Mekansal veri ÜretiMİnde maliyet etkiNLİk analiZİ ve yansimlari

1.5.1. Foto Plânlar

Fotogrametrik harita yapımı amacı ile resim ölçeğinde elde edilen hava fotoğraflarının, fotogrametrik yöntemler ile kısmen hataları giderilerek ya da doğrudan hiçbir değerlendirmeye tâbi tutulmaksızın üretilen paftalardır ve 1/5000 ölçeklidirler. Bu tür paftalardan kurumumuz arşivinde yaklaşık 1800 adet bulunmaktadır.

1.5.2. Fotogrametrik Yöntemle Üretilen Paftalar

Fotogrametrik harita yapımı amacı ile resim ölçeğinde elde edilen yaklaşık 1/16000 ölçekli hava fotoğraflarının gerek analog, gerek sayısal yöntemler ile değerlendirilmesinden sonra uçuş alanına uygun dağılmış yer kontrol noktaları yardımıyla dönüşümleri sonucunda elde edilmiş paftalardır. Çizgisel haritalardan koordinat okumak yöntemi ile elde edilen sayısal değerlerden en kaliteli sonuç +- 2.m olabilmektedir.

TKGM 1994 yılına kadar analog cihazlarla 1/5000 ölçekli standart topoğrafik harita, 1994-2007 yılları arasında sayısal fotogrametrik harita ve 2007 yılından itibaren değişen ve gelişen teknoloji ile birlikte ortofoto harita üretmektedir.

1.5.3. Lokal Koordinat Sisteminde Üretilmiş Paftalar

Herhangi bir başlangıç noktası orijin kabul edilerek iki boyutlu düzlem koordinat sistemine göre üretilmiş paftalardır. Bu yöntemle üretilen en sağlam değerler, imar koordinatları kullanılarak oluşturulan yer kontrol noktalarından yapılan detay ölçülerini kapsamaktadır. Bu yöntemle üretilen çizgisel haritalar lokal nitelikte olup üretilen koordinat değerlerinin hassasiyeti de üretilen kontrol noktalarının, poligon noktalarının hassasiyeti ve ölçü yapan elemanın yetenek ve özverisine bağlı olarak değişmektedir. Bu şekilde üretilen paftalar lokal nitelikte olduğundan başka bir lokal ağ ile birleştirilememektedir yada birleştirildiğinde ciddi anlamda oluşacak teknik hatalar telafisi mümkün olmayan hukuki sonuçlar doğurmaktadır. Bu haritalarda birçok hata kaynağı yanında yapısal olarak ölçü eksikliği, kontrolsüz ölçü, kenarlaşma ve zemini yansıtmama gibi birçok hata söz konusudur.

1.5.4. Grafik Yöntem İle Üretilmiş Paftalar

Üzerinde bir koordinat bilgisi ve karelaj ağı mevcut olmayan, yersel ölçme yöntemiyle üretilmiş çizgisel kadastral paftalardır. 1970 yılına kadar üretilen birçok pafta bu yöntemle üretilmiştir. Bu yöntem ile üretilmiş paftalar, yerleşim yerlerinin en kıymetli yerleri kapsar. Uygulamada, yer kontrol noktalarının zeminde bulunmaması, x ve y yönünde kayıklık ve dönüklüğün çok büyük olması, bu noktalardaki kayıklık ve dönüklüğün kuralsız olması, miktarının bilinememesi, komşu paftalar ile kenarlaşma (fermuarlaşma) sorunu ve nokta konum duyarlılığının min. 2-3 metre olması bu tür paftaların en büyük dezavantajıdır. Bu paftalar yukarıda da belirtildiği üzere, büyük kentlerin şehir merkezlerinde uygulandığından, buralarında birçoğu imar yolu ile yenilenmesine rağmen, kalan sahalarda da müthiş bir parsel değer artışı görüldüğünden bu parseller uygulayıcılara ciddi anlamda sıkıntılar oluşturmaktadır. Ölçüyü yapan her kişiye göre değişen hata kaynağı yanında yapısal olarak ölçü eksikliği, kontrolsüz ölçü, çizim, alan hesabı hataları, kenarlaşma ve zemini yansıtmama gibi birçok hata söz konusudur.

1.5.5. Ülke Koordinat Sistemine (ED-50 Datumu) Dayalı Olarak Üretilen Paftalar

Tesis kadastrosu sırasında, meskun alanlarda 1/1000 ölçekli, fotogrametrik haritası yoksa gayrimeskun sahalarda 1/2000 ölçeğinde, sayısal ya da çizgisel ölçü değerleri ile üretilen paftalardır. Bu paftaların üretimi sırasında genelde 1, 2 ve 3. derece nirengilerden çıkış alınarak kestirme noktaları ve dizi nirengiler ile sıklaştırma yapılmıştır. Bu yöntemle üretilen paftalarda yer kontrol noktasının hassasiyeti tüm detay noktalarını etkilemektedir. Üretilen paftalar Evrensel Enine Merkator (UTM-Universal Transverse Mercator) projeksiyon sisteminde dolu pafta sistemine göre açıldığından, eğer olası bir hata var ise komşu birimde üretilen sınırlar ile asla kenarlaşmamaktadır. Bu durumda boş alanlar oluşmakta ya da üst üste çakışmalar oluşmaktadır. Bu yöntemle elektronik takometrelerin kullanımına kadar meskun alanda prizmatik, gayrimeskun alanda klasik takometrik ölçüm yapılmıştır. Burada yapılan ölçülerde yine eleman yeteneği ve ölçü hassasiyeti öne çıktığında bazı bölgelerde sayısal değerler hatalı yerlere tekabül edebilmektedir.

1.5.6. ITRF Datumuna Dayalı Sayısal Yöntem ile Üretilen Paftalar

3402-5304 sayılı yasa kapsamında ihale yolu ile yapılan çalışmalardır. Bu süreçte GPS aktif olarak kullanıldığından ve amaç sistem olduğundan sadece rastgele yapılmış hatalardan söz edilebilir. Bu tür hatalar sistem dahilinde kolaylıkla çözüme kavuşturulabilmektedir.

1.6. TKGM ÜRETİM FAALİYETLERİNE GENEL BİR BAKIŞ

Şehirlerin Belediye sınırları dışında kalan alanların ilk tesis kadastrolarının yapılması amacıyla, 1950 yılında çıkarılan 5602 sayılı Tapulama Yasasının gerekçesinde, kadastronun kısa sürede tamamlanabilmesi için fotogrametrik yöntemden azami ölçüde yararlanılması gereği önemle vurgulanmıştır. Bu gereksinim üzerine 1953 yılında kurulan Daire’de 1955 yılından itibaren harita üretimine başlanmıştır.

1963 yılında başlayan planlı kalkınma dönemiyle birlikte, kırsal kesimde tesis kadastrosunun kısa sürede tamamlanması, üretimin hız, verimlilik ve niteliğinin arttırılması, kadastro yenileme çalışmalarında fotogrametriden yoğun biçimde yararlanma düşüncesi 5 yıllık kalkınma planlarının ilke ve hedefleri içinde önemle yer almıştır.

1955 yılından beri üretilen 1/ 5000 ölçekli standart topoğrafik haritalar Türkiye kadastrosunun gerçekleşmesinde çok büyük katkı sağlamış, ayrıca diğer kuruluşların hizmetlerinde ve mühendislik uygulamalarında da kullanılmışlardır. Günümüze kadar, Kalkınma Planlarında 1/5000 ölçekli haritası yapılması öngörülen 500000km²’lik alanın 488968 km²’lik kısmının haritaları tamamlanmıştır. Bunun 385176 km²’si Genel Müdürlüğümüz, 103792 km²’si HGK tarafından yapılmıştır.

1/5000 ölçekli standart topoğrafik harita üretimi için, 3’ncü ve 4’ncü derecelerde toplam yaklaşık 285000 adet nirengi noktasının tesis, ölçü ve hesaplaması yapılmıştır. Arşivimizde bulunan bu noktaların 70970 adedi HGK kalan 214030 adedi Genel Müdürlüğümüzce üretilmiştir.

2005 yılında yürürlüğe giren Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliğine (BÖHHBÜY) göre 119 adet C1, 101 adet C2, 475 adet C3, 1992 adet nokta kontrolü yapılmıştır.

Harita yapımı ve yorumlama amaçlı toplam 515555 km² ve 1033 km/tul alanın havadan fotoğraf alımı gerçekleştirilmiştir.

1955 yılından 2000’li yıllara kadar analog cihazlarla 1/5000 ölçekli çizgisel fotogrametrik harita üreten birim, teknolojinin getirdiği imkanlardan yararlanarak yeniden yapılanmış, mevcut 10 adet dijital Fotogrametrik sistemlerle, kadastro çalışmalarının ihtiyacı olarak, sayısal fotogrametrik harita ve renkli ortofoto harita üretimini gerçekleştirmektedir.

Kuruluşundan bugüne Fotoğraf Laboratuarınca 416479 adet kontak tab, 172149 adet astrolon çoğaltma, 2300 rulo hava film banyosu, 166133 adet pozitif film, 632009 adet ozalit ve 39389 adet şeffaf ozalit baskı işi yapılmıştır.

2007 yılı içerisinde tedarik edilerek HDB’ye tahsis edilen 2 adet A0 yatay tarayıcı ile her türlü dokümanın (Alüminyum, Karton, astrolon pafta v.b) taranması, dijital ortama aktarılması hizmetleri verilmeye başlanmıştır.

2009 yılı itibarıyla Başkanlığımızca yürütülen kağıt ve şeffaf ozalit çoğaltma işleri yürürlükten kaldırılmış olup, yerine plotter çıktısı şeklinde kağıt ve polyester kopya çoğaltma işleri yürütülmektedir.

HDB tarafından, Kanunda belirtilen görevlere paralel olarak mekânsal veri altyapısının oluşturulması kapsamında TUSAGA-Aktif, Harita Bilgi Bankası (HBB), Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi (TUCBS) Altyapısı kurulumu Fizibilite Etüt Raporu hazırlanması, Ortofoto web servislerinin oluşturulması ve hizmet sunumu gibi çalışmalar yürütülmektedir.