T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali
Yüklə 8,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
69 yıllarda gerçekleşmiştir. Rus Metropoliti Maksim, 1300 yılında Metropolit kürsüsünü Kiev’den Vladimir’e taşımıştır. 1395 yılının 26 Ağustosu’nda Meryem Ana ikonası Vladimir’den Moskova’ya getirilmiştir. 1475 yılında ise Metropolit I. Filip ve Prens III. İvan, Moskova Kremlin’inde Uspenskiy kilisesinin inşasına başlamıştır. 232 XIII. yüzyılda Rusların manevî, sosyal ve siyasî hayatında büyük önem taşıyan birçok hadise meydana gelmiştir. Bu dönemde Rus ilâhiyatçısı Avraam Smolenskiy’in, Rus Kilisesinde ateşli vaazları duyulmaktadır. Bir taraftan Rusya’da Ortodoksluk gelişirken, diğer taraftan da siyasî çatışmalar da devam etmiştir. Doğudan Cengiz orduları, batıdan Haçlılar ülke için tehlike oluşturmaktadır. 13 Nisan 1204 yılında Latin Haçlılar tarafından Ortodoksların merkezi olan İstanbul işgal edilmiş, şehir ve bu arada Ayasofya tahrip edilmiş, kilisenin mihrabı parçalanmıştır. 233 7 Ekim 1207 tarihinde Papa III. İnnokentius (1198–1216) Ruslara müracaat ederek Ortodoksluktan vazgeçmelerini istemiştir. Rus kilisesi bu teklifi reddetmiş ve Bizanslı olan Kiev metropoliti Rusya’yı ve Ortodoks kilisesini savunma mücadelesine liderlik etmiştir. 234 Cengiz orduları, 235 1238 yılında Ryazan'ı yakmış, Vladimir'i harabeye çevirmiş ve Prens Yuri Vsevolodoviç’i oğullarıyla birlikte bozguna uğratmışlardır. Rus kilisesi ve Rusya, Cengiz ordularının istilâsına maruz kalmış; birçok kilise, manastır ve kitaplar yok olmuş, piskoposlar ve keşişler öldürülmüştür. Bütün bunlara rağmen, Metropolit III. Kiril (1243–1280) kilise hayatının gelişmesi için büyük bir çaba sarf etmiştir. Onun metropolitlik faaliyetinin ilk yılları Prens Aleksandr Nevskiy’in 236 (1252–1263) hâkimiyet yıllarına denk gelmektedir. 237 Prens Aleksandr, 15 Temmuz 1240 tarihinde Neva ırmağı sahilinde yapılan savaşta, İsveç ordusunu yenmiştir, 238 1242 yılında ise kışın sefere çıkarak Pskov’u kurtarmıştır. Aynı yılın 5 Nisan tarihinde Çud gölünde Livon ordusuyla nihaî bir savaş 231 Ya. N. Şapov, Knyajeskie Ustavı i Tserkov v Drevney Rusi XI-XVI vv., Moskova, 1972, s. 130-133. 232 Russkaya Pravoslavnaya Tserkov 988–1988, s. 18. 233 Geniş bilgi için bakınız, Işın Demirkent, “Haçlılar”, DİA, 14, s. 525–546. 234 E. E. Golubinskiy, İstoriya Russkoy Tserkvi, Moskova, 1900, T. 2, Polutom 1. 235 Cuci’nin oğlu Batu kumandasındaki ordular Doğu ve Orta Avruyayı baştan başa ele geçirdirmiştir. (1237–41). Bu dönemde iktidarda Cengiz’in küçük oğlu Ödegey Han (1227–1241) vardır. Geniş bilgi için bakınız, Osman Gazi Özgüdenli, “Moğollar”, DİA, 30, s. 225–229. 236 Aleksandr Nevskiy III. Vsevold’un küçük oğlu, Yuriy Vsevoldoviç’in erkek kardeşi Yaroslav’ın oğluydu. Bkz. Russkaya Pravoslavnaya Tserkov 988–1988, s. 19. 237 Russkaya Pravoslavnaya Tserkov 988–1988, s. 18. 70 yaparak Rusya’nın batı sınırlarını tahkim altına almıştır. Bundan sonra, doğuda hareket etmeye başlayan Aleksandr, 1242 yılında babası Yaroslav’la birlikte Altın Orda’ya gitmiştir. Altın Orda hükümdarı Batu Han’ın oğlu Sartak, Ortodoksluğu kabul ederek Aleksandr Nevskiy’nin yakın dostu olmuştur. Böylece, Altın Orda’da Batu Han ile barış sağlayan Yaroslav, anlaşma yapmak üzere Büyük Kağan’ın Moğolistan’daki ordugâhına gönderilmiştir. 239 1261 yılında Prens Aleksandr ve Metropolit III. Kiril’in çabasıyla Altın Orda'nın başkenti Saray’da Rus Ortodoks Kilisesinin piskoposluğu kurulmuştur. 240 Böylece, Aziz Mitrofan, ilk Saray şehri Metropoliti olmuştur. Bundan sonra, 1279 yılında Metropolit Kiril, Mengü Timur Han’dan (1266–1280) hıristiyanlığın dokunulmazlığına dair bir yarlık almıştır. Bu yarlık sayesinde, 1313 yılında Özbek Han’ın devrinde yani Tatarların müslümanlığı kabul ettiği zaman bile, Rus Metropolitliği özerkliğini korumuştur. 241 Kiev dinî merkezlik özelliğini Vladimir’e, Vladimir ise Moskova’ya bırakmıştır. Metropolit III. Kiril zamanında Rus Metropolitliği Kiev’den Vladimir’e taşınmıştır. Yuriy Lvoviç (1301–1315) Rus Metropolitliğinin merkezinin Vladimir’e geçmesine razı değildi ve metropolit tacına aday olarak Rat Manastırının Başrahibi Petro’yu (1308–1326) göstererek İstanbul’a göndermiş ve 1308 yılında Petro’yu Rusya Metropoliti tayin ettirmeyi başarmıştır. Böylece, Yuri Lvoviç Moskova’yı dinî merkeze çeviren önder olarak tarihe geçmiştir. Nitekim Rus Metropolitliğinin Vladimir’den Moskova’ya taşınması, Yuriy Lvoviç’in izinden giden Petro’nun faaliyetleri sayesinde olmuştur. Rus kilisesinin Moskova’da yer almasının çok büyük önem taşıdığının farkında olan Aleksandr Nevskiy’in torunu Moskova Prensi İvan Daniloviç (Kalita), Rusya Metropoliti Petro’y, Moskova’ya yerleşmeye davet etmiş, Petro buna karşılık Prens İvan Kalita’ya, Kutsal Meryem’in anısına taş kilise yaptırmasını teklif etmiştir. Petro’dan sonra, onun takipçisi Bizanslı Metropolit Feognost (1328–1353) Rusya’ya geldiği zaman Moskova’da ikamet etmiş ve böylece Moskova, dinî merkez haline geliştir. Metropolit Feognost, Metropolit Aleksey’i (1354–1378) halefi ilân ederek 238 Bundan dolayı halk onu Aleksandr Nevskiy (Nevalı) adlandırmaya başladı. 239 Geniş bilgi için bakınız; Mehmet Saray, “Altın Orda Hanlığı”, DİA, II, 538-540. 240 Russkaya Pravoslavnaya Tserkov 988–1988, s. 19. 241 V. V. Grigorev, O Dostovernosti Yarlıkov, Dannıh Hanami Zolotoy Ordı Russkomu Duhovenstvu, Moskova, 1842; Ayrıca bkz. M. D. Prisyolkov, Hanskie Yarlıki Russkim Mitropolitam, St. Petersburg, 1916. Yüklə 8,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|