T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali

 
106
faydalanmakla ödüllendirilmişlerdir 
381 
Yine Çar Feodor Alekseyeviç 24 Mayıs 1681 
yılında çıkardığı bir kanunla Yeni Kreşenler, Kreşen olmayan akrabaların varlıklarına 
da sahip olabileceklerdir.
382
 
Devletin aldığı bu önlemler çok kısa sürede binlerce Tatar ve mirzanın para, 
toprak veya mirasa konmak için Kreşen olmasına sebep olmuştur. müslüman Tatarlar 
Kreşen olan kardeşlerini sadece topraklarını kurtarmak için bu yolu seçtiklerini 
topraklarını ve mallarını kurtardıktan sonra haçları atacaklarını söylemektedirler.
383
 
24 Mayıs 1681 yılı yasasına uygun olarak alınan mallar ve topraklar Kreşen 
olan eski sahiplerine verilmiş, yeni vaftiz olan mirza ve Tatarlara ise 26 Nisan 1683 yılı 
yasasına uygun olarak vaftiz olmayı kabul etmeyenlerden alınan topraklardan 
vermişlerdir. Gerçekten de bu dönemde vaftiz olanların bir çoğu topraklarını kurtarınca 
haçlarını çıkarıp attılar ancak, bizzat Çar bunların kayıtlarının tutulup cezalandırmasını 
emretmiştir.
 384 
Bu dönemde (1682) ileri gelen Tatarlardan bazıları Çarın emrini kabul 
etmeyerek, başkentteki elçilik vasıtasıyla Sultan IV. Mehmet'ten “Rus devletinin 
kendilerini özgür bırakması” ricasında bulunmuşlardır.”
385
  
6 Mayıs 1681 yılında çıkan Mordva ve etrafı, Çeremiş, Çuvaş ve Udmurdları 
ilgilendiren ve toptan Ortodokslaştırmayı amaç edinen yasa yüzünden, bölge bir anda 
karmakarışık olmuş siyası istikrar bozulmuştur. Bunu üzerine Rus devleti 9 Mart 1685 
yılında bu topraklara bir sınır çekerek daraltılamayacağına, vergilerin de hükûmet 
tarafından belirleneceğine dair bir karar çıkarmak zorunda kalmıştır.
386
 
Devletin bu bölgede hıristiyanlaştırma amacıyla çıkardığı bunca sert kanuna 
rağmen putperest ve islam hala en güçlü iki inançtır ve bu durum Çar I. Petro’nun 
                                                 
381
  PSZ, C. II, No: 867; Mordvanlara verilen hüküm daha ağırdır, zira vaftiz olmayı kabul etmemek kölelikle 
eşdeğerdir. 
382
 PSZ,  C. II, No: 870 
383
 Mojarovskiy, İzlojenie…,  s. 35–36 
384
 PSZ,  C. II, No: 1009. 
385
 Mojarovskiy, İzlojenie…, s. 36; “Mojarovskiyy bu dönemde müslüman Tatarların Osmanlı devletinden yardım 
istediğini bunun üzerine Osmanlı vezirinin Rus elçisiyle konuştuğunu kaydetmiştir.” 
386
 PSZ, C. II, No: 1111  

---

 
107
dikkatinden kaçmamıştır.  İşlerin yolunda gitmesi için Kazan'a misyon faaliyetinde 
büyük işler başaracak Keşiş Tihon III'ü görevlendirmiştir.
387 
 
2.3.3. Kazan Metropoliti Tihon III'ün Misyon Faaliyeti 
Kazan'a tayin edilen Metropolit Tihon'a kadar bölgede yapılan misyon 
faaliyetinin merkezinde müslüman ahali vardır. XVIII. yüzyılın başlarında artık Rus 
hükûmetinin bölge üzerinde gayrı Ruslara uyguladığı strateji değişmiş, merkeze pagan 
inançlı halk da girmiştir. İdil-Ural bölgesinin pagan inançlı en kalabalık nüfusuna sahip 
halkı Çeremişlerdir. Bu halk diğer bölge sakinlerine göre daha sert ve özgürdür, Rus 
devletine karşı bütün ayaklanmalarda yer almış ve daima muhalefette durmuştur. Bu 
nedenle Çar Petro bunlar üzerinde ayrıca bir proje geliştirmiştir.
388
 
Büyük Petro Tihon'u Kazan'a yollarken, Urjumski, Yaranski, Çarevosançurski 
(Dağlık Çeremiş) ve Çarevokokşayskiy''de (Bozkır Çeremiş) yaşayan Çeremişleri 
hıristiyanlığa davet edip, vaftiz etmekle görevlendirmiştir. Çeremişler arasında Tihon 
başarı sağlamış bunun üzerine Çar kendi hazinesinden kiliseler yapmasına ve Yeni 
Kreşen çocuklarını keşiş yetiştirmek üzere okullar yapmasını istemiştir.
389
 
Hükümdarının emri üzerine Metropolit Tihon, Kazan'a atanışından iki yıl sonra 
adı geçen bölgelere Monah Aleksey Raiskiy'i
 390
 göndererek vaftize ikna çalışmalarına 
başladı; yapılan ikna çalışmaları umulandan iyi sonuçlar vermiştir. Dört yıl içinde 
(1701–1705)  3,683 pagan Çeremişi vaftizlemişler ve şereflerine Tihon devlet 
bütçesinden yedi kilise yaptırmıştır.
391 
 
Tihon döneminde Kreşen çocuklarını  eğitmek ve kilisenin dinî hizmetini 
yükseltmek amacıyla 32 din adamı alınmış; (1707–1709) yılları arasında bu kişiler 
Tihon'un eğitiminden geçerek iyi birer misyon insanı olmuştur. 31 Mayıs 1721 yılında 
“Yeni Kreşen erkek çocuklarını keşiş yapmak üzere” okul açılması hususunda bir kanun 
çıkarıldı. 1721'de okula alınan çocuklardan beşi başarıyla mezun olmuş, yirmi tanesi 
                                                 
387
 PSZ, V, No: 2734 ve 2920. 
388
  Missioner, 1878, No. 21, 161–162. 
389
 Mojarovskiy, İzlojenie…, s.  37 
390
 Monah Aleksey Raiskiy Kazan’a 4 Ekim 1700 yılında Podonski’den tayin edilmiştir. 
391
 Polnoe Sobranie Postanavlenii po vidomstvu pravoslovnogo ispovedanii Rosisykoy İmperii, C. I, s. 210; 19 vols, 
St. Petersburg 1868–1915  

---

 
108
Ortodoksluğun dua kitabını  öğrenmeyi başarmış, yedisi ölmüştür.
392
 Çeremiş 
çocuklarının okutulması fikri ilk denemede sıhhatli olarak başarılamasa da Metropolit 
Tihon eğitimden vazgeçmemiştir. Zira Kreşenler arasında okuyup keşiş olanlar etrafını 
hıristiyanlaştırmada en etkili unsur olacaktır ve bu etkiyi Tihon çok iyi sezmiştir. 1721 
yılında Aziz Sinod'un Metropolit Tihon'a sorduğu “Neden hıristiyan olan 
Muhammediler zamanla geri dönüyor, bunları Ortodokslukta tutmak için neler 
yapmalıyız”?  Şeklindeki sorusuna Tihon; 11 Ocak 1722 yılında: “Muhammedileri 
haçladıktan sonra onlardan seçtiğimiz çocukları Slav eğitimine göre okutmalıyız”
 393
 
diye cevap vermiş, eğitimin yetersiz olduğunu düşünmüştür. Bu düşüncesini icraata 
koymak isteyen Metropolit Kazan'da Kreşen çocuklarını okutmak için Çar'dan
394
 ve 
Sinod'dan
395
 birtakım isteklerde bulunmuş ve bu istekleri eksiksiz yerine getirilmiştir. 
1720 yılında Metropolit Tihon'un yanında 20 çocuk eğitim alıyordu. 1724 yılında ise 
Kazan'da rahiplerin çocukları ile beraber, ileride iyi rahip olmak için 14 Kreşen çocuk 
okuyordu.”
396
 
Metropolit Tihon Keşiş Aleksey Raiskiy'i her yıl düzenli olarak Çeremişlere 
gönderiyor ve onların arasında hıristiyanlığın yayılmasını kontrol ediyordu ve bunda da 
çok başarılı oluyorlardı.
397
 1719 yılında Keşiş Aleksey çalışmaları üzerine 
Çeremişlerden kendi isteğiyle 379 kişi vaftiz olmuştur.
398
 Metropolit Tihon da zaman 
                                                 
392
 Polnoe Sobranie Postanavlenii po Vidomstvu Pravoslovnogo İspovedanii Rosisyskoy İmperii, C. I, sayfa 368. 
1869–1884 St. Petersburg;  o yüzden 1729 yılında Kazan Gubernatoru P. M. Apraksi raporunda: “Yeni Kreşen 
çocukları Kazan’da babasız ve annesiz kalıyorlar, hastalanıyor ve ölüyorlar, eve dönsünler”, demektedir.  Çocuklar 
okudukları sürece devletten burs ve yiyecek alıyorlardı; adam başı ½ un, krupa 1/4, tuz istedikleri kadar, adama başı 
günlük 2 kopik; giyecek olarak yıllık; 2 gömlek, ayakkabı, kürk, kaftan ve papak. Öğretmen ve arhiyepiskop için; 
günlük 6 ruble ve 8 asker, askerler için: ½ un, ½ krupa, günlük 1 ruble. Kitaplar ücretsizdir. 
393
 Polnoe Sobranie Postanavlenii po Vidomstvu Pravoslovnogo İspovedanii Rosisyskoy İmperii, Priloj XXIX, sayı. 
CCC XIII. 
394
 Polnoe Sobranie Postanavlenii po Vidomstvu Pravoslovnogo İspovedanii Rosisyskoy İmperii, Priloj XXVIII, sayı. 
CCC XI. PSZ., I, No: 191, s. 209.; “21 Nisan 1721 yılında Metropolit Tihon hükümdara şöyle yazmıştır:  “Kudretli 
hükümdarımızdan bildirmesini rica ediyoruz …seçtiğimiz Kreşen çocukları hangi okullarda okuyacak? Ve kimden 
kitap alınacak? Seçilmiş çocukları babaları vermek istemezlerse onları zorla götürelim mi? Ve onların öğretmenlerine 
yiyecek ve araç gereçler nereden alınacak? Önceden okuyan çocukların ihtiyaçları sizin bütçenizden karşılanıyordu!” 
395
 Polnoe Sobranie Postanavlenii po Vidomstvu Pravoslovnogo İspovedanii Rosisyskoy İmperii, XXIX, s. CCCIV.; “ 
Tihon, Aziz Sinod' a ise şunları soruyordu: “Kreşen  çocuklarından okul için kaç kişi seçilecek? Babalarına ve 
kendilerine hangi ödüller verilecek? Okulların ihtiyacı nereden temin edilecek?” 
396
İstoriya Ruskiy Eparhiy, Böl. I, s. 425–426. 
397
PSZ, c: II, No. 434. 
398
 Opisanie Dokumentov i del hranyaşçihsya v arhive Svyaşennogo Praoslavnogo Sinoda, 31 vols S. Petersburg, 
1869–1916;  C. I,  priloj XXVIII,  CCCIX. 

---