T.C.
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
TAPU VE KADASTRO UZMANLIK TEZİ
MEKANSAL VERİ ÜRETİMİNDE
MALİYET ETKİNLİK ANALİZİ VE YANSIMALARI
Sinan ÇOLAK
36024
Danışman
Yüksek Müh. Akın KISA
Ankara
2012
T.C.
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
BİLİMSEL ETİK SAYFASI
Tapu ve Kadastro Uzmanlık Tezi Hazırlama ve Yazım Kılavuzuna uygun olarak hazırlanan bu tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel etik kurallarına riayet edildiğini, görsel, işitsel ve yazılı tüm bilgi ve sonuçların bilimsel ahlak kurallarına uygun olarak sunulduğunu, başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda ilgili eserlere bilimsel normlara uygun olarak atıfta bulunulduğunu, atıfta bulunulan eserlerin tümünün kaynak olarak gösterildiğini beyan ederim.
İmza
Sinan ÇOLAK
T.C.
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
Tapu ve Kadastro Uzmanlık Tezi Kabul Formu
……………………… tarafından hazırlanan……………………………………..başlıklı bu çalışma ……/……/…… tarihinde yapılan savunma sınavı sonucunda oybirliği/oyçokluğu ile başarılı bulanarak, Tez Kabul Komisyonu tarafından Tapu ve Kadastro Uzmanlık Tezi olarak kabul edilmiştir.
Unvanı Adı Soyadı İmza
Genel Müdür Yardımcısı Başkan …………………….. ………….
Birinci Hukuk Müşaviri Üye …………………….. ………….
İnsan Kaynakları Dairesi Başkanı Üye ……………………. ………….
Tapu Dairesi Başkanı Üye ……………………. ………….
Kadastro Dairesi Başkanı Üye ……………………. ………….
ÖNSÖZ
Mekansal veri üretimi, bilişim ve teknoloji çağının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Hızla değişen ve gelişen teknoloji ile birlikte, ihtiyaçlarda aynı oranda değişmekte ve gelişmektedir. Değişen koşullar, mekansal veri üretiminin maliyetleri üzerine büyük etkileri olmaktadır. Yapılan bu çalışmada mekansal veri üretimi maliyetleri ve maliyet etkinlik analizleri ortaya konarak, üretimde meydana gelen niteliksel ve niceliksel değişmelere etki eden faktörler ortaya konulmuştur. Böylece çağın gerektirdiği ihtiyaçlara, güncel bilgilere cevap verebilme adına yapılan açılımların maliyetler anlamında bir sonuca ulaşılarak maliyet etkinlik analizleri ve üretimde meydana gelen değişmelere yansımaları irdelenmiş, karar verme mekanizmalarına maliyetler ve sonuçları hakkında bir yol haritası çizilmek istenilmiştir.
Bu tezi hazırlamamda yol gösteren ve yardımlarını esirgemeyen Akın KISA’ya, yine yardımlarını esirgemeyen Harita Dairesi Başkanlığı çalışanlarına, desteklerinden dolayı sevgili eşim N. Derya’ya teşekkürlerimi sunuyorum.
ÖZET
MEKANSAL VERİ ÜRETİMİNDE
MALİYET ETKİNLİK ANALİZİ VE YANSIMALARI
Bilgi ve teknolojinin günümüz dünyasında hızla geliştiği, hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldiği, bu doğrultuda ihtiyaç ve isteklerin arttığı göz ardı edilemez bir hal almıştır. Bu hızlı trendin beraberinde getirdiği sorunlara cevap verebilmek hayli zorlaşmıştır. Bilgileri güncel tutabilmek ve teknolojik gelişmelere anında uyum sağlamak, tüketicilerin ihtiyaçlarına cevap verebilmek için oldukça önemlidir.
Mekansal veri üretiminin yönetimi ve günümüze kadar gelen gelişmeler ışığında değerlendirecek olursak maliyetlerin hayli yüksek olduğunu tahmin etmek güç olmasa gerek. Hiçbir işletme, maliyetlerini ortaya koymadan etkili bir yönetim ortaya koyamadığı gibi sürdürülebilirliğini de sağlayamamıştır. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (TKGM) bünyesinde mekansal veri üretim tekniklerimizin maliyetlerindeki gelişmeleri görebilmek için 2003-2004 yılları Marmara Deprem Bölgesi Acil Yeniden Yapılandırma (MEER) projesi harita üretim maliyetleri ile Harita Dairesi Başkanlığı (HDB) 2009-2011 yılları arasındaki harita üretim maliyetleri ve sosyal hayata katkıları dikkate alınmıştır.
Mekansal veri üretiminde meydana gelen nicelik ve niteliksel artışlar, gelişen teknoloji ile paralellik göstermektedir. Bunun birçok avantajı olacağı gibi maliyetlerin tam anlamıyla ortaya koyulmadığı, iyi yönetilmediği ve güncel bilgilere anında ulaşılmadığı durumlarda dezavantajlara dönüşmesi muhtemeldir.
Anahtar Kelimeler: Maliyet-etkinlik, Mekansal Veri Üretimi, Nicelik ve Nitelik, Bakanlıklar Arası Harita İşlerini Koordinasyon ve Planlama Kurulu, Kalite Yönetim Standardı
ABSTRACT
Information and technology in today's world of rapid development, has become an integral part of our lives, cannot be ignored in this direction has become increasing needs and demands. This is very difficult to respond quickly to problems brought about by the trend. Technological developments and to adapt to keep information current at the time, is very important in order to meet the needs of consumers.
Spatial data management and production costs are quite high compared to the present developments are examined in the light if we should not be difficult to guess. Of any business, without disclosing the costs have been unable to sustainability as an effective management failed to. General Directorate of Land Registry and Cadastre (GDLRC) within the effects of Technological Developments to the Spatial Data Production and reflection to social life and data production cost are indicated in this paper by comparing 2003-2004 Marmara Earthquake Emergency Reconstruction Project (MEER) base map production and 2009-2011 Mapping Department (MD) different base mapping projects values.
The quantitative and qualitative increase in spatial data production shows parallelism with the improved technology. In spite of its advantages, it is possible that disadvantages will be encountered in case costs are not truly introduced, managed and updated information is not reached on time.
Key words: Cost-effectiveness, Spatial Data Production, Quantitative and Qualitative, Coordination and Planning Committee of Inter-ministerial Map Works, International Organization for Standardization
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR
ARIP Agriculturel Reform Implementation Project
(Tarım Reformu Uygulama Projesi)
ATC Air Trafic Control
(Hava Trafik Kontrol)
BHİKPK Bakanlıklararası Harita İşlerini Koordinasyon ve Planlama Kurulu
BÖHHBÜY Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliği
CBS Coğrafi Bilgi Sistemi
DÖSİM Döner Sermaye İşletme Müdürlüğü
DTM Digital Terrain Model
(Sayısal Arazi Modeli)
ED-50 European Datum-1950
(Avrupa Datumu-1950)
FDS Flight Data Storage
(Uçuş Veri Depolama)
GNSS Global Navigation Satellite Systems
(Global Navigasyon Uydu Sistemleri)
GPS Global Positioning System
(Küresel Konumlama Sistemi)
GSD Ground Sampling Distance
(Yer Örnekleme Aralığı)
GSMH Gayri Safi Milli Hasıla
HBB Harita Bilgi Bankası
HDB Harita Dairesi Başkanlığı
HGK Harita Genel Komutanlığı
IMU Inertial Measurement Unit
(İnersiyal Ölçme Ünitesi)
KKTC Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
MFA Maliyet Fayda Analizi
MEER Marmara Earthquake Emergency Reconstruction
(Marmara Deprem Bölgesi Acil Yeniden Yapılandırma)
MERLIS Marmara Earthquake Region Land Information System
(Marmara Deprem Bölgesi Arazi Bilgi Sistemi)
SYM Sayısal Yükseklik Modeli
TKGM Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
TKMP Tapu ve Kadastro Modernizasyon Projesi
TUCBS Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi
TUSAGA Türkiye Ulusal Sabit GPS İstasyonlar Ağı
TUTGA Türkiye Ulusal Temel GPS Ağı
TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu
UTM Universal Transverse Mercator
(Evrensel Enine Merkator)
GRAFİKLER DİZİNİ
Grafik 2.1 2001-2011 yılları arası havadan fotoğraf alım miktarları 42
Grafik 2.2 MEER, ARIP ve TKMP projeleri üretimi ile birim maliyetleri 44
Grafik 2.3 2009-2011 yılları arası BHİKPK fiyatları ile gerçekleşen üretim maliyetleri 49
Grafik 2.4 2009-2011 yılları arası BHİKPK ile bakım ve onarım maliyetlerinin yıllara
yaygın olarak Bütçe Harcamaları ve TKMP İhale fiyatları toplamı gerçekleşen üretim
birim maliyetleri 53
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil 1.1 Grafik ve grafik-olmayan bilgiler 3
Şekil 1.2 TKGM kendi imkanları ile üretim sürecinde Kalite Yönetim Standartları
(ISO) iş adımları 27
TABLOLAR DİZİNİ
Tablo 1.1 Veri toplama tekniklerinin sınıflandırılması 6
Tablo 2.1 BHİKPK 2009-2011 yılları arası yaklaşık maliyetleri 35
Tablo 2.2 2001-2008 yılları arası havadan fotoğraf alım miktarları 41
Tablo 2.3 2009-2011 yılları arası havadan fotoğraf alım miktarları 42
Tablo 2.4 MEER, ARIP ve TKMP projeleri üretimi ile maliyetleri 43
Tablo 2.5 2009-2011 yılları arası BHİKPK fiyatları ile Analog sisteme göre üretim
maliyetleri 45
Tablo 2.6 2009-2011 yılları arası BHİKPK fiyatları ile Analog sisteme göre üretim
birim maliyetleri 46
Tablo 2.7 2009-2011 yılları arası BHİKPK fiyatları ile Sayısal sisteme göre üretim
maliyetleri 47
Tablo 2.8 2009-2011 yılları arası BHİKPK fiyatları ile Sayısal sisteme göre üretim
birim maliyetleri 48
Tablo 2.9 2009-2011 yılları arası BHİKPK fiyatları ile gerçekleşen üretim maliyetleri 49
Tablo 2.10 2009-2011 yılları arası BHİKPK fiyatları ile Bütçe Harcamaları gerçekleşen üretim birim maliyetleri 50
Tablo 2.11 2009-2011 yılları arası BHİKPK fiyatları ile bakım ve onarım maliyetlerinin yıllara yaygın olarak Bütçe Harcamaları gerçekleşen üretim birim maliyetleri 51
Tablo 2.12 2009-2011 yılları arası BHİKPK ile TKMP İhale fiyatları gerçekleşen üretim birim maliyetleri 52
Tablo 2.13 2009-2011 yılları arası BHİKPK ile bakım ve onarım maliyetlerinin yıllara
yaygın olarak Bütçe Harcamaları ve TKMP İhale fiyatları toplamı gerçekleşen üretim
birim maliyetleri 53
GİRİŞ
Veri üretiminin her geçen gün arttığı şu günlerde, daha nitelikli ve nicelikli veriler elde etmek teknolojinin gelişmesi ile mümkün hale gelmiştir. Burada akla gelecek ilk soru, teknolojinin beraberinde getirdiği maliyetler, sosyal hayata yansımaları ve bu yansımaların maliyet olarak karşılaştırılması düşünülebilir. Yapılan bu çalışmada bu konularla ilgili olarak ayrıntılara boğmadan gerektiği kadar değinilmeye çalışılmıştır. Maliyet etkinlik analizleri yapılmış ve bunun yansımaları ortaya konularak sonuçlar elde edilmiştir.
Birinci bölümde mekansal veri ve üretimi hakkında genel bilgi sahibi olmak için gerekli bilgiler verilmiştir. Burada mekansal veri üretimi kapsamında ne tür verilerin olduğu, verilerin elde edilme yöntemleri kısaca anlatılmıştır. İlerleyen bölümlerde maliyet etkinlik analizleri yapıldığı için maliyet, maliyet fayda ve maliyet etkinlik analizlerinin ne anlama geldiği hususlarında kısaca değinilmiştir.
Değişen koşullar ile birlikte Fotogrametrik harita üretimi yöntemleri de değişmiştir. Bu bölümde yine ülkemizde üretilen fotogrametrik haritalar hakkında kısaca bilgiler verilmiştir. Fotogrametrik haritaların ne amaçla üretildikleri, hangi kurumların ürettiği, ölçekleri gibi konulardan bahsedilmiş ve ülkemizde ne tür fotogrametrik haritalar üretildiğinden bahsedilmiştir.
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nde (TKGM) mekansal veri üretimi olarak neler yapıldığı, tarihsel olarak gelişimi ve üretilen mekansal veri türlerinin neler olduğu yine bu bölümde anlatılmıştır. TKGM üretim faaliyetleri hakkında genel olarak değinilmiş, üretim yapan birimi olan ve 6083 sayılı kanunda beş ana hizmet birimlerinden biri olan Harita Dairesi Başkanlığı (HDB) hakkında bilgiler verilmiş, HDB üretim faaliyetleri ile ilgili yaptığı çalışmalar hakkında kısaca bilgi verilmiştir.
Dünyada üretim yapan hemen her kuruluşun kalite yönetim standartlarına yöneldiği ve bunu uyguladıkları düşünecek olursak, elbette ki TKGM’nin bundan geri kalacağını düşünmek doğru olmaz. Bu bölümde TKGM’nin sadece kendi imkanları ile yaptığı ortofoto üretimindeki iş adımları, kurum bünyesinde uygulanan kalite yönetim anlayışı kapsamında değerlendirilmiştir.
İkinci bölümde mekansal veri üretim maliyetlerinin hesaplanmasında kullanılacak Bakanlıklararası Harita İşlerini Koordinasyon ve Planlama Kurulu (BHİKPK) fiyatları verilmiş, hesaplamalarda nasıl bir yöntem uygulanacağı kısa olarak ifade edilmiştir. Mekansal veri üreten tüm kamu ve özel sektör kuruluşların maliyet hesaplamalarında kullandığı BHİKPK fiyatları olduğu için liste bir bütün olarak tablo şeklinde verilmiştir. Burada sadece 2009, 2010 ve 2011 yıllarının verilmiş olması, yapacağımız maliyet hesaplarının o yılları kapsaması, o yıllarda gelişen teknolojilerin ülkemizde oldukça yaygınlaşmakta olduğu bir döneme rastlaması ve etkilerinin belirlenebilmesi ve daha güncel rakamlar olacağı için seçilmiştir.
Çalışmada HDB tarafından üretilen fotogrametrik ve ortofoto harita üretim faaliyetleri üç gruba ayrılmış olup maliyet etkinlik analizleri yapılmıştır. 2001 yılından 2011 yılına kadar yapılmış havadan görüntü alım miktarları ile MEER, Tarım Reformu Uygulama Projesi (Agriculturel Reform Implementation Project-ARIP) ve Tapu ve Kadastro Modernizasyon Projesi (TKMP) üretim miktarları arasında değişimler ortaya konulmuş ve analiz edilmiştir. BHİKPK fiyatlarına göre yapılan fotogrametrik harita üretimlerinin maliyetleri analog ve sayısal sisteme göre olsa idi maliyetlerin nasıl çıkacağı ortaya konulmuş, çıkan toplam ve birim maliyetlerin karşılaştırmaları yapılmış, son olarak hangi sistemle üretim yapılmış ise ona göre birim maliyetlerin karşılaştırılmaları ile analizleri yapılmıştır. Maliyetlerin bütçe ile ilişkisi anlatılarak çıkan maliyetler hesaplanmıştır. Ancak ihale ile yapılan işlerin maliyetleri şu an büyük kısmı Dünya Bankasından ödeniyor olsa da tek bir genel bütçeden çıktığı göz önünde bulundurulduğunda, bütçe toplam ve birim maliyetlerine nasıl yansıyacağı ortaya konulmuş ve analiz edilmiştir.
Son bölümde elde edilen tüm bu maliyet verilerine dayanılarak sonuca ulaşılmış ve öneri yapılmıştır.
BİRİNCİ BÖLÜM GENEL BİLGİLER
Dostları ilə paylaş: |