T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
67 
faiz  oranına  bağlıdır
119
.  Swap  işlemi,  kapanış  vadesinde  tarafların  birbirlerine 
yapacakları  kapanış  ödemeleri  ile  tamamlanmış  olur.  Bu  ödemelerin  miktarları, 
işlemin  başlangıcındaki  karşılıklı  ödemelerin  miktarları  ile  aynıdır.  Farklı  para 
birimleriyle  ifası  gereken  yükümlülüklerin  hesaplanmasında  geçerli  olacak  kur  da 
işlemin başlangıcında üzerinde anlaşmaya varılmış olan kurdur. Bu sebeple taraflar, 
döviz riskine karşı tamamen korunmuş olmaktadırlar
120
.  
Bu  esaslara  uygun  olarak  gerçekleştirilecek  bir  para  swapı  örneğinde; farklı 
piyasalarda  farklı  kredi  değerliliklerine  sahip  iki  firma  karşı  karşıya  gelmektedir. 
Bunlardan A firması, bir Amerikan firmasıdır ve kendi piyasasında uygun koşullarla 
dolar  cinsinden  kredi  sağlama  imkanına  sahiptir.  Ancak  A  firmasının  sterlin 
cinsinden kaynağa ihtiyacı vardır.  kinci firma bir  ngiliz firması olan B firmasıdır. B 
firması  da,  kendi  piyasasından  düşük  maliyetle  sterlin  elde  etme  imkanına  sahip 
bulunmakla birlikte, dolar cinsinden kaynak temin etmek istemektedir. Bu iki firma, 
kendi  piyasalarından  sağlayacakları  kaynakları,  bir  para  swapı  yapmak  suretiyle 
ihtiyaç  duydukları  para  birimlerine  dönüştürebilirler.  Swap  sözleşmesi  gereğince 
işlemin  birinci  aşamasında,  her  iki  firma  birbirlerine,  kendi  piyasalarından 
borçlanmak  suretiyle  temin  ettikleri,  birbirine  eşit değerdeki  meblağları, farklı  para 
birimleri  ile  ödeyeceklerdir.  Buna  göre  A  firması  bir  kredi  sözleşmesi  vasıtasıyla 
elde ettiği 15 milyon doları B firmasına öderken, B firması da A firmasına 10 milyon 
sterlin tutarında bir ödeme yapar (açılış ödemeleri).  şlemin ikinci aşaması, tarafların 
birbirlerine yapacakları dönemsel ödemeleri kapsamaktadır. Bu aşamada swap süresi 
boyunca,  sözleşmede  belirlenen  vadelerde,  A  firması  B  firmasına,  miktarı 
                                                 
119
 HAPPE, 17; FLANAGAN, 221; LINDHOLM, 108. 
120
  PETERS,  11;  HAPPE,  14;  CHANCE,  440;  FETTAHOĞLU,  19;  AKGÜÇ,  707;  CEYLAN, 
257. 

---

 
68 
kararlaştırılan  faiz  oranının  farazi  anaparaya  uygulanmasıyla  hesaplanan,  sterlin 
cinsinden ödemeler yapar. B firması da A firmasına, kararlaştırılan faiz oranına tabi 
ödemeleri,  sözleşmede  belirlenen  vadelerde  dolar  ile  ifa  eder.  Üçüncü  aşamada, 
kapanış  ödemelerinin  gerçekleştirilmesiyle  işlemin  tamamlanması  söz  konusudur. 
Kapanış vadesinde taraflar birbirlerine, miktar ve para birimi itibarıyla açılışta tahsil 
etmiş oldukları tutarlara özdeş ödemeler yaparlar. Buna göre A firması B firmasına 
10  milyon  sterlin,  B  firması  da  A  firmasına  15  milyon  dolar  öder
121
.  Para  swap 
işleminde  de  taraflar,  swap  sözleşmesi  gereğince  kendilerine  ödenen  miktarları, 
temeldeki  kredi  işlemlerinden  kaynaklanan  borçlarının  ifasında  kullanabilirler. 
Ancak  bu  durum,  para  swap  sözleşmesiyle  temel  işlem  arasında  hukuki  bir  ilişki 
bulunduğu anlamına gelmemektedir
122
. 
Para swap işleminin saf para swap işlemi ve karma para swap işlemi
123
 olmak 
üzere iki farklı şekilde gerçekleştirilmesi mümkündür. Saf para swapı ile karma para 
swapı  arasındaki  fark,  tarafların  karşılıklı  olarak  yapmaları  gereken  dönemsel 
ödemelerin 
hesaplanmasında 
kullanılan 
faiz 
oranlarının 
yapısından 
kaynaklanmaktadır
124
.  Saf  para  swap  işleminde,  karşılıklı  dönemsel  ödeme 
miktarlarının her ikisi de aynı sabit faiz oranına dayalıdır. Buna karşılık karma para 
swapında,  dönemsel  ödeme  miktarlarından  her  biri  için  farklı  bir  faiz  oranı 
hesaplamaya temel teşkil etmektedir
125
.  
                                                 
121
 CHAMBERS, 134.  
122
 LORETAN, 25; ZOBL/WERLEN, 35; EBENROTH/MESSER, 5. 
123
  Aynı  kavramı  ifade  etmek  üzere  “kombine  para/faiz  oranı  swapı”  ifadesi  de  kullanılmaktadır 
(ZOBL/WERLEN, 33; ERNE, 28). “Karma para swapı” terimi için bkz. AMMANN, 29. 
124
 AMMANN, 29. 
125
 ERNE, 25; ZOBL/WERLEN, 33; AMMANN, 29. 

---

 
69 
1.
  Saf Para Swap Sözleşmesi 
 Sabitten sabite çapraz para swapı
126
 olarak da anılan saf para swap işleminde, 
dönemsel  ödeme  miktarlarının  hesaplanmasında  kullanılan  oran,  sabit  bir  orandır. 
Taraflar  bu  işlemle,  iktisadi  anlamda,  bir  para  birimi  üzerindeki  sabit  faiz 
ödemelerini, başka bir para birimi üzerindeki sabit faiz ödemelerine dönüştürürler
127
. 
Dolayısıyla  burada,  farklı  para  cinslerinden  sabit  faizli  borçların  nakit  akışlarının 
değişiminin  yapılması  söz  konusudur
128
.  şlemin  sonunda,  başlangıçta  yapılan 
ödemelere eşit miktarlar, karşılıklı olarak, orijinal para birimleri üzerinden ödenir
129
.  
Para swapında, dönemsel ödemelerle birlikte farazi anapara meblağlarının da 
karşılıklı  olarak  ödenmesi  gerekmektedir.  Bu  durum,  taraflardan  birinin  ödeme 
yükümlülüklerini  yerine  getirmemesi  ihtimalinde,  karşı  taraf  için  doğabilecek 
muhtemel  zararın  miktarını  artırmaktadır.  Bu  zararı  en  aza  indirmek  için,  swap 
yaparak  sağlanan  fonların  maliyetinin  borçlanma  maliyetinden  yüksek  olmamasına 
ve  karşı  tarafın  kredi  değerliliğinin  yüksek,  başka  bir  ifadeyle  kredi  riskinin  düşük 
olmasına özen gösterilmeli ve kur riski yaratılmasından kaçınılmalıdır
130
. 
                                                 
126
 Fixed to Fixed Cross Currency Swap. 
127
  Örneğin;  uluslararası  faaliyet  gösteren  bir  Amerikan  şirketi  USA  Corp.,  Almanya’daki  kardeş 
ş
irketine kendi dolar kaynaklarından 10 milyon dolar kredi aktarmak istemekte; ancak Almanya’daki 
ş
irkete  dolar  değil  euro  gerektiğinden,  USA  Corp.  bu  meblağı  euroya  çevirip  göndermeyi  tercih 
etmektedir.  Firma,  kredinin  vadesi  sonunda  yeniden  10  milyon  dolar  tutarında  bir  sermaye  elde 
edebilmek  ve  vade  sonunda  kur  değişimi  sebebiyle  uğrayacağı  zararı  önlemek  için,  elindeki  euro 
cinsinden  kaynağı  dolara  dönüştürmek  isteyen  Alman  Deutsch  Gmbh  ile  bir  para  swap  sözleşmesi 
yapar.  Sözleşmede  uygulanmak  üzere  kararlaştırılan  kur  1  $=3  €  şeklindedir.  Sözleşme  gereğince 
açılış ödemesi olarak USA Corp. 10 milyon $, Deutsch Gmbh 30 milyon € öder. Swap vadesi boyunca 
USA Corp. Deutsch Gmbh’ye euro cinsinden %4 sabit oranlı, Deutsch Gmbh de USA Corp.’a dolar 
cinsinden  %9  sabit  oranlı  ödemeler  yapar.  Vade  sonunda  kapanış  ödemesi  olarak  USA  Corp.  30 
milyon  €,  Deutsch  Gmbh  de  10  milyon  $  öder.  Bu  swap  işleminin  sonucunda  her  iki  firma  da  bir 
yandan sabit oranlı ödemelerinin tabi olduğu para birimini değiştirmiş, bir yandan da kur riskine karşı 
kendilerini korumuş olurlar (CEYLAN, 262). 
128
 AKGÜÇ, 710; CEYLAN, 260; DECOVNY, 52. 
129
 ZOBL/WERLEN, 32; ERNE, 25; AMMANN, 24; CEYLAN, 262. 
130
 CEYLAN, 261. 

---