Son 150 IL ərzində Azərbaycanın neft sənayesi daim inkişaf etmişdir
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 7.2. Quyu lüləsinin təbii əyilməsinə texniki amillərin təsiri
1 – bərk süxurun əzilməyə müqaviməti Kəsən hissənin yumşaq süxurda işləməsi halı üçün aşağıdakı ifadədən istifadə etmək olar: tg b S h 2 0 1 burada: 2 – yumşaq süxurun əzilməyə müqavimətidir. 1 2 olduğundan h 2 h 1 olar. Yumşaq süxurdan bərk süxura keçdikdə quyu dibində yumşaq süxur intensiv qazıldığından süxurun dağılma müstəvisinin vəziyyəti dəyişir. Aşırma momentinin təsirindən qazıma aləti çəp vəziyyət alaraq, layın yatım müstəvisinin əksinə yönəlir və nəticədə quyu gövdəsi əyilməyə məruz qalır (şəkil 7.2.a). Bərk süxurdan yumşaq süxura keçdikdə isə əks hadisə baş verir – qazıma aləti yumşaq süxur istiqamətində kiçik intensivliklə istiqamətini dəyişir (şəkil 7.2.b). Nəhayət qazıma alətinin oxu yumşaq və bərk süxur təbəqələrinin kəsişdiyi müstəvi ilə əmələ gətirdiyi görüş bucağı 10 – 15 0 -dən kiçik olduqda sürüşmə nəticəsində alət görüş müstəvisinin üzəri ilə hərəkət edə bilər (şəkil 7.2.c). Şəkil 7.2 Qazma zamanı bərklikləri müxtəlif olan süxurları keçərkən quyu lüləsinin əyilmə sxeminin xarakteri Quyuların təbii əyilmə mexanizminin araşdırılması göstərir ki, onların əyilməsinin əsas səbəbi baltanın dişlərinə təsir edən qüvvələr momentinin təsiridir. Həmin moment aşağıdakı kimi təyin olunur (şəkil 7.3.): r. Qazıma aləti anizotrop süxurları qazıdıqda quyu dibinin və divarının müxtəlif dağılma şəraitləri nəticəsində quyu lüləsi əyilir. Bərk anizotrop süxurlardan ibarət qatları qazan zaman süxurların quyu dibində və divarlarında dağılma şəraitinin müxtəlif olması nəticəsində quyuların əyilməsi baş verir. Bu halda, süxurların müxtəlif istiqamətlərdə dağılmaya göstərdikləri müqavimətin eyni olmaması əsas rol oynayır. Süxurun böyük intensivliklə dağılması dağılmaya olan müqavimətin az olduğu istiqamətdə baş verir. Bu anizotrop süxurlar üçün xüsusilə xarakterikdir. Dağ süxurlarının anizotropluğu onların mineraloji tərkibindən asılıdır. Belə ki, bu hal süxur əmələ gətirən bir çox minerallara xas olan keyfiyyətdir. Bu cür mineralların istiqamətlənmiş şəkildə düzülüşü anizotropluğu və həmin süxurların teksturunu xarakterizə edir. Nəhayət tiyənin bölünə bilən müstəvinin düşmə istiqamətində, yaxud onun əksi istiqamətində hərəkəti zamanı süxurun zəif simmetrik qoparılması baş verir. Bu halda dağıdılan süxurun həcmi müxtəlif olur. Tiyənin bölünə bilən müstəvinin düşmə istiqamətində hərəkəti zamanı süxurun dağılma miqyası böyük olacaqdır. Beləliklə, quyu dibində anizotrop süxurların asimmetrik dağılmasını və qazıma alətinin təbəqələrin düşmə istiqamətinin əksi tərəfə hərəkət etməyə meyilliyini izah etmək mümkündür. Hər halda sanki, quyu dibi yerini dəyişir, və ya onun ayrı – ayrı hissələri müxtəlif sürətlə hərəkət edir. Başqa amillərin təsirini nəzərə almasaq, onda süxurların anizotropluğu nəticəsində quyu həmişə süxurun dağılmaya müqavimətinin az olduğu istiqamətə getməyə meyl edəcək. Bu hadisə quyu oxunun ayrılma müstəvisi, ya da onların bölünə bilən müstəvisi ilə əmələ gətirdiyi bucağın müəyyən qiymətlərində təzahür edir. Görüş bucağı 1 = 90 0 , yaxud 1 = 0 0 olarsa, nəzəri olaraq deyə bilərik ki, quyu əyilməməlidir. Bu halda, quyunun əyilməsi yalnız texniki və texnoloji səbəblərin təsiri nəticəsində baş verir. Əgər görüş bucağı 90 0 0 0 olarsa, quyunun özünün əyrilik bucağından asılı olmayaraq, quyu geoloji amillərin təsiri nəticəsində bu və ya digər intensivliklə, anizotropluq göstəricisindən, görüş bucağından və başqa səbəblərin təsiri ilə bağlı az və çox dərəcədə əyiləcəkdir. Süxurların enmə bucağının əksi istiqamətində 90 0 0 0 bucaq altında maili quyunun qazılması zamanı praktiki olaraq bütün amillərin təsiri nəticəsində quyu əyilir. Süxur təbəqələrinin enmə bucağı istiqamətində 90 0 0 0 bucaq altında maili quyunun qazılması zamanı geoloji amillər, texniki və texnoloji amillərin əksi istiqamətində təsir göstərəcək və əyrilik intensivliyi kiçik qiymət alacaqdır. Beləliklə, geoloji amillərin əyrilik intensivliyinə quyu oxunun təbəqələşmə müstəvisi, yaxud süxurun dağılmağa göstərdiyi ən kiçik müqavimət xətti ilə əmələ gətirdiyi görüş bucağı təsir edir. Tədqiqatlar göstərir ki, 45 0 olduqda əyrilik intensivliyi maksimuma çatır. Görüş bucağı az dəyişən hallarda əyrilik intensivliyi də o qədər olur. Quyu lüləsi iri çatlar və boşluq olan sahələri keçdikdə, əsasən də maili və üfqi quyular qazılarkən, qazıma alətinin asılı vəziyyətdə və yaxud alət ilə quyu divarı arasındakı sahənin çox böyük olması nəticəsində quyu lüləsi öz istiqamətini dəyişir. Quyu lüləsi çox yumşaq süxurlardan keçdikdə quyunun əyilməsinə təsir edən əsas amillər – quyu divarının intensiv dağılması nəticəsində qazıma aləti ilə quyu divarı arasında məsafənin böyük olması alətin çəp vəziyyət almasına gətirib çıxarır, sonra isə istər şaquli, istərsə də maili və üfqi quyular təbii əyilməyə məruz qalır. Anizotrop süxurlarda quyu lüləsi çox hallarda alətə göstərilən müqavimət az olan istiqamətə əyilir. 7.2. Quyu lüləsinin təbii əyilməsinə texniki amillərin təsiri Texniki amillər quyu lüləsi trayektoriyasının layihə istiqamətindən kənara çıxmasına bir çox hallarda qazımaya başlayan andan (quyu ağzından) və ya qazıma prosesi zamanı təsir göstərir. Qazımanın başlanğıcında quyu lüləsinin düzgün istiqamət almamasına səbəb olan amillər aşağıdakılardır: 1) rotorun düzgün yerləşdirilməməsi şaquli və ya maili quyuların şaquli hissələrini qazımaq üçün, rotorun üfqi vəziyyətdə yerləşdirilməməsi isə quyunun şaquli qazılmamasına gətirib çıxarır və nəticədə quyu lüləsi başlanğıc əyilməyə məruz qalır; Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|