241
Bu aşamada ya eski metotla devam edilip Rusça eğitime devam edilecek veya
ana dille
başlangıç din eğitimi ve genel eğitim beraber verilecektir.
873
İlminskiy, programının temeline ana dili koyarken gerekçe olarak gayrı
Rusların geçmişten taşıdıkları kültürü dejenere etmeyi öne sürmüştür. Savaşının
doğrudan bu toplulukların tarihi hafızalarıyla olduğunu söylemektedir. “Onlara Rus ve
Ortodoks gibi düşünüp hissetmeyi öğretmeliyiz” derken bunu kastetmektedir.
874
İçte
(duyguda) birliktelik sağlanınca harici Ruslaşma tabii bir süreç neticesinde gelişecektir.
Şimdi onlar için değerli olan inanç kültür, örf, âdetler zamanla yok olacak, dillerini
unutacaklardır.
875
Bu çerçevede ana dil bu faaliyet için en önemli unsur olacaktır, ana
dilleri
öğrenen misyonerler çalıştığı bölgenin bütün ayrıntılarını da iyi bilecektir. Ana dille
yapılan her faaliyet halkın da yakın ilgisini çekecektir.
876
Yine İlminskiy ana dille
yapılan kilise ayinleri ve ibadetlerin halk arasında derin izler bıraktığını
söylemektedir.
877
Ayrıca İlminskiy devlete ana dilden korkunun yersiz olduğunu
anlatırken de bu eğitimin Tatarlaşmanın önüne geçeceğini söylüyordu.
878
Ayrı ayrı gayrı
Rus topluluklara ana dilde eğitim verilmez ise bütün topluluklar islamlaşarak
Tatarlaşacak, ortak dil ve dinde birleşecektir. Bu tehlikeyi devlet
acil olarak görmeli ve
ona göre önlem almalıdır. Gayrı Rusların ana dilde eğitim almalarını sağlayabilirsek
milliyetlerini desteklemiş olacağız, ancak farklı ve küçük milletler olarak kalmalarını da
temin etmiş olacağız. Böylece Tatarlaşmalarını önlemekle kalmayacağız, dindaş olarak
birleşmenin yolunu da açacağız. Seçim sizin, iki yoldan hangisi devletimize faydalıdır
bu sizin bileceğiniz bir iştir.
879
Böylece İlminskiy sisteminin ana dil merkezli bir sistem
olduğunu ilan etmiş ve uygulanabilirlik gerekçelerini de açıklamıştır. Köklü inanç ve
872
İlminskiy
, İz perepiski po vopros.., s. 18
873
Petrov, a.g.m., s. 61.
874
Sbornik dokumentov i Statey po voprosu ob obrozavaniya inorodtsev, St. Petersburg 1869, s. 334
875
Sbornik, s. 334
876
İlminskiy,
Kazanskaya tsenralnaya, s. 8
877
İlminskiy,
Sistema narodnago i v çasnostı inorodçeskago obrazavaniye vı Kazanskom kray, St. Petersburg 1886, s. 13.
878
Bu dönemde gayrı Rusların Tatarlaşması hızla devam etmektedir. Ufa bölgesi Halk okulları Müfettişi M. İ.
Tretyakov durumu şöyle rapor etmektedir. “Tatarlaşmanın hızla
devam ettiğini, küçük topluluklar olan Çuvaş,
Çeremiş, Votyak ve Mordvanların birçoğu Tatarlaşmış ve islamı kabul etmişlerdir. Bu yetmez gibi Tatar köylerinde
yetişen Rus çocuklar ana dilleri gibi Tatarca konuşmakta ve Rus okulu olmadığı için Tatar okullarına devam
etmektedirler. Rus kızlar Tatarlarla evlenmekte nikâhları resmî olarak kıyılmaktadır. Basın ve yayın organları
Ruslardan daha etkindir”.
Simbirskaya Eparhii Vedomosti, 1916 Agust no: 15 s. 428-29
879
Strudnik Br. Sv. Guriya 1911, No 3 s. 34-35
242
kültürün bu metotla yenilebileceğini uzun bir deneyim sonucu gören İlminskiy, Rus
devletinin 300 yıllık faaliyetindeki başarısızlığının temel eksikliğini de gidermiştir.
Gelecekte asla birleşmeyecekleri bir metodu uygulayarak bugünkü durumun oluşmasına
yani kanı bir dili bir olsa da ayrı millet şuurunun oluşmasına kapı açmıştır.
5.3.2. İlminskiy Sisteminde Etken Faktör Ana Dil
Anadilin fertlerin duygusal hayatlarının gelişimi
için en önemli unsur olduğu
bir gerçektir. Ayrıca düşünce dünyasının gelişiminin yarı bilinen bir dille tam manasıyla
oluşamayacağı da aşikârdır. Bu gerçeği gören İlminskiy, fikirlerin derine ulaşıp rehber
olabilmesi için ana dilden başka bir vasıta olmadığını ifade etmektedir.
880
Yabancı dil
ne kadar iyi bilinirse bilinsin düşünme ve yönlenme ana dille olmaktadır. Rusça okulda
kısa zamanda mükemmel bir şekilde zaten öğrenilmiyordu, günlük hayatta da Tatarca
kullanılıyor, Rusça pratik yapılamıyordu. Sonuçta okulda öğrenilen
tüm bilgiler beynin
bir bölümünde haps ediliyor, zamanla unutuluyordu, alınan eğitim ruha inemiyor ve
amaç da gerçekleşemiyordu. İlminskiy, bu psikolojik gerçeklikten hareket ederek dinî
gelişim ve kabulün ana dilden başka bir unsuru bulunmadığını keşfetmiştir. Ana dille
eğitimi
alternatif olarak sunarken, eski metodun yanlışlarını da ortaya koymaya
çalışmıştır. Eski sitemde tedricilik takip edilmediği için çocukların fiziki gelişimi bile
okumayanlara göre yarı yarıya azalmıştır. Bu nedenle ana dil bu olumsuzluğu bile
ortadan kaldırabilecektir. Yine İlminskiy, Rusça ile gayrı Rus dilleri arasındaki
farkalara da değinmiştir. Rusça gayrı Rus dillerinden hem söz bilim, hem de mantık
olarak farklıdır ve birbirine zıttır. Ancak gayrı Rusların dilleri Türk kökenlidir ve aynı
mantığı içerir. Bu yönünün iyi bilinmesi gerektiğini söylemektedir.
881
İlminskiy, eski yanlış metodun çocukları aptal
duruma getirdiğini de
söylemektedir. Bu nedenle gayrı Rus çocuklar okullarda başarısız oluyor ve hiçbir şey
öğrenemeden okullardan ayrılıyorlardı. Tek neden iyi bilinmeyen bir dille yapılan
880
İlminskiy,
Sistema narodnogo i v çasnostı inorodçeskogo obrazavaniye vı Kazanskom kray, s. 13
881
Petrov, a.g.m., s. 68-69