Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 263
gözetmeksizin insani muamele edilmesi ve sivillere yönelik olarak belli fiillerin
yasaklanması konusunda koruyucu düzenlemeler getirmiĢtir. 22 ġubat 1993
tarihli Eski Yugoslavya Ġçin Uluslararası Mahkeme ġartı‟nın 2. maddesinde
46
Cenevre SözleĢmeleri‟ne atıf yapılmıĢtır. Cenevre SözleĢmeleri‟nin ortak
üçüncü maddesine Eski Yugoslavya Ġçin Uluslararası Ceza Mahkemesi‟nin
1997 tarihli Tadic Davası‟nda atıf yapılmıĢtır. 2. Ceza Dairesi, 10 Aralık 1998
tarihli kararında, 3. maddenin bir Ģemsiye kural teĢkil ettiğini, insan onuruna
a) Hayata, vücut bütünlüğüne ve Ģahsa tecavüz her nevi katil, sakatlanma, vahĢice
muamele, iĢkence ve eziyet,
b) Rehine almak,
c) ġahısların izzeti nefislerine tecavüz, bilhassa hakaretamiz ve haysiyet kırıcı muameleler,
d) Medenî milletlerce elzem olarak tanınan adli teminatı haiz nizami bir mahkeme
tarafından önceden bir yargılama olmaksızın verilen mahkûmiyet kararları ile idam cezalarının
infazı
2. Yaralı ve hastalar toplanacak ve tedavi edilecektir.
Milletlerarası Kızılhaç Komitesi gibi tarafsız insani bir teĢkilât, anlaĢmazlık halinde taraflara
hizmetlerini arzedebilecektir. AnlaĢmazlık halindeki taraflar, bundan baĢka; hususî anlaĢmalar
yolu ile iĢbu SözleĢmenin diğer hükümlerinin tamamı veya bir kısmını yürürlüğe getirmeye
çalıĢacaklardır. Yukardaki hükümlerin uygulanması anlaĢmazlık halinde bulunan tarafların
hukukî durumları üzerinde bir tesir icra etmeyecektir.
Melike Batur Yamaner vd., 12 Ağustos 1942 Tarihli Cenevre SözleĢmeleri ve Ek Protokolleri,
Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ġstanbul, s.2, www.icrc.org/eng/.../
sozlesmeleri-protokolleri-conventions-protocols.pdf , (E.T. 15.04.2014).
46
Eski Yugoslavya için Uluslararası Ceza Mahkemesi Statüsünün “ 1949 Cenevre
SözleĢmelerinin Ağır Ġhlalleri” baĢlıklı 2. Maddesi:
Uluslararası Mahkeme Cenevre SözleĢmelerinin ilgili hükümleri çerçevesinde korunan
kiĢilere ya da mallara karĢı 12 Ağustos 1949 tarihli Cenevre SözleĢmelerine yönelik ağır
ihlalleri gerçekleĢtiren veya azmettiren kiĢileri aĢağıda sayılan fiiller çerçevesinde yargılama
yetkisine sahip olacaktır:
a)Kasten öldürme
b)Biyolojik deneyler de dahil iĢkence veya insanlık dıĢı muamele
c)Vücut veya sağlık için kasten büyük acılara ya da ciddi yaralanmalara sebep olma
d)Askeri gereklere dayanmadan, hukuka aykırı olarak ve umarsızca malların geniĢ çaplı
imhası ve elkonulması
e)Bir savaĢ esirini veya bir sivili bir düĢman gücün kuvvetlerinde hizmet etmeye zorlamak
f)Bir savaĢ esirini veya bir sivili adil ve düzenli yargılanma haklarından kasten mahrum
etmek
g)Bir sivilin hukuka aykırı olarak sürgün veya nakil edilmesi veya hukuka aykırı olarak
hapsedilmesi
h)Sivillerin rehin tutulması
Updated Statute of the International Criminal Tribunal For the Former Yugoslavia,
http://www.icty.org/sid/135, (E.T. 15.04.2014), s. 5.
264
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
yönelik tecavüzü de içeren zorbalıklarda bulunmak ve iĢkence yapmak
suçlarının Statü‟nün 3. maddesi kapsamına girdiğini kabul etmiĢtir
47
. Cenevre
SözleĢmeleri‟nin 2. maddesine göre bu sözleĢmeler, ilan edilmiĢ bir harp
vukuunda veya yüksek akit taraflardan iki veya daha fazlası arasında çıkan
herhangi bir silahlı anlaĢmazlıkta (bunlardan biri tarafından harp hali kabul
edilmemiĢ olsa dahi), yüksek akit taraflardan birinin arazisinin tamamına veya
bir kısmına vuku bulacak bütün iĢgal hallerine uygulanır
48
. Cenevre
SözleĢmeleri‟nin 1977 tarihli I. Protokolü ile savaĢ tutsaklarının ve sivillerin
ülkelerine gönderilmelerinde gereksiz gecikmeler, apartheid ya da öteki ırk
ayrımcı uygulamalar, kültür varlıklarına yönelik saldırılar da savaĢ suçlarının
kapsamına alınmıĢtır
49
.
SavaĢ suçları, Roma Statüsü‟nün 8. maddesinde oldukça ayrıntılı bir
Ģekilde düzenlenmiĢtir. 8. madde hükmüne göre, bir plan veya politikanın
parçası olarak ya da bu tür suçların geniĢ çapta iĢlenmesinin parçası olarak
yapılması baĢta olmak üzere bu Mahkeme‟nin savaĢ suçları üzerinde yargılama
yetkisi vardır. Bu Statü‟nün amacına uygun olarak savaĢ suçları aĢağıdaki
anlamları taĢır:
a) 12 Ağustos 1949 Cenevre SözleĢmeleri‟nin ciddi Ģekilde ihlali, diğer
bir ifadeyle, ilgili Cenevre SözleĢmesi‟nin hükümleriyle korunan Ģahıslara ve
mallara karĢı aĢağıdaki fiiller:
(i) kasten öldürme
(ii) biyolojik deneyler dahil iĢkence veya insanlık dıĢı muamele
(iii)insan vücuduna veya sağlığına isteyerek büyük acı verme veya
ciddi yaralanmaya neden olma
(iv)askeri gereklilik olmadan yasadıĢı ve keyfi olarak malların
yaygın yok edilmesi veya sahiplenilmesi
(v)bir savaĢ esirinin veya diğer koruma altındaki Ģahsın düĢman
devlet silahlı kuvvetlerinde hizmet etmeye zorlanması
47
Dava No:IT-95-17/1-T, Savcı: Anto Frundzija, Yargıçlar: Mumba (BaĢkan), Cassese ve
May,
(Çeviren:
Defne
Orhun),
http://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/Books/khuku/ictihat_hukuku/ictihat_hukuku_savci
_-_anto_frundzija.pdf (E.T. 29.03.2012).
48
Zeki Mesud Alsan, “1949 Cenevre SözleĢmeleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Dergisi, Cilt:7, Sayı:3-4, Yıl:1950, s. 41, auhf.ankara.edu.tr/dergiler/auhfd.../AUHF-1950-07-
03-04-Alsan.pdf , (E.T. 15.04.2014).
49
Pazarcı, a.g.e., s. 659.