Sona Vəliyeva İŞIĞa gedən yol roman Bakı – 2016
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
86 haqqında bir şey sordumsa, ürəyim açıldı. Həsən Fərəc bəyə: “Solovyov Axundovun əsərlərilə ma raq- la nır, bu əsərləri oxuyub ona şifahi tərcümə eləməyimi istəyir” dedi. Mirzə Fətəli Axundov Fərəc bəylə Həsəni görəndə çox sevindi. Həsən onun gözündə bir ilin içində elə bil birdən-birə dörd-beş yaş böyümüşdü. Müasir geyimi, səliqə-sahmanlı saç düzümü onu əsl tələbə kimi göstərirdi. – Sən bu görkəminlə Fərəc bəyin gəncliyini mənə xatır lat dın. İndi tam əminliklə deyə bilərəm, bizim edə bilməyə cək lərimizi sən edəcəksən, Həsən. – Mirzə, Həsən sənin əsərlərini Moskva universitetinin rektoruna aparmaq üçün gəlib. – Bəs ruscaya tərcümə məsələsi necə olacaq? – Eybi yox, mən oxuyub ona tərcümə edəcəm. – Dayan, xatırladım, Tiflisdə səhnəyə qoyulmuş əsər lərim- dən bəzilərini senzuraya verəndə tərcümə olunub. Onları elə rus dilində təqdim edərsən, lakin sonra geri qaytararsan. Bundan sonra sən orada bizim həm də mədəniyyət elçimiz olacaqsan… Həsən Mirzə Fətəlidən Xətainin şeirlərini də Solovyova aparmaq istədiyini deyəndə Axundov təəccübünü gizlədə bilmədi: – Onu hardan tanıyır bu Solovyov? – Həsən, gəl Nəsrəddin Tusinin “Əxlaqi-Nasiri” əsərini də verim, gələcəkdə o, sənə də lazım olacaq. Amma Tiflisə dönəndə bütün bunları mütləq qaytararsan. İstərdim sənin müəllimlərin xalqımızın mədəni sərvətlərilə tanış olsunlar. Mirzənin şəxsi bilik və sərvət xəzinəsinin inciləri olan bu kitabları ona etibar etdiyinə görə Həsən çox sevindi: “Az da olsa, onun rəğbətini qazanmışam”. – Çox sağ olun, Mirzə. Mənə bu qədər etibar edib güvən bəslədiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Çalışacağam hər zaman etimadınıza layiq olum. Tiflisdən Zərdaba Həsən yenə də faytonla yola düşdü. Yol boyu düşüncə və xəyallarında doğma elində keçirəcəyi tətil günlərində gələcək işlərinin planını götür-qoy edəcəkdi.
87 İlk tətil Həsənin Zərdaba gəlişi ailədə toy-bayrama çevrildi. Qardaşı Mehralı evin böyüyü olduğu üçün bütün qayğılar onun üstünə düşmüşdü. Otlaq sahələrinə sahiblik etmək, mal-qara sürülərinin aran-yaylaq köçürmələri ilə məşğul olmaqla yanaşı, Zərdab əhalisinin qəza və qubernatorluqdakı problemlərinin həllində Mehralı çox zaman tərcüməçi və yerli vəkil kimi də iştirak edirdi… Həsənə elə gəldi, on-on beş ildir evdən çıxıb. Qardaşları bir ilin içində xeyli dəyişmişdilər. Atası həyatda yox idi, anası da yaşlanmışdı. Odur ki, bu evdə ona hələ əvvəlkitək uşaqlıq nəvazişi göstərən, gənclik qayğılarını çəkən birisi vardı. “İnsan atalı-analı olanda özünü daha qayğısız hiss edir”. Həsəni indi yaşından qat- qat təmkinli edən, müdrik göstərən bu fikir deyildi. El-obasında hər addımda rastlaşdığı haqsızlıq, cahillik onun içini didib-dağıdırdı. “Mənim təkcə özüm, ailəm, yaxınlarım haqqında düşünməyə haqqım yoxdur. Bütün bu problemlərin həlli az-az da olsa, oxuyub təhsil alanların işidir. Mənim işim o qədərdir ki…” Həsən öz dünyagörüşü, düşüncələrilə dərdinin, kədərinin də getdikcə böyüdüyünü duyurdu. Qayğılarının daha da artdığını dərk edə-edə təhsilini bitirən kimi vətənə dönməyin vacib olduğunu düşünürdü. Yaxın gələcəkdə Zərdabda dörd sinifli dünyəvi məktəbin açılması, qızlarla oğlanların bir yerdə təhsil almaları, ana dilində dərsliklərin çap edilməsi və s. kimi şirin xəyallar onun içini rahat buraxmırdı. Bu an birdən evin qapısı döyüldü: – Mehralı bəy, Mehralı bəy, evdəsən, başına dönüm? Həsən həddən artıq yaşlanmış Xaliq kişini səsindən tanıdı. O, İrandan, Türkiyədən, Suriyadan müxtəlif mallar gətirər, tacirlik edərdi.
– Xaliq əmi, nə olub, keç içəri. Elə bil arxanca qovan var. – Bıyy, ay başına dönüm, sən Həsənsən, gəlmisən? Həsən bəy, qurbanın olum, ay oğul, gümanım, imanım məni yenə sizin qapıya gətirdi. Kür bərəsi ətrafında yığılan gürcü, İran, türk tacirləriylə dədə-baba münasibətimiz olub. Elə həmişə də, insafən desəm,
88 işimiz pis olmayıb. O gün gürcü tacirlərindən birinə Şəki xarası satmışam. Satmışam deyəndə, danışığımız belə oldu, pulun bir hissəsini malı alan kimi verəcək, qalanını guya bu gün gətirəcəkdi. İndi məni şərləyib, deyir, mən pulun hamısını ödəmişəm. Vallah, mən hələ o xara toplarının mayasını heç ödəməmişəm. Dedim, Mehralı dil bilir, mənimlə gedə, bəlkə, bərə polisinə dediklərimə dilmanclıq edib mənə yardım əlini uzada. – Gəl, Xaliq əmi, mən gedərəm səninlə… – Amma Mehralını onlar Səlim bəyə görə tanıyırlar…. – Gəl, mən deyəcəyəm, Mehralının əziz-xələf qardaşıyam. Həsən bərə polisinə yaxınlaşıb məsələnin nə yerdə olduğunu izah etdi. Üstəlik, Xaliq kişiyə başa saldı ki, sən belə məsələlərdə mütləq yazılı təhvil-təslim müqaviləsi imzalat. – Mən nə biləydim bu belə edəcək? On illərdir onu tanıyıram, belə şeylər indiyəcən heç vaxt olmamışdı. Onun yanında Samvel adlı erməni dostu mənə bir vərəqə qol çəkdirdi, yəni barmaq basdırdı. İndi polisə onu göstərib məni əliboş yola saldılar. Polis Həsənin harada işlədiyini soruşdu: – Mən işləmirəm, hələ Moskva Universitetində təhsil alıram. – Hə… Sən praporşik Səlim bəyin oğlusan. Mən səhv etmirəmsə, sən ilk zərdablısan ki, Moskvada oxuyursan. Həsən qısa vaxtda məsələni polisə izah etdi: “Savadsızlığına görə illərlə bir-biriylə bu sayaq alış-veriş ediblər. Etibarından istifadə edərək Xaliq kişini aldadıblar”, – dedi. Həsən bir neçə saat müddətində Xaliq kişinin pullarını gürcü və erməni tacirlərinə ödətdirdi. O, polis rəisinə təşəkkürünü bildirib bərə bazarından ayrılmaq istəyəndə gözü satılan mallara sataşdı. Gözəl ipək, qanovuz arxalıqlardan, gümüş kəmərdən Vera üçün almaq istədi. Tərəddüd edə-edə ən yaxşı kəmərləri əlinə alaraq o tərəf, bu tərəfinə baxdı. – Hə, oğlum, nişanlın üçün alırsan? – yaşlı bir tacir ondan soruşdu. Qoy sənə firuzə, yaqut daşlarla bəzədilmiş gözəl bir kəmər seçim. Elə ona uyğun da xara və güllü məxmərdən gözəl toy-bayramlıq geyim dəsti var. Həsənin qadın paltarından, zinət əşyalarından başı çıxmasa Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|