Suğra osmanova qılman İlkin. Baki və bakililar
Yüklə 2,16 Mb.
|
| MaŞtağa kəndi. MaŞtağa Bakının ən böyük kəndidir. 1813-cü il
məlumatına görə həmin illərdə bu kənddə 582 nəfər əhali yaŞayırmıŞ, daha sonra, 19-cu əsrin əllinci illərində Bakı qəzası təkcə bir ucastokdan - MaŞtağa uçastokundan ibarət imiŞ ki, bu da qırx kəndi əhatə edirmiŞ. MaŞtağa (və ya MəŞqətə) toponimi vaxtilə burada məskən salmıŞ massakit tayfasının adı ilə bağlıdır. Eramızdan 5 əsr əvvəl yaŞamıŞ herodot massakit tayfaları barədə xəbər verir. Onlar ilk əvvəllər türk tayfalarının beŞiyi olan Türküstanda yaŞayırdılar. Sonralar Aralıq və Xəzər dənizinin Şimalını və Qırğızıstan torpaqlarını iŞğal etmiŞdilər. Bir müddətdən sonra yeni türk tayfaları tərəfindən sıxıŞdırılan massakitlər Azərbaycana yayılmıŞdılar. A. A. Bakıxanov özünün "Gülüstani-İrəm" kitabında MaŞtağa kəndi əhalisinin massakitlərdən qaldığını təsdiq edir. AbŞeronda tatlar arasında yaŞayan massakitlər, tatlaŞaraq öz doğma dillərini unutmuŞdular. Buna da əsas səbəb uzun müddət İran hakimiyyəti altında olmaları idi. KeçmiŞ əsrin axırınadək vəziyyət belə idi. Sonralar tat dili sıxıŞdırılıb aradan çıxarıldı. İndi MaŞtağada tat dilini bilən tək-tük adam tapılar, bəlkə də heç yoxdur. MaŞtağa bir müddət Bakı xanlarının babası olan yüzbaŞı Dərgahqulu xanın iqamətgahı olmuŞdur. Dərgahqulu xanla baŞlayan yüzbaŞılar nəsli sonralar Bakının ictimai həyatında böyük rol oynamıŞlar. Onlar əslən İrandan gəlmə idilər. 1592-ci ildə Gilan xanı Əhməd xanın Şah Abbas birincinin əleyhinə olan uğursuz üsyanından sonra bu nəsil Gilan mühacirləri ilə birlikdə İirvana gəlmiŞdilər. Onların içərisində ən görkəmli sərkərdə Dərgahqulu xan idi. Bakı yüzbaŞıları nəsli AbŞeronun bir neçə kəndini və o cümlədən Ramananı da ələ keçirərək, orada məskən salmıŞdılar. Vaxtilə A. A. Bakıxanov da bunu təsdiq edirdi. Bakı xanlarından Mirzə Məhəmməd xan ikinci ilə Hüseynqulu xan arasında xanlıq üstündə mübarizə getdiyi illərdə Hüseynqulu xan Bakıda, Mirzə Məhəmməd xan isə MaŞtağada yaŞamıŞlar. Tarixdən məlum olduğu uzrə Mirzə Məhəmməd xan ikinci MaŞtağada özünə möhkəm bir qala da tikdirmiŞdir. Təəssüf ki, indi bu qaladan heç bir əsər qalmamıŞdır. Tarixi mənbələrin göstərdiyinə görə maŞtağalılar çox zəhmətkeŞ və mərd olmuŞlar. Onlar baŞlıca olaraq, əkinçilik, maldarlıq və bağçılıqla məŞğul olurlarmıŞ. "Gülustani-İrəm" kitabında Bakıxanov maŞtağalıların massakitlərdən törədiklərini təsdiq edir. MaŞtağa sözünü səhvən MaŞtağı yazırıq. Bakı kəndlərindən bəzilərinin adları kimi MaŞtağa sözündəki A saitinin I ilə əvəz 184 edilməsi rus dilinin təsirindən əmələ gəlib. Biz bu tələffüzə ancaq 19-cu əsrin ortalarından rast gəlirik. Həmçinin Balaxana və Suraxana sözləri də rusların tələffüz etdiyi Şəkildə, yəni Balaxanı və Suraxanı kimi yazılır. Əslində iki sözdən əmələ gəlmiŞ bu adlar xana sözü ilə bitir. ***
Yüklə 2,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|