdür – günəşi, buludları, ayı və ulduzları əks etdirən güzgü.
Rəqs edirdi və oynaq, qıvraq, cilvələnən bədəni, sanki qolları, boynu açıq, dar paltarından qıvrılıb, sıyrılıb çıxmaq istəyirdi. *** Bəlkə də cənnət elə bizim yer kürəmiz imiş, insanlar onu cəhənnəmə çevirib. Elə günahlarına görə də Allah insanları ölümə məhkum edib – gec-tez hamı ölür. Əbədi həyat insanlara niyə verilməliydi ki? Əbədiyyən bir-birini öldürməkçün, bir- birini qırıb-çatmaqçün? *** Onu bu gün qəbul etməyən çağdaşlarına yanıq verir ki, məni gələcəyin insanları layiqincə qiymətləndirəcək, onda görərsiniz (yəni yanıb-yaxılarsınız!). Amma məsələ ondadır ki, bu gələcəyin insanları peyda olanacan – əgər, doğrudan da, haçansa peyda olacaqlarsa – bütün indiki çağdaşlarının da – elə onun özünün də – sümükləri çürüyəcək. Heç kəs heç kəsə "bax, gördünüzmü?" – deyə yanıq verə bilməyəcək. *** Zuğulbada yay gecəsi. Qədir oxuyur, səma ulduzla və muğamla dopdoludur. Elə bil, muğam sədaları bax o qaranlıq səmadan, pərən-pərən buludların arasından, ulduzlar aləmindən gəlir. Səma, ulduzların yerləri daimi donduğu kimi vaxt da donub qalıb və muğam davam etsə, rəngdən rəngə, mayədən təsnifə, zəngulədən qiraətə, bəmdən zilə, zildən bəmə keçsə də, elə bil, bu musiqinin özü əbədi donub qalmış hazır, bitkin bir şeydir. Muğam göy tağı kimi dünyanın başı üstündən asılıb. Təbiətin milləti yoxdur, amma bax Zuğulbadakı bu muğamlı, bürkülü avqust gecəsi məhz şərq gecəsidir. Və bu an mən, elə bil, sonsuzluğa daha yaxınam. Mənə elə gəlir ki, bu donub qalmış muğam gecəsi – həmişəlikdir. Muğamlar qədər sevdiyim Bax musiqisi böyük kilsələrin 712 musiqisidir, o kilsə tağı altında səslənmək üçün yazılıb. Muğam – səma qübbəsi üçün yazılmış musiqidir. Gecə səmasının. *** Cavan jurnalistlərin çoxunun ədəbi baqajları yalnız Azərbaycanfilm studiyasının istehsal etdiyi və televizorda gördükləri filmlərdən ibarətdir. Belə olmasaydı, bu filmlərdən ayrı-ayrı səhnələri, ya replikaları belə sıx-sıx misal çəkməzdilər. Savadlarına da söz ola bilməz. Biri yazır ki, Trotskini Meksika rəssamı Dieqo Rivyera öldürüb. Halbuki, Dieqo Rivyera qatı trotskiçi idi və Trotsikini öldürən NKVD ajanı Roman Markoderdir. Düzdür, başqa bir Meksika rəssamı Sikeyros da belə bir təşəbbüsdə bulunub, amma məqsədinə nail ola bilməyib. Sikeyrosla Dieqo Rivyera ikisi də rəssam və ikisi də meksikalı olsalar da, hər halda, tamam başqa-başqa adamlardır. Necə ki, Baxla Bethoven də, bir başqa gənc jurnalistin zənn etdiyi kimi eyni adam deyil. Bir jurnalist də belə yazır: "Musavad ərəb-fars sözüdür, özü də savad kəlməsindəndir. Savada mu əlavə edilməsii isə ərəb dili üçün səciyyəvidir, məsələn, müxalifət". Əhsən belə "muuuya", belə savada. "Müsavat" kəlməsinin – "savad" kəlməsinə heç bir dəxli olmadığını, müsavatın – bərabərlik demək olduğunu bu "savadlı" (musavadlı!) müəllif bilmir.
Böyük və kiçik müharibələrdə qaliblər olmur, məğlub sayılan tərəf kinini, nifrətini, içindəki qisas, intiqam hisslərini toplayıb-toparlayıb bir müddət sonra yeni bir cəngə başlayır və bu savaşın nəticələri çox vaxt əvvəlkinin tam tərsi olur. Məğlub tərəf qalib, qalib tərəf məğlub sayılır və çərxin yeni bir fırlanma dönəmi başlanır. Amma intiqamın, qisasın bir alternativi də anlaşma, barış ola bilər. Avropa dövlətləri elə ancaq XX əsrdə (hələ əvvəlki əsrləri demirəm) bir-biriylə iki qanlı cahan hərbində külli-miqdarda qırıb qırıldıqdan sonra bu Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|