T. C. Uludağ ÜNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ arkeoloji anabiLİm dali
Yüklə 5,38 Kb. Pdf görüntüsü
|
7 2- METODOLOJİ “Antik limanlar ışığında Myndos Limanı” başlıklı tezimi oluştururken en büyük sorunlardan biri, limanların çok detaylı araştırmalara tabi tutulmaması, hak ettiği önemi alamamasından kaynaklanan kaynak eksikliği, diğeri ise yıllar boyunca deprem, insan yağması gibi çeşitli faktörler ile liman yapılarının çok az gözlemlenen ya da tamamen yok olmuş yapılar olmasıdır. Ayrıca araştırması yapılan limanların dünyanın çeşitli coğrafik bölgelerinde yer alması bir bakıma işimizi kolaylaştırırken bir bakıma veri çeşitliliği bakımından bizi zorlamıştır. Bu tez hazırlanırken öncelikli olarak başlığa sadık kalınarak Myndos kentinin araştırma tarihinden bahsedilecektir. Antik kaynaklardan ve modern kaynaklardan elde edilen kent limanı ile ilgili bilgiler ayrı ayrı başlıklar altında derlenecektir. Araştırması ve yayını yapılmış verilerden bir araştırma kronolojisi oluşturulmaya çalışılacaktır. Bilinen ilk liman çalışmalarından günümüze kadar yapılmış ve yapılmakta olan araştırmalara kronolojik olarak Liman Araştırmalarının Tarihçesi başlığı altında değinilecektir. Bu başlık altında araştırmalardan bahsederken tüm ayrıntıyı vermek yerine dipnotlarla, ayrıntılı araştırma yapmak isteyenlere yardımcı olması düşüncesi ile yol gösterilmeye çalışılacaktır. Bilinen ve incelenen limanlardan elde edilen veriler göz önünde tutularak limanlar gruplandırılacaktır. Bu gruplandırmayı yaparken limanların neden bir tipte yapılmadığından ve bölgesel farklılıkların liman mimarisine etkilerinden bahsedilecektir. Öncelikle gruplandırma bulundukları yere ve işlevlerine göre iki ana başlığa ayrılacak ve bu başlıklarda kendi içlerinde nehir-deniz, doğal-yapay, askeri- ticari-özel olarak ayrılacaktır. Limanların gruplandırmalarını yaptıktan sonra günümüze kadar yapılmış olan liman araştırmalarından elde edilen veriler ışığında meydana çıkarılmış liman yapılarını göz önünde bulundurarak, liman kompleksi içinde bulunması beklenen yapılar hakkında bilgiler verilecektir. Tezimizin ana konusu olan Myndos limanı başlığı altında limanın topografyasını göz önünde tutarak oluşturduğumuz gruplama kriterlerine göre hangisine uyduğu araştırılacak ve yaptığımız gruplamaların sebepleri açıklanacaktır. 8 Myndos limanında bulunan yapılar başlığı altında ise limanda mevcut olan ve günümüzde de herhangi bir kazı yapmaksızın gözlemlenebilen yapıların özellikleri hakkında bilgiler sunulacak, sunduğu veriler ışığında kullanım amaçları anlaşılmaya ve açıklanmaya çalışılacaktır. 9 3- LİMAN ARAŞTIRMALARININ TARİHÇESİ Limanlar hakkındaki bilgilere öncelikle antik kaynaklardan ulaşmamız mümkündür. Fakat bunlar zamanın tarihçileri tarafından kaleme alınmış, araştırma niteliği taşımayan gezi notlarıdır. Strabon, Herodotos gibi tarihçiler eserlerinde gezip gördükleri yerlerde bulunan limanları kabaca tasvir etmişlerdir. Bu çalışmalar, 19. yüzyıl sonlarında başlayan ilk liman araştırmalarından günümüze kadar yapılan araştırmalarda birer kaynak kitap olması açısından önemlidir. Ayrıca Vitruvius da eserinde limanlar, dalgakıranlar ve tersanelerin yapımı konusunda ayrıntılı bilgiler vermiştir 30 . Limanlar üzerine ilk sistematik çalışmalar 19. yüzyılda başlamış ve bunlardan bazıları yayınlanmıştır 31 . Roma’nın ve Pire’nin topoğrafik yapısı incelenirken hidrograflar sualtındaki antik liman kalıntılarına da dikkat çekmişlerdir 32 . Bu limanlardaki araştırmaların amacı arkeolojik inceleme yapmak değil, limanın topoğrafik yapısını incelemektir. Bu yüzden ilk araştırmalar arkeologlardan daha çok mühendisler, hidrograflar ve coğrafyacılar tarafından üstlenilmiştir. Bu çalışmalar esnasında limanların planları çıkartılarak, tanımlamaları yapılmıştır. Elde edilen veriler ileriki zamanlarda yapılacak liman çalışmalarına ve deniz seviyesindeki değişimler hakkında yeni çalışma alanlarına öncülük etmesi bakımından önemlidir. 1907 yılında Yunanlı mühendis A. S. Georgiades’in Yunanistan’daki toplam 6 adet liman tesisi üzerine yaptığı araştırma ilkler arasındadır 33 . Fakat Georgiades’in yaptığı bu araştırma, eskiçağ tarihi bilgisinin yetersizliği ve yaptığı çizimlerin hatalı olduğunun kanıtlanması ile yetersiz bir çalışma olarak değerlendirilmektedir 34 . İngiliz jeolog R. T. Günther’in, Napoli koyunda yaptığı araştırmalar arkeolojik araştırma olmasa bile yerkabuğunun hareketlerini incelemeye yönelik çalışmalar olması açısından 30 Ayrıntılı bilgi için bkz: Vitruvius, Mimarlık Üzerine On Kitap, çev. Suna Güven, Ankara, 1990, ss. 115-116. 31 Blackmann, David J., “Ancient Harbours in the Mediterranean. Part 1”, IJNA 11.2, 1982, ss. 79-104, s. 85. 32 Blackmann, a.g.m., 85. 33 Ayrıntılı bilgi için bkz: Georgiades, Athanasios S., Les Ports de la Grece dans l' Antiquite qui Subsistent Encore Aujourd' Hui, Athenes, 1907. 34 Blackmann, a.g.m., s. 85. 10 da öncü örnekler arasındadır 35 . Yine bir başka Yunanlı mühendis Ph. Negris, Fransız bir şirket için çalışmalarında Yunanistan’daki drenaj işlikleri, liman içi temizliği ve kanal kazılarında sualtında kalmış birkaç adet liman yapısını not almıştır 36 . 1912-1916 yılları arasında Mısır Liman Mühendisleri Başkanı G. Jondet İskenderiye’deki “prehistorik limanı’, yeni liman yapılmadan önce incelemiş, mendireğin ve rıhtımın planlarını çıkartmıştır 37 . Bu incelemeler sırasında satıhtan ikmalli hava alan dalıcılar ve serbest yüzücüler kullanılmıştır. Bu yapılar tam olarak yayınlamasına rağmen tarihlenmesi yapılamamıştır 38 . Kesin olmamakla beraber yaklaşık İ.Ö. 2000 civarına yakın bir tarihin sözü edilmiştir 39 . Antik limanlar üzerine yapılmış en kapsamlı araştırma K. Lehmann-Hartleben tarafından yapılmıştır 40 . Lehmann-Hartleben kişisel gözlemden çok antik kaynaklardan ve verilerden yararlanarak çok kapsamlı bir başvuru kitabı hazırlamıştır. Ayrıca Lehmann-Hartleben 1923 yılında Phalasarna’da yaptığı araştırma sonucunda kentin limanını tanımlamış ve denize yapay bir tünel yolu ile bağlı olduğunu vurgulamıştır 41 . Antik Minos limanlarının oldukça küçük olması ve yüzyıllar boyunca kullanım görmesinden dolayı bulunmaları oldukça zor olmaktadır. 1925 yılında S. Marinatos isimli arkeolog Knossos’un yakınlarında Agaioi Theodoroi de bir Minos liman kalıntısını keşfetmiştir 42 . P. Poidebard, 1934-1936 yıllarında Tyre’de 43 ; 1946-1950’de de Sidon’da 44 çalışmıştır. İlk kez hava fotoğraflarının sığ sulardaki çalışmalarda ne kadar işlevsel olduğunu bu çalışmalarda göstermiştir. Sualtında alınan kayıtlar hava fotoğrafları ile 35 Ayrıntılı bilgi için bkz: Günther, Robert T., “The submerged Greek and Roman foreshore near Naples”, Archaeologia 58.2, 1903, ss. 499-560.- Günther, Robert T., “Earth movements in the Bay of Naples”. Geographical Journal 22, ss. 121-149, ss. 269-289. 36 Ayrıntılı bilgi için bkz: Negris, P., ”Vestiges antiques submerges”, AM 29, Berlin, 1904, ss. 340-363. – Blackmann, a.g.m., s. 85. 37 Ayrıntılı bilgi için bkz: Jondet, Gaston, “Les ports antiques de Pharos” BSRAA 14, 1912, ss. 252 – 266. 38 Blackmann, a.g.m., s. 85. 39 Flemming, Nicholas C., Cities in the Sea, London, 1972, s. 40. 40 Ayrıntılı bilgi için bkz: Lehman-Hartleben Karl, Die Antiken Hafenanlagen des Mittelmeeres: Beiträge zur Geschichte des Städtebaus im Altertum, Klio Beih. XIV.1, Wiesbaden, 1963. 41 http://www.rgzm.de/Navis2/Home/HarbourFullTextOutput.cfm?HarbourNR=Phalasarna (Kasım 2007) 42 Flemming, a.g.e., s. 37. 43 Ayrıntılı bilgi için bkz: Poidebard, Pére Antoine – Cayeux, Lucien, Un grand port disparu, Tyr; Recherches aériennes et sous-marines 1934-1936, Paris, 1939. 44 Ayrıntılı bilgi için bkz: Poidebard, Pére Antoine. – Lauffray, J., Sidon. Amenagements antiques du port de Saida. Etudes aeriennes, au sol, et sous-marines, 1946—1950, Beirut,1951. Yüklə 5,38 Kb. Dostları ilə paylaş:
|