Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 261
verilmiĢtir
36
. 30 Mayıs-11 Haziran 2010 tarihleri arasında Uganda‟nın baĢkenti
Kampala‟da düzenlenen UCM Gözden Geçirme Konferansı‟nda saldırı suçu
için ortak bir tanıma ulaĢılmıĢtır
37
. Buna göre “saldırı suçu”, bir devletin siyasi
veya askeri eylemlerini etkili biçimde kontrol edebilme veya yönetebilme
konumunda bulunan bir kimse tarafından, karakteri, ağırlığı ve boyutunun
hazırlanması, baĢlatılması veya icrasını ifade eder
38
. Taraf Devletler,
Kampala‟da aldıkları bir baĢka karar ile saldırı suçu konusunda UCM‟nin
yargılama yetkisini 2017 yılı sonrasına ötelediler
39
.
Kesin tanımı yapılamamıĢ olmakla birlikte saldırı suçu, bir devletin
siyasi veya askeri eylemlerini etkili biçimde kontrol edebilme veya
yönetebilme konumunda bulunan bir kimse tarafından baĢka bir devletin
egemenliğine, toprak bütünlüğüne ya da siyasi bağımsızlığına yönelik bir
silahlı saldırının BirleĢmiĢ Milletler AntlaĢması‟na ve uluslararası hukuka aykırı
olarak hazırlanması, baĢlatılması veya icrası olarak ifade edilebilir. Bu ifadeden
yola çıkarak saldırı suçunun devletlerin birbirlerine karĢı iĢleyebilecekleri
suçlar olduğu yani uluslararası nitelikteki silahlı çatıĢmalarda uygulanabileceği
söylenebilir. Saldırı suçu bu Ģekilde değerlendirildiğinde, Irak‟ta Türkmenlere
yönelik fiillerin uluslararası silahlı çatıĢma niteliğinde olmadığı ve devletlerin
birbirlerinin egemenliklerine yönelik yapılan bir saldırı fiili niteliğinde
olmadığı açıktır. Bu sebeple yukarıda izah edilen, Irak‟ta Türkmenlere yönelik
yapılan zulümler ve özellikle Altunköprü Katliamı olarak bilinen toplu
öldürme olayının saldırı suçu kapsamında ele alınması mümkün değildir.
B. SavaĢ Suçları (War Crimes)
SavaĢ suçunun uygulanan uluslararası hukukta kabulü 06.07.1906
tarihli Kara SavaĢında Yaralılara ve Hastalara ĠliĢkin Cenevre SözleĢmesi‟ne
kadar varmakla birlikte 08.08.1945 tarihli Londra AntlaĢması‟na kadar bu tür
suçların cezalandırılması ulusal mahkemelere bırakılmıĢtır
40
. Uluslararası
silahlı çatıĢmalar sırasında savaĢ yasalarının ve teamül kurallarının ağır ihlalini
oluĢturdukları için günümüzde uygulanan uluslararası hukukta savaĢ suçu
36
Günal KurĢun, 101 Soruda Uluslararası Ceza Mahkemesi, Ġnsan Hakları Gündemi Derneği
Yayını, Ankara, 2011, s. 14.
37
A.y.
38
A.y.
39
A.y.
40
Hüseyin Pazarcı, Uluslararası Hukuk, Gözden GeçirilmiĢ 10. Bası, Turhan Kitabevi,
Ankara, 2011, s. 657.
262
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
oluĢturduğu kabul edilen fiiller büyük ölçüde 1907 tarihli La Haye
SözleĢmelerine dayanmaktadır
41
. 1907 tarihli IV. Lahey SözleĢmesi‟nin (1907
Hague Convention IV) önsözünde insancıl hukuka ve kamu vicdanına açıkça
vurgu yapılmıĢ ve hem savaĢan taraflara hem de sivillere koruyucu ek
güvenceler tanınması amacıyla kapsamlı kurallar kabul edilmiĢtir
42
.
Nuremberg Mahkemesi Statüsü‟nün 6. maddesinde savaĢ suçları,
savaĢ yasalarının ya da teamüllerinin ihlali olarak tanımlandıktan sonra savaĢ
suçu oluĢturacak bazı fiiller örnek kabilinden sayılmıĢtır. Buna göre, savaĢ
suçları “bu fiillerle sınırlı olmamak üzere, tutsak iĢçilerin öldürülmesi, kötü muamele
veya sürgün edilmesi veya baĢka bir amaçla iĢgal altındaki sivil nüfusun öldürülmesi, kötü
muamele veya sürgünü veya savaĢ tutsaklarının ya da denizdeki kiĢilerin öldürülmesi ya
da onlara kötü muamele edilmesi, rehinelerin öldürülmesi, kamu ya da özel mülklerin
yağmalanması, kentlerin, kasaba ve köylerin sebepsiz yere yok edilmesi ya da askeri
gereklilik olmadan bunların yakılıp yıkılması” fiillerini kapsar
43
.
Uzak Doğu Ġçin Uluslararası Askeri Mahkeme Statüsü‟nün 5.
maddesinde geleneksel savaĢ suçları (conventional war crimes), savaĢ hukuku
veya teamüllerinin ihlali Ģeklinde ifade edilmiĢtir
44
.
SavaĢ hukukuna iliĢkin temel prensipleri düzenleyen baĢlıca hukuk
kaynaklarından bir tanesi 1949 tarihli Cenevre SözleĢmeleri‟dir. Cenevre
SözleĢmeleri‟nin ortak üçüncü maddesi uluslararası nitelikte olmayan
uyuĢmazlıklarda uyulması gereken kuralları düzenlemiĢtir. Ortak üçüncü
maddede
45
, savaĢ sırasında sivillere, ırk, renk, cinsiyet vs. hiçbir ayrım
41
Pazarcı, a.g.e., s. 659.
42
Ilias Bantekas, International Criminal Law, Hart Publishing, Oxford, 2010, s. 185.
43
http://avalon.law.yale.edu/imt/imtconst.asp, (E.T. 15.04.2014).
44
http://www.jus.uio.no/english/services/library/treaties/04/4-06/military-tribunal-far-
east.xml, (E.T.15.04.2014).
45
1949 tarihli Cenevre SözleĢmelerinin ortak 3. Maddesi:
Milletlerarası mahiyette olmayan bir silâhlı anlaĢmazlığın Yüksek Akit Taraflardan birinin
toprakları üzerinde çıkması halinde, anlaĢmazlığa taraf teĢkil edenlerden her biri, en az olarak,
aĢağıdaki hükümleri uygulamakla mükellef olacaktır:
l. Muhasamata doğrudan doğruya iĢtirak etmeyen kimseler, silâhlarını terkedenler ve
hastalık, yaralılık, mevkufluk veya herhangi bir sebeple muharebe dıĢı kalanlar, ırk, renk, din
ve akide, cinsiyet, doğum ve servet veya buna benzer herhangi bir kıstasa dayanan ve aleyhte
görülen hiç bir tefrik yapılmadan insanî surette muamele göreceklerdir. Bu sebeple, yukarıda
bahis konusu kimselere; aĢağıdaki muamelelerin yapılması, nerede
ve ne zaman olursa olsun, memnudur ve memnu kalacaktır: