Tofiq (41): tofiq (31). qxd qxd

and so on. Azerbaijani folklore has been published in all these journals and newspapers.
For example, the genres of Azerbaijani folklore such as stories, anecdotes, proverbs and
sayings, epos and so on. There was spoken about the traditions and habits of Azerbaijan
nation. The translation into the Russian language, the publishing of different genres of
Azerbaijani genres in these journals are of great value for the propagation of folklore
examples.
Key words: folklor, translation, literature, history
ХАРАКТЕРИСТИКА РАЗВИТИЯ ПЕРВИЧНЫХ ПЕРЕВОДЧЕСКИХ
ХАРАКТЕРИСТИКА РАЗВИТИЯ ПЕРВИЧНЫХ ПЕРЕВОДЧЕСКИХ
ПРИНЦИПОВ НА РУССКИЙ ЯЗЫК ЖАНРОВ
ПРИНЦИПОВ НА РУССКИЙ ЯЗЫК ЖАНРОВ
АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО ФОЛЬКЛОРА В 
АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО ФОЛЬКЛОРА В 
XIX 
XIX 
ВЕКЕ В 
ВЕКЕ В 
СБОРНИКЕ СМОМПК
СБОРНИКЕ СМОМПК
РЕЗЮМЕ
Перевод  Азербайджанского  фольклора  на  различные  языки  и  история  этого
перевода одна из наименее исследоваемых тем. Одна из самых актуальных тем в
фольклоре  –  это  изучение  истории  перевода.  Многие  жанры  Азербайджанского
фольклора  были напечатаны на русском языке в сборнике “СМОМПК”. Русская
переводческая  школа  является  одной  из  самых  видных  школ.  Многие  ли те ра -
туроведы считают, что история перевода Азербайджанского фольклора на русский
язык началась приблизительно с XIX века и продолжается по сей день. 
В XIX веке в Тифлисе были созданы некоторые журналы и газеты. Такие, как
«Тифлисские  ведомости»,  «Кавказ»,  «Кавказский  вестник»,  «Новое  обозрение»,
«CMOMПK» и тд. Во всех этих журналах и сборниках печатался азербайджанский
фольклор.  Например,  такие  жанры    азербайджанского  фольклора,  как  сказки,
анекдоты,  пословицы  и  поговорки,  дастаны  и  т.д.  Здесь  рассказывались  многие
обряды и обычаи азербайджанского народа. Перевод на русский язык, печатание
различных  жанров  азербайджанского  фольклора  в  этих  сборниках  имеют
огромное значение для распространения фольклорных образцов.
Ключевые слова: Фольклор, перевод, литература, история
Məsələnin qoyuluşu. Azərbaycan folklorunun tərcümə tarixinə nəzər
salınıb. Azərbaycan  folkloru bir çox dillərə tərcümə  olunubdur, o cüm-
lədən  rus  dilinə.  Mə`lumdur  ki,  rus  dilinə  tərcümə  məktəbinin  əhatəli,
zən gin ən`ənələri və örnəkləri mövcuddur.
Azərbaycan  folklorunun  tərcümə  tarixinə  ümumilikdə  nəzər  salsaq,
geniş bir mənzərənin şahidi olarıq. Xalqımız tarix boyu ictimai-siyasi və
iqtisadi  birgəyaşayış  tərzinin  tələbləri  ilə  bağlı  asılı  yaşadığı  regional  -
coğrafi əraziyə görə həmişə digər xalqlarla ədəbi-mədəni əlaqələrdə ol -
muş  və  yaxın-uzaq dövlətlərin,  xalqların  müxtəlif  maraq dairəsinə düş -
müşdür. Bu sfera daxilində digər xalqların dillərinə tərcümə edilmiş xeyli
Azərbaycan folklor materialı ilə qarşılaşırıq.
Azərbaycan folklorunun digər dillərə tərcümə tarixi və prinsipləri nis-
2011/
IV
91
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

bətən az öyrənilmiş sahədir və bu tərcümə prosesində tarixən mühüm yer
tutan qollardan biri də folklorun ruscaya tərcümə tarixinin öyrənilməsidir.
Azərbaycan  folklorunun  rus  dilinə  tərcümə  tarixini  izləyərkən  qeyd
etmişdik ki, Azərbaycan mədəniyyəti özünün təşəkkülü tarixində müxtəlif
xalqlarla müxtəlif qurumlarda və ictimai-sosial şəraitdə əlaqədə olduğun-
dan onun ədəbi-mədəni irsi də tarix boyu müxtəlif xalqların dillərinə, xü -
susən ərəb, fars dillərinə tərcümə edilib və müəyyən qismi də bu dillərdə
yaranıb. Bu xüsusilə yazılı ədəbi irsə məxsus bir prosesdir.
Tarix  elə  gətirmişdir  ki,  XIX  əsrdən  Rusiya  ilə Azərbaycanın  şimal
böl gəsi Zaqafqaziya ümumi adı altında bir siyasi qurumda yaşamalı ol -
muş dur.
Azərbaycan  mədəniyyəti  bu  dövrlərdə mütərəqqi istiqamətdə  inkişaf
etmiş,  Avropa  mədəniyyətinə  uyğunlaşaraq,  keyfiyyətcə  tamamilə  ona
inteqrasiya edə bilmişdir ki, bu da rus dilinin vasitəsilə mümkün olmuşdur.
Əlbəttə, bu düşünülmüş bir siyasət idi və digər dillərdə tərcüməçi kadr-
ların yetişdirilməməsindən irəli gəlirdi. Hegemon dil kimi rus dilini də bu
prosesdə önə çıxarmaq cəhdi rus dilində yeni tərcümə məktəbi yaradırdı
və bəhrəsini verirdi. Tərcümə ədəbiyyatı xalqlar arasındakı mədəni əla -
qələrin  sıxlanmasına  səbəb  olur,  xalqlar  arasındakı  dostluğu  və  əmək-
daşlığı  daha  da  möhkəmləndirir.  Onlar  bir-birinin  tarixi,  mədəniyyəti,
həyat və məişəti, adət və ən`ənələri, mə`nəvi varlığı ilə tanış olurlar...
Rus ədəbi mühiti və rus ədəbiyyatşünaslığı ilə sıx əlaqədə olan Azər -
baycan tərcümə məktəbi də bu müddətdə olduqca qiymətli və əsaslı tər-
cümə  ən`ənələri  qazanmış  ikitərəfli  və  çoxtərəfli  ədəbi  əlaqələr  qolları
yaratmışdır.  Rus  dilinə  çevrilən Azərbaycan  folklor  sənəti  bu  cəhətdən
fərqlənir və bu tərcümə məktəbində xüsusi bir çəkiyə və rola, xüsusiyyətə
malikdir.
Azərbaycan tərcümə məktəbinin keçdiyi tarixi yolu nəzərdən ke çi rər -
kən görürük ki, folklorumuzun rus dilinə tərcüməsi ilə əsasən rus zi ya lı -
ları məşğul olmuş, XIX əsrin son çərəyində isə onlara, professional sə viy -
yədə olmasa da, azərbaycanlı ziyalılar da kömək etmiş, xeyli təcrübə qa -
zanmışlar. Lakin əfsuslar olsun ki, bu qazanılmış təcrübə və onun yarat-
dığı prinsiplər folklorşünaslığımızda nisbətən az öyrənilmişdir.
Bu cəhətdən tədqiqatçı V.Qacarovun fikrinə haqq qazandırırıq: “Azər -
bay can şifahi xalq poeziyasının tərcümə problemləri ən az öy rə nilmiş sa -
hə lərdəndir” (1, 12). 
Azərbaycan folklorşünaslığında rus dilinə tərcümə problemi ilə əlaqə-
2011/
IV
92
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---