Tolerantliq kitab-15. indd
Yüklə 6,27 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Din xadimlərinin və ictimai təşkilatların imkanlarının sə fər - bər edilməsi
41 Tolerantlıq: bildiklərimiz və bilmədiklərimiz viyyəsi digər ölkələrdən daha yüksəkdir. Ona görə də, bu sahədə nümunəvi sayılan cəmiyyətlərin təcrübəsindən həm yerli, həm də regional və beynəlxalq səviyyədə istifadə etmək yalnız işin xeyrinə ola bilər. Nümunəvi ölkələrin seçilməsinə gəlincə, təbii ki, bunun konk- ret meyarlarını müəyyənləşdirmək çətindir. Amma hansı ölkələrin təcrübəsinin nümunəvi olduğunu müəyyən etmək üçün xüsusi proseduraya ehtiyac yoxdur. Ona görə ki, müasir dünyada hansı ölkələrdə zəngin və qədim tolerantlıq ənənələrinin olduğunu, de- mək olar ki, beynəlxalq aləm çox gözəl bilir. Məsələn, böyük ta- rixi dövr ərzində tolerantlığın xalqımızın xarakterik keyfi yyətinə çevrilməsi, ölkəmizin bölgədə dinlərin bir-biri ilə mehriban yaşa- dığı unikal məkan olması və bu sahədə Azərbaycanın təcrübəsinin dünya miqyasında öyrənilməsinin və tətbiq edilməsinin zəruriliyi beynəlxalq təşkilatlar, nüfuzlu din xadimləri və diplomatlar səviy- yəsində etiraf olunan həqiqətdir. Hətta, bu təcrübənin öyrənil mə si və tətbiq olunması istiqamətində konkret təklifl ər verən və gərəkli addımlar atan beynəlxalq qurumlar və tanınmış din xadimləri də var. Bu işlərin nəticəsidir ki, Azərbaycanda əhalinin böyük əksə riy yətini müsəlmanlar təşkil etməsinə, İslamın aparıcı din olmasına baxma- yaraq, digər dinlərin mənsublarına da bərabər şərait yara dıl dığını, onların öz inanc və etiqadlarına uyğun yaşamaları üçün bütün lazımi tədbirlərin görüldüyünü dünya ictimaiyyəti çox gözəl bilir. Qafqazda sülhün yaranması və qorunması istiqamətində fəaliy- yətini qətiyyətlə davam etdirən Azərbaycanda mövcud dinlər, məzhəb və təriqətlər arasında münasibətlər yüksək səviyyədədir. Azərbaycan nadir dövlətlərdəndir ki, indiyədək burada dini zəmində hər hansı münaqişə baş verməyib. Bu gün Azərbaycan dindarları din, məzhəb və təriqətlərindən asılı olmayaraq, qarşılıqlı hörmət və dostluq şəraitində fəaliyyət göstərir, dini ayin və mə- rasimlərini sərbəst yerinə yetirirlər. Təbii ki, bu sahədə yalnız Azərbaycanın təcrübəsinin öyrənil- məsi və tətbiq olunması fi krini irəli sürmək doğru deyil. Çün- 42 Gündüz İsmayılov ki zəngin tolerantlıq ənənələrinə malik ölkələr var və onların da təcrübəsindən istifadə olunmalıdır. Hətta, bu ölkələr də bir-birilə- rinin təcrübəsindən yararlana bilərlər. Müxtəlif ölkələrin tolerantlıq təcrübəsindən istifadə edilmə sin- də beynəlxalq təşkilatlar daha maraqlı olmalıdırlar. Ona görə ki, bu məsələdə onların üzərinə daha böyük məsuliyyət düşür. Son illər beynəlxalq təşkilatların dinlərarası dialoq və əməkdaşlıqla bağlı məsələlərə diqqəti artırması müşahidə olunur. Sevindirici haldır ki, bu sahə bir neçə regional və beynəlxalq qurumun fəaliyyətində pri- oritet istiqamətlərdən birinə çevrilib. Hətta, dünyanın ən nüfuzlu beynəlxalq təşkilatı - BMT “Sivilizasiyaların Alyansı” təşəbbüsü ilə çıxış edib və bu mötəbər qurumun Baş katibi yanında dinlərarası dialoq üzrə məşvərət şurasının yaradılması ideyası meydana gəlib. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Azərbaycan Türkiyə və İspaniya- nın təşəbbüsü ilə yaranmış “Sivilizasiyaların Alyansı” ideyasını ilk gündən dəstəkləmiş, onun reallaşmasına çalışmış və bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlərdə aktiv iştirak etmişdir. Hələ də dini və etnik ayrı-seçkilikdən əziyyət çəkən insanların olduğu dövrdə beynəlxalq qurumların bu cür təşəbbüslərlə çıxış etməsi, eləcə də konkret addımlar atılması dinlərarası dialoqun və əməkdaşlığın reallaşacağına olan ümidləri daha da artırır. Lakin beynəlxalq təşkilatlar təkcə təşəbbüslə çıxış etməməli, eyni zamanda dinlər və sivilizasiyalararası əməkdaşlığa mane olan halların aradan qaldırılması, xüsusilə münaqişələrin həll edilməsi istiqamətində ciddi səylər göstərməlidirlər. Örnək kimi qeyd edək ki, bu gün Ermənistanın təcavüzkarlıq siyasətini davam etdirməsi, Azərbaycan ərazisinin iyirmi faizini işğal altında saxlaması, nəticədə bir milyondan çox soydaşımızın məcburi köçkün həyatı yaşaması təkcə Azərbaycanda deyil, bü- tün regionda sülh və sabitliyin bərqərar olmasına, eləcə də tole- rantlıq ənənələrinin möhkəmlənməsinə, dinlərarası əməkdaşlığın formalaşmasına ciddi problemlər yaradır. Ona görə də, bu məsələ təkcə Azərbaycanı yox, inkişaf etmiş demokratik dövlətləri, dün- 43 Tolerantlıq: bildiklərimiz və bilmədiklərimiz ya ictimaiyyətini, xüsusilə də beynəlxalq təşkilatları yaxından düşündürməli və təxirəsalınmaz tədbirlər görülməlidir. Din xadimlərinin və ictimai təşkilatların imkanlarının sə fər - bər edilməsi: digər insanlarla müqayisədə bəşəriyyətin və ya şa- dıqları cəmiyyətin taleyüklü məsələlərinin həllində, o cümlə dən dinlərarası dialoqun və əməkdaşlığın reallaşmasında din xadim- lərinin üzərinə daha böyük vəzifə və məsuliyyət düşür. Çünki din xadimləri təkcə özlərinin deyil, eyni zamanda onların arxasınca gedən yüzlərlə, minlərlə, hətta, milyonlarla möminin mövqeyinə, eləcə də dini dünyagörüşünün formalaşmasına görə ən azı mənəvi məsuliyyət daşıyırlar. Tarix boyu mütərəqqi ruhanilər cəmiyyətdə lokomotiv rolunu oynayan ziyalılarla birgə üzərlərinə düşən tarixi missiyanı layiqincə yerinə yetirmiş, taleyüklü məsələlərin həllində yaxından və ak- tiv iştirak etmişlər. Deməli, tolerantlığın, dinlərarası dialoqun və əməkdaşlığın baş tutmasında və daha da möhkəmləndirilməsində fəal iştirak etmək din xadimlərinin tarixi missiyalarından irəli gələn müqəddəs vəzifələridir. Bu gün hansı dinə mənsubluğundan asılı olmayaraq, bütün ruhanilər, xüsusilə nüfuzlu din xadimləri geniş təbliğat imkanına, daha konkret desək, milyonlarla insan üçün əlçatmaz sayılan dini tribunaya – ibadət evlərində söz kürsüsünə malikdirlər. Bəzən ən ali kürsülərdən səslənən fi kirlər və edilən çağırışlar kifayət qədər effektli olmur, hətta, bir çox hallarda etinasız və qeyri-ciddi qəbul edilir. Lakin möminlər ibadət ocağında söylənilən fi kirlərə nəinki ciddi yanaşır, hətta, bu fi kirlərə dəqiq və qüsursuz əməl etməyə çalışırlar. Bu baxımdan din xadiminin dialoqla bağlı həm möv- qeyi, həm də fi kirləri doğru və mənalı olmalı, bəşəriyyətin və cəmiyyətin maraqları nəzərə alınmalıdır ki, dindar insanlar yanlış yola yönəlməsinlər, dini ayrı-seçkiliyə, ədavətə yol verməsinlər. Dinlərarası dialoqda iştirak etmək, ona dəstək vermək hər kəsin insanlıq borcudur. Lakin bu, dindar və din xadimi üçün həm insan- lıq, həm də mənəvi borc deməkdir. Çünki din xadimi bu prosesə Yüklə 6,27 Kb. Dostları ilə paylaş:
|