T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali

 
185
4.2.4.3. Filaret Dönemi Kazan Seminarisinde Misyoner Yetiştirme Programı 
Kazan seminarisinde misyoner yetiştirme amacıyla kurulan teşkilatın iki amacı 
olduğu görülmektedir. Birinci amaç Yeni Kreşenlere yetenekli ve donanımlı rahipler 
yetiştirmek ikinci amaç ise hıristiyanlığı hiç bilmeyen gayrı Rusları hıristiyan yapmayı 
sağlayacak rahiplerin eğitimidir. Bu amaçla kapsamlı bir proje hazırlanmıştır. Projeye 
dayanak oluşturan rapor şu bilgileri içermektedir: 
“1. Yeni Kreşen bölgelerinde çalışacak misyonerlerin rahiplerle aynı okullarda yerel diller 
dâhil eğitilmeleri amaçlanmıştır. 2. Kazan seminarisine gelmeden aşağı  sınıflarda yerel dilleri öğretmek 
pratikte mümkün olmadığı için boşa giden bir çalışmadır, dolayısıyla seminariler haricinde enerji boşa 
harcanmamalıdır. 3. Tatarca hariç diğer bölge dilleri ile ilgili hem öğretilecek malzeme hem de çevrilmiş 
dinî eserler 1775 yılına kadar mevcut değildir. 4. Çuvaş ve Çeremiş dillerini öğrenmeye çalışan öğrenciler 
haftada 2 saat verilmesi nedeniyle tam öğrenemiyor, son sınıflarda dersler verilmediği için seminari de 
unutup mezun oluyor. 5. Tatarca da 2 saat verildiği için yeterince öğrenilemiyor. 6. Bu sonuçtan 
seminarilerde yerel dil eğitimin ancak konuşmak için yeterli olduğunu, din öğretimi için yeterli 
olmadığını göstermektedir. 7. Dil öğretimi için gereken araçları temin emek gerekir. Tatar, Çuvaş ve 
Çeremiş dilleri için en az haftada 4 saatlik program gerekmektedir. 9. Tatar sınıfları için 1820 yılında 
basılmış, Rahib Aleksandr Troyanski’nin sözlüğünün çoğaltılması gerekmektedir. 9) Çuvaşlar için gramer 
ders kitaplarının basılması gerekmektedir. 10. Çeremes dili sınıfları için Andrey Albinski’nin gramer 
kitabı hazırlaması gerekmektedir. 11. Çuvaş ve Çeremiş dillerinin bütün sınıflarda okutulması 
sağlanmalıdır. 12. Bölgede Tatarca bütün sınıflarda verilmeli Ruslar ve diğer gruplar da bu derslere 
iştirak etmelidir. 13. Seminari’de Tatar Çuvaş ve Çeremiş dillerinin yanında 20 kişilik bir gruba orta 
sınıflardan itibaren Avrupa dilleri öğretilmelidir.
666
 14. Dil öğretimi için planlama a. Eyalet okullarında 
ilk sıınflarda; dinî eserlerin okunması, orta kısımda; Rusçadan yerel dile çevirerek anlama çalışmaları; 
ileri sınıflarda; bu dillerde kompozisyon, telaffuz ve öğrenme 15. Sınavlar bütün dillerin eşit dağılımıyla 
yapılmalıdır. 16. Öğrencilerden kursları bitirenlerden en iyilerinden her dilden 3 kişi, toplam 9 kişi 
ayrılsın ve daha 2 yıl okulda kalsın, bu öğrenciler misyoner olarak yetiştirilsin. 16. Okulda kalan 9 
öğrenci yeparhiya piskoposunun nezaretinde piskoposlar evinde barındırılsın. 18. Her birine yıllık 200 
ruble verilsin. 19. 2 yıl boyunca piskoposun rehberliğinde mukaddes metinler okunup geliştirilsin, diğer 
dillerde çevrilmiş kitaplardan örnekler öğretmenler vasıtasıyla bir sistematik içinde verilsin ki, gidecekleri 
yerlerdeki halkların özelliklerini öğrenip tercümanlık yapmayı  öğrensinler. 20. Bu iki yılı başarıyla 
bitirenler; a. Dil öğretmeni olabilir b. Arzu eden monah olup misyonerlik yapabilir. c. Rahip olup, şehir 
veya kasabalarda rahiblik yapabilir veya özel kurulacak Kreşen komisyonlarında, tercümanlık veya 
memurluk yapabilirler. 21. Her yıl 9 mezun veren seminarı sayesinde idarenin elinde 30 yaşını bitirmiş 
                                                 
 
666
  İlk sınıflarda yerel dil ve Avrupa dillerinin verilmesi faydalıydı, zira bölgede keşiş olarak sadece mezunlar değil ilk 
sınıflardan ayrılanlarda görev yapıyordu. 

---

 
186
güvenilir ve yetenekli elemanlar hazır olacaktır. 22. Udmurdlar Kazan’da çok azlar, dolayısıyla dillerini 
bilen ve okutacak eleman eksikliği çekilmektedir bu nedenle acilen seminaride Udmurdca öğreten bölüm 
açılsın ve misyoner yetiştirilsin. 23. 1 Eylül 1830 tarihine kadar yeparhiya seminarilerini başarıyla bitiren 
ikişer kişi dil öğretimi için Kazan seminarisine gönderilsin. 24. Gönderilen cocuklar yerel dillerden başka 
programda bulunan diğer Avrupa dillerini de öğrenecektir ve 4 yıl sürecektir. 25. Okulu bitirince, bu 
öğrenciler ellerinde diplomalarıyla istedikleri seminaride öğretmenlik yapabilecektir. 26. Sinod gelecekte 
Orenburg ve Udmurd yeparhiyalarında seminari açarsa, Kazan seminarisinden öğretmen transferi 
yapabilecektir. 27. Yeni seminariler bölgedeki grupların sayısına göre kurs açma yetkisine sahiptir az 
olanlar için komşu seminarilerden faydalanabilirler. 28. Tatar, Çuvaş ve Çeremişçe Kazan’da; Çeremiş ve 
Çuvaşça Çubaksarı’da verilecektir. İhtiyaç hissedilirse Sviyajski’de Tatar ve Çuvaşça, Çistopol, Simbir 
ve Alatır’da Tatar ve Çuvaşça verilebilir. 29. Çeremiş ve Çuvaş dilleri öğretmenlerine yıllık 125 ruble 
maaş, diyanet okulları komisyonu tarafından ödenir. Tatar dili öğretmenlerine eyalet okullarında ve 
seminarilerde para ödenmeyecek, maaşlar 200 ruble olarak yeparhiya seminarisi bütcesinden temin 
edilecektir.  Şimdilik özendirme amaçlı semirilerde 500 ruble, eyalet okullarında 300 ruble olarak 
ödenecektir. 30. Yerel dil öğretmenleri seminarilerde diğer öğretmenler seviyesinde görülmeli ve gereken 
ihtimam gösterilmelidir.
667
 
23 Mayıs 1830 tarihli 4699 numaralı kararla Filaret Kazan yeparhiyasında 
misyoner teşkilatının kurulduğunu ilan etmiştir. Kazan yeparhiyasında misyoner 
teşkilatı Sinod emriyle resmen kurulunca ilk görevliler de bölgeye atanmıştır; Ekümen 
Samuel, Çeboksarı Troiski manastırında arhimandritlik görevine; Baş muhasiplik 
göreviyle Monah Guriy Kazan Kiziç manastırına, Ambvrosiy, Kazan Rayski bölgesine 
atanmıştır. Tayin edilen bu misyonerler Filaret tarfından talimatları aldıktan sonra 19 
Mayıs 1831 tarihinden itibaren faaliyetlere başlamışlardır.
 668
 
Filaret onları “El ağacını tanrı meyvaya çevirecek? İnşallah onların misyonuı 
iflasa uğramaz ve gayrı halklardan zayıf inançlıların sonu olur, tanrı onları kurtarsın 
ve nasihat versin” diyerek uğurluyordu.
 669
 
Rus devleti Filaret’in bu çerçeve planını çok olumlu bularak Sinod’a 
göndermiştir, ancak Sinod 16–21. maddeleri onaylamamış diğer maddeleri kabul 
etmiştir. Ancak misyon teşkilatının yapısıyla ilgili bu maddeler kurulan yeni teşkilatın 
doğmadan eksik olmasına neden olmuştur. Bu itiraf dönemin Kazan piskoposu ve aynı 
                                                 
667
 Mojarovskiy, İzlojenie, s. 172–175 
668
  KDK, f. 4, dosya no. 177, s.  825–843, “Planı missi vı  dılı Kazanskoy konsistorii”; Planın 16-21. maddeleri 
bilmediğimiz ve anlamadığımız nedenlerden dolayı Sinod tarafından tastik edilmemiştir. 
669
 “Pisma Filareta kı Kirilu ”, Pravoslavnıy Sobesednik, Ağustos 1868, s. 14 

---