Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 259
A. Saldırı Suçu (Crime of Aggression)
Uluslararası hukukta kuvvet kullanma bazı istisnaları hariç
yasaklanmıĢtır. BirleĢmiĢ Milletler AntlaĢması‟nın 1. maddesinde BirleĢmiĢ
Milletler‟in amaçları sayılırken “Uluslararası barıĢ ve güvenliği korumak ve bu
amaçla: barıĢın uğrayacağı tehditleri önlemek ve bunları boĢa çıkarmak, saldırı
ya da barıĢın baĢka yollarla bozulması eylemlerini bastırmak üzere etkin ortak
önlemler almak ve barıĢın bozulmasına yol açabilecek nitelikteki uluslararası
uyuĢmazlık veya durumların düzeltilmesini ya da çözümlenmesini barıĢçı
yollarla, adalet ve uluslararası hukuk ilkelerine uygun olarak gerçekleĢtirmek”
ifadeleri kullanılmıĢ, yani AntlaĢma‟nın henüz 1. maddesinin 1. fıkrasında
saldırı fiili yasaklanmıĢtır. O halde saldırı fiilinin, barıĢın bozulmasına yol
açan, uluslararası hukuka aykırı Ģekilde kuvvet kullanma ile ilgili olduğu
söylenebilir. Yine BM AntlaĢması‟nın 2. maddesinin 4. fıkrasında, tüm üyeler,
uluslararası iliĢkilerinde gerek herhangi bir baĢka devletin toprak bütünlüğüne
ya da siyasal bağımsızlığa karĢı, gerek BirleĢmiĢ Milletler‟in Amaçları ile
bağdaĢmayacak herhangi bir biçimde kuvvet kullanma tehdidine ya da kuvvet
kullanılmasına baĢvurmaktan kaçınırlar ifadesi açıkça yer almaktadır.
Uluslararası hukuk tarafından yasaklanan saldırı kapsamına hangi
davranıĢların girdiği saldırı üzerinde yapılan uzun çalıĢmalarla ortaya
konulmaya çalıĢılmıĢtır. Bu çalıĢmalardan ilki 1933'te Cenevre'de toplanan
silahsızlanma konferansı çerçevesinde oluĢturulan komisyonda N. Politis ve
M. Bourquin tarafından sunulan rapordur
29
. Bu rapora' göre: SavaĢ ilanı; savaĢ
ilanı olmaksızın bir baĢka ülke topraklarını iĢgal; bir baĢka devletin
topraklarına, uçaklarına ve gemilerine saldırma; bir ülke kıyı veya limanlarının
denizde abluka altına alınması; bir baĢka devletin topraklarını istila etmek
amacı güden silahlı çetelere yardım etmek; saldırgan devlet sayılmak için
yeterliydi
30
. Saldırı suçunun, barıĢa karĢı suç (crimes against peace) adıyla
düzenlendiği ilk uluslararası nitelikte hukuk belgesi, 8 Ağustos 1945 tarihli
Nuremberg Mahkemesi Statüsü olarak bilinen Charter of the International
Military Tribunal‟dır. Bu statünün 6. maddesinde mahkemenin yargılama
yetkisine sahip olduğu suçlar arasında barıĢa karĢı suçlar da yer almıĢtır. Fakat
söz konusu statüde, saldırı kavramı tanımlanmamıĢ sadece barıĢa karĢı suç
teĢkil edecek fiiller sayılmıĢtır. Bu fiiller: “Uluslararası antlaĢmalara, sözleĢmelere
29
DurmuĢ Tezcan, “Saldırgan SavaĢ ve Devletlerarası Ceza Hukuku”, Ankara Üniversitesi
Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt:49, Sayı:1, 1994, s.358, dergiler.ankara.edu.tr
/dergiler/42/462/5290.pdf , (E.T. 14.04.2014).
30
A.y.
260
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
veya teminatlara aykırı bir savaĢ veya saldırı savaĢının planlanması, hazırlanması,
baĢlatılması veya yürütülmesi, veya bunlardan herhangi birisinin gerçekleĢtirilmesi için
ortak bir plana veya komploya katılma” Ģeklinde sayılmıĢtır
31
.
Saldırı suçu, benzer Ģekilde 19.01.1946 tarihli Uzakdoğu için
Uluslararası Askeri Mahkeme ġartı‟nın (International Military Tribunal for the
Far East Charter) 5. maddesinde, barıĢa karĢı suç ismiyle yer almıĢtır. Fakat
statüde, saldırı terimi tanımlanamamıĢ, suç fiilleri sayılmakla yetinilmiĢtir.
Nuremberg Statüsü‟ndekine benzer Ģekilde “ Ġlan edilmiĢ olsun veya olmasın
uluslararası hukuka, anlaĢmalara, sözleĢmelere, güvencelere aykırı bir saldırı savaĢının
veya savaĢın planlanması, hazırlanması, baĢlatılması veya yürütülmesi, veya bunlardan
herhangi birinin gerçekleĢtirilmesi için ortak bir plana veya komploya katılma” fiilleri
barıĢa karĢı suç olarak sayılmıĢtır
32
.
BM Genel Kurulu ve onun oluĢturduğu çeĢitli çalıĢma komiteleri
1950-1974 yılları arasında saldırı eyleminin tanımlanmasına iliĢkin çalıĢmalar
yapmıĢ ve sonuçta saldırı kavramının tanımına iliĢkin 3314 sayılı ve 1974
tarihli Saldırı Tanımı Kararı kabul edilmiĢtir
33
. Bağlayıcı niteliği olmayan bu
karar, saldırı suçu kavramına iliĢkin olarak, saldırı savaĢının uluslararası barıĢa
karĢı bir suç olduğunu ifade etmenin ötesinde bir detay içermemektedir
34
. Bu
karar uyarınca saldırı, bir devletin baĢka bir devletin egemenliğine, toprak
bütünlüğüne ya da siyasi bağımsızlığına karĢı herhangi bir biçimde BM
Kurucu AntlaĢması‟na aykırı olarak silahlı kuvvet kullanımıdır
35
.
Devletler, Roma Statüsü‟nün hazırlık görüĢmeleri sırasında ve Roma
Statüsü
imzalandıktan
sonra
bu
suçun
tanımı
konusunda
uzlaĢamadıklarından, saldırı suçuna iliĢkin maddenin yalnızca baĢlığı
yazılabilmiĢ, içeriğinin ise mahkemenin kuruluĢundan dokuz yıl sonra
düzenlenecek gözden geçirme konferansı sırasında belirlenmesine karar
31
http://avalon.law.yale.edu/imt/imtconst.asp (E.T. 13.04.2014).
32
http://www.jus.uio.no/english/services/library/treaties/04/4-06/military-tribunal-far-
east.xml (E.T. 13.04.2014).
33
Yücel Acer, “ Uluslararası Hukukta Saldırı Suçu Kavramının Temel Unsurları: Tanım
ÇalıĢmaları ve Yansımalar”,
Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt:1, No:3, 2005, s. 17,
www.usak.org.tr/dosyalar/.../nSTHrJvCBIpFugjxxr8covaDKQmO84.pdf
(E.T.
14.04.2014).
34
A.y.
35
Sercan Reçber, “ Irak‟a Yönelik Askeri Müdahalenin Uluslararası Hukuk Açısından
Geçerliliği”, Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt:4, No:13, 2007, s. 66,
www.usakgundem.com/ftp/article/106.pdf , (E.T. 14.04.2014).