Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler
Yüklə 7,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- I. Irak‟ta Türkmenlere Yönelik Saldırılar
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu / 253 birlikte kurĢuna dizilmiĢtir. Altunköprü Katliamı, Irak‟ta Türkmenlere yönelik yapılan ne ilk ne de son saldırıdır, öncesinde Kerkük Katliamları, Gavurbağı Katliamı gibi katliamlar olmuĢ, ayrıca bireysel pek çok saldırı fiili de gerçekleĢtirilmiĢtir; sonrasında da Türkmenlere yönelik saldırılar bu defa katlanarak artmaya devam etmiĢtir. Bu çalıĢmada örnek olay olarak Altunköprü Katliamı‟nın seçilerek, uluslararası ceza hukuku kapsamında değerlendirilmesindeki sebep, Altunköprü Katliamı‟nın diğer katliamlardan farklı bir yanının olmasıdır. Bu çalıĢmada Irak‟ta Türkmenlere yönelik saldırılar genel olarak kısaca açıklanacak ve özelde de Altunköprü olayının uluslararası ceza hukukunda hangi suç türüne girdiği tespit edilecektir. Böylece hem Irak‟ta Türkmenlere yönelik tutum, yapılan katliamlar, bu katliamların birbirleriyle karĢılaĢtırması yapılacak ve sonuç olarak da hem tüm katliamlar açısından ve hem de özelde Altunköprü Katliamı açısından bir suç tespiti iĢlemi yapılacaktır. I. Irak‟ta Türkmenlere Yönelik Saldırılar Irak Devleti, 1948 yılında BirleĢmiĢ Milletler‟ce kabul edilen Ġnsan Hakları Evrensel Beyannamesi‟nin altına imza koyduğu halde söz konusu beyannamede yer alan prensiplerin hiçbirine uymamıĢtır 2 . BaĢta yaĢama hakkı olmak üzere Iraklı Türklerin pek çok hak ve özgürlüğü kısıtlanmıĢtır. Irak yönetimince varlıkları tanınmayan Türkmenlerin özellikle dil, eğitim, kültür, mülkiyet, çalıĢma ve seyahat özgürlüğü alanlarındaki haklarına pek çok kısıtlama ve yasaklar getirilmiĢtir 3 .
gerçekleĢmiĢtir. Bunlardan ilki 4 Mayıs 1924 tarihinde Kerkük‟te meydana gelen olaydır. Bu olayda Asuri (Teyyari) askerlerin Kerkük çarĢısında baĢlattığı bir tartıĢma sebebiyle, Asuri askerleri sivil halkın üzerine rastgele ateĢ açmıĢ ve çok sayıda sivil vatandaĢ öldürülmüĢtür 4 .
ayrımcı bir politika izlemeye yönelmiĢtir. 1937-1938 yıllarından baĢlanarak Irak‟taki Türkmenlerin en doğal hakları engellenmiĢ, çiğnenmiĢtir; daha
2 Ġzzettin Kerkük, “Ġnsan Hakları Açısından Irak Türkleri‟nin Durumu”, Irak Dosyası, (Yayına Hazırlayanlar: Ali Ahmetbeyoğlu, Hayrullah Cengiz ve Yahya BaĢkan), Tarih ve Tabiat Vakfı, Ġstanbul, 2003, s. 118. 3 A.y.
4 Suphi Saatçi, Tarihi GeliĢim Ġçinde Irak‟ta Türk Varlığı, Tarihi AraĢtırmalar ve Dokumantasyon Merkezleri Kurma ve GeliĢtirme Vakfı, Ġstanbul, 1996, s. 192.
254
önceden verilen hakları uygulanmadan birer birer geri alınmıĢtır 5 . 12 Temmuz 1946‟da Kerkük‟te Gavurbağı Meydanı olarak bilinen yerde, Kerkük petrol Ģirketinde çalıĢan ve iĢçilik hakları ve çalıĢma Ģartları konusunda grev yapan iĢçiler otomatik silahlarla taranmıĢ ve içlerinde bir kadın ve bir de çocuğun bulunduğu yirmiye yakın sivil vatandaĢ öldürülmüĢ ve yüzlercesi de yaralanmıĢtır 6 . Türkiye‟de öğrenim gören Kerküklü gençler tarafından, Irak Türkleri adına Nisan 1958‟de Türk hükümetine sunulan bir muhtırada, Irak Türklerine yapılan baskıların baĢlıcaları olarak, AraplaĢtırma politikası, kültür ve ekonomik alanda baskılar, Türk eserlerinin yok edilmesi ve Kürt tehlikesi olarak sayılmıĢtır 7 . Muhtırada özetle, Irak Anayasası‟nda çoğunluğunu Arap olmayanların oluĢturduğu bölgelerde bu toplulukların anadilleriyle eğitim yapılmasına izin verilmesine ve diğer azınlıkların bu haktan yararlanmasına rağmen Türklerin bu hakkı fiilen kullanamadıkları ifade edilmektedir. Türklerin ağırlıklı olarak yaĢadığı Kerkük‟te özel okul açılmasına izin verilmezken, Kürtlerin ağırlıklı olarak yaĢadığı Süleymaniye bölgesinde Kürtçe eğitim öğretim yapan özel okullar bu dönemde açılabilmiĢtir 8 . 1936 yılında bu durum daha da kötüye gitmiĢ ve öğretmenlere Arapça ders anlatma mecburiyeti getirilmiĢtir. Kerkük‟teki öğretmenler diğer Ģehirlere atanarak, yerlerine Türkçe bilmeyen Arap ve Kürt öğrenmenler tayin edilmiĢtir 9 . Kız okullarında Türk kızlarının teneffüslerde dahi Türkçe konuĢması yasaklanıp, yasağa uymayanlar para cezası ile cezalandırılmıĢlardır. Bağdat Üniversitesi‟nde Kerkük‟ün kontenjanı sınırlı tutularak, bu kontenjandan da, daha çok Kerkük lisesi mezunu Kürt, Arap ve Asuri‟ler yararlandırılmıĢtır. Hava Harp Okulu gibi bazı okullara ise Türkler hiç alınmamıĢlardır 10 . 14 Temmuz 1959 tarihinde, Cumhuriyetin ilanının birinci yıldönümü kutlamalarında önce, Kerkük‟te bir Türk kahvesi olan 14 Temmuz Kahvesi‟nin sahibi Osman Hıdır öldürülmüĢ, ayaklarına ipler takılarak bir motorlu aracın arkasında sürüklenmiĢtir 11 .
5 Bilal N. ġimĢir, Türk-Irak ĠliĢkilerinde Türkmenler, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2004, s. 111. 6 Saatçi, Irak‟ta Türk Varlığı, s. 207. 7 ġimĢir, a.g.e., s. 121. 8 ġimĢir, a.g.e., s. 122. 9 A.y.
10 ġimĢir, a.g.e., s. 122-123. 11 Saatçi, Irak‟ta Türk Varlığı, s. 217. Yüklə 7,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|