T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ antropoloji (SOSYAL antropoloji) anabiLİm dali
Yüklə 1,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- A. g. e.
225 Başgöz, Ali İzzet’in şiirinin amacını ise şu şekilde açıklamaktadır: Dinlerin, ulusların ve ırkların üstüne çıkan bu insan sevgisi ve evrensel barış umudu, Ali İzzet’in hem sola açılmasını sağlıyor, hem de solda dar ideolojik yorumlara düşmesini önlüyor. Ali İzzet bugün kendini ortanın solunda sayıyor ve ulaştığı inanç çizgisini şöyle açıklıyor: “Ben Aleviyim, Alevilik dediğin nedir? Yetmiş iki millete bir göz ile bakmaktır. Şiire gelince şiir dediğin, İlhan Bey, dövüştürmeyecek, barıştıracak, karıştırmayacak, düzeltecek.” 143 Bu bilgiler dışında Başgöz, Ali İzzet’in uzun yıllar Âşık Veysel’in gölgesinde kaldığını söylemektedir. Bu durum şaire ciddi sıkıntılar vermiştir. Âşık’ın güldestesine geçmeden önce son bölümde Başgöz “Şiirlerin Tümü Ali İzzet’in Değil Mi?” sorusunu tartışmaktadır. Bu soru diğer halk ozanlarında olduğu gibi bir şiirin gerçekten o ozana ait olup olmadığının sorunudur. Ozan çevresinde oluşan gelenekten ortaya çıkmış şiirler ile ozanın asıl şiirleri karışmaktadır. Ali İzzet bu konuda Pir Sultan’dan örnek vermektedir: “Hakikatte Pir Sultan şiir yazmamıştır. Onun şiirlerini başkaları yazmıştır. Kızı yahut onu sevenler Pir Sultan asıldıktan sonra yazmıştır bunları. O bir şeyhtir, bir devrimcidir.” 144 Başgöz, bu durumun gerek Ali İzzet Özkan gerekÂşık Veysel için de geçerli olabileceğini söylemektedir. 143 A. g. e. s. 11–38 144 A. g. e. s. 44 226 Başgöz’ün bu çalışması Âşık Veysel kadar popüler olmamış ancak kendi adı çevresinde bir şiir geleneği oluşturacak kadar güçlü eserler vermiş bu halk ozanının yeni kuşaklara tanıtılması açısından önemlidir. Başgöz, Türkü adlı eserinde ise gerek genel anlamda türkü üzerine gerekse Türkiye türküleri üzerine bazı değerlendirmeler yapmaktadır. Eser 2008 yılında Pan Yayıncılık tarafından yayımlanmıştır. Kitabın yayımlanma macerasını Başgöz önsözde şu şekilde açıklamaktadır: Bu kitap üç yıl kadar evvel bir makale olarak düşünülmüştü. Ahmet İnam ve Cengiz Güleç profesörler türküler üzerine bir makale yayımladılar (“türkü insan olmayı duymaktır”, Bir Gün gazetesi, 31 Temmuz 2005). Tanınmış bir felsefeci ile tanınmış bir ruh doktorunun türkülere bakışını çok değişik buldum ve çok sevdim. Aynı konuda bir makale yazmaya başladım. Yazımı kontrol edemedim, aldı başını gitti, bir kitap oldu. Daha sonra Başgöz, bu iki profesörün kitaba olan katkılarını kısaca açıklamıştır. Kitabın giriş bölümü olan Folklora Emek Verenlere Saygı adlı bölümde Başgöz; Cumhuriyet döneminin ilk kuşak folklorcularının bu konudaki çalışımlarını kısaca açıklamaktadır: Cumhuriyet’in bu ilk kuşak folklorcularından çoğu düzenli bir folklor eğitimi almamıştı. Belki eserlerin yayınlanacağından bile emin değillerdi. Ama yaman emek harcamışlar, halk kültürümüzü bize tanıtmak için büyük bir özveri ve idealizmle çalışmışlardı. Cumhuriyet’in 1930’lu yıllardaki o büyük heyecanı içinde idiler. Cumhuriyet’e çağdaş, aydınlık bir kültür temeli 227 hazırladıklarına inanıyorlardı. Bu çalışkan iş erlerinin Cumhuriyet’i halk kültürüne bağlamak için harcadıkları emeğe dehşetli saygı duydum. Başgöz; daha sonra yaşanan olumsuzluklardan dolayı günümüzün kültür bunalımından şu şekilde yakınmaktadır: Şimdi bir kültür bunalımından şikâyetçiyiz. Dilimiz ve kültürümüz yeniden ya Medine’nin yahut Washington’un etkisine giriyor. Kendi kültür kaynaklarımızı büyük bir aymazlıkla har vurup harman savurmasaydık, sonuç elbet böyle olmayacaktı. Cumhuriyetin folklor gönüllülerine minnet ve saygı borçluyum. Onlar olmasaydı ben bu küçük kitabı yazamazdım. Çalışmalarım onların anısına armağan olsun. 145 Devam eden bölüm olan Halk Türküsü- Gerçekle Hayali Birleştiren Şiir adlı uzun bölümde Başgöz; bize türkü ve halk türküsü hakkında şu bilgileri vermektedir: Türkü, gerçekle hayali, sağ düşünce ile rüyayı, sözün ve ona koşulan sazın dili ile birleştiren şiirdir. Bu şiir ve müzik kucaklaşması, bir yanı ile size kanat takar, gökyüzünün mavi yüceliklerine ağar. Tatlı bir ses, güzel bir dil ve ince bir tel sizi kirden pastan arıtır, yenilenmiş hissedersiniz kendinizi, eğer türkü seviyorsanız. Türkünün bir yanı da var, ayağınızı yere basmaya çağırır sizi. Doğanın ve toplumun gerçeği içinde olacaksınız. Oradan uzaklaşmak yok. 145 İlhan Başgöz, Türkü, İstanbul, 2008, 7–13 228 Türkünün bize sunduğu vatan coğrafyasıdır. Bu öyle bir coğrafyadır ki onda hem binlerce yüzyıldır insan eli değmemiş temizliği ve doğallığıyla Anadolu’yu hem de en az bin yıldır halkımızın alın teri ve göz nuru ile değiştire geldiği toprağımızı buluruz. Daha sonra Başgöz, aşk türküleri üzerine bazı çıkarımlarda bulunmaktadır. Bu sevda türkülerinde kadının görülebildiği yer olan çeşme başları ile ilgili bazı değerlendirmeler yapan Başgöz, bu yerlerin doğu toplumunda kadının dört duvar arasından çıkabildiği birkaç yerden biri olduğunu ifade etmektedir. Başgöz, türkü’de biçim özelliği bakımından ise şu bilgileri vermektedir: Tanınmış müzik kültürü bilimcisi alan Lomax türkü biçimini antropologların dili ile şöyle tarif ediyor: türkü biçimi “style”, öteki insan faaliyetleri gibi, bir kültürün insanlarına özgü, öğrenilen bir davranış kalıbıdır. Türkü çağırmak, özel bir iletişim faaliyetidir; konuşmaya yakındır, ama konuşmadan daha biçimsel olarak düzenlenmiştir ve daha çok tekrara dayanır. Başgöz, ilerleyen paragraflarda türkünün duyguları ve düşünceleri ifade etme aracı olduğunu da belirtmektedir. Türkünün sadece müzik enstrümanları ile söylenmediğine de değinen Başgöz, “kağnısının veya eşeğinin üstüne kurulan her insan, eli kulağa atıp türkü söyleyebilir” demektedir. Türkü ve halk türkülerindeki doğallığı bu şekilde açıklayan Başgöz, günümüz müzik endüstrisinin türkü konusundaki tavrını pek çok noktada eleştirmektedir. Başgöz’e göre bu durum türkülerin de piyasa malı olmasına, bir polemik ve sömürü kaynağı haline gelmelerine neden olmaktadır. Yüklə 1,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|