Toziholmasael
Yüklə 4,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- CİNSİN QORUNUB SAXLANILMASI VƏ TƏRK OLUNMUŞ MALIN SATILMASI
- SƏHMİYYƏNİN (VAUÇER) SATILMASI
- İSTİQRAZ VƏRƏQƏLƏRİNİN SATIŞI
İzahlı şəriət hökmləri 603
Bəzi vaxtlar bank malın ixrac edəndən, idxal edənə çatdırılmasında bir vasitə olur və onu idxal edənin hesabına saxlayır. Belə ki idxal edənlə ixrac edən arasında müqavilə bağlandıqdan, malın qiyməti ödəndikdən və qəbz alındıqdan sonra bank onun sənədlərini idxal edən şəxs üçün göndərir və onu malın çatmasından xəbərdar edir, idxal edən şəxsin malı təhvil almaqda təxirə yol verdiyi zaman onu həmin şəxsin tərəfindən saxlayır və onun müqabilində müəyyən ücrət alır. Həmçinin malı ixrac edən şəxs də idxal edən şəxslə heç bir müqavilə bağlmadığı halda bank üçün müəyyən mal göndərir, bank malın göndərildiyi siyahını ehtimal verilən alıcı üçün göndərir. Əgər onlar malı almasalar onu saxlaması müqabilində ixrac edən şəxsdən müəyyən qədər ücrət ala bilər. Məsələ 2889: Yuxarıda qeyd olunan iki halda malı qoruyub saxlamaq ixracçı və ya idxalçının istəyi ilə yaxud qərardad bağlandıqda şərt etsələr ki, malın saxlanması üçün hər gün pul ödəsin (bu şərtin niyyətdə olmasına baxmayaraq) bankın zəhmət haqqı alması icazəlidir.
sahibi, malı qəbul etməkdən və bankın zəhmət haqqını ödəməkdən boyun qaçırsa, bank onları satıb zəhmət haqqını götürə bilər. Qeyd olunan halda bankın o malı satması və digərinin alması icazəlidir. Çünki açıq şəkildə qeyd edilən və ya niyyətdə olan şərt bunu çatdırır ki, əgər hər hansı səbəbə görə mal sahibi malı qəbul etməkdən və zəhmət haqqını ödəməkdən boyun qaçırarsa, bank onlar tərəfdən malı satmağa vəkildir. Satılması icazəli olan halda alınması da icazəlidir.
604 QARIŞIYA ÇIXAN YENİ MƏSƏLƏLƏR
Bəzən bir, ya bir neçə şəxs müştərək olaraq dövlətin yaxud qeyri-dövlətin səlahiyyətli orqanı vasitəsi ilə müəyyən bir layihəni işləməyə razılaşırlar. Məsələn, müəyyən bir mədrəsə, yaxud poliklinika, yaxud körpü tiksinlər. Belə hallarda bəzən elə olur ki, kimin üçün söz verilibsə, söz verən şəxsdən istəyir ki bu layihənin icra olunmasına müəyyən zəmanət versin və onun, təyin olunmuş zamanda icra olunmadığı təqdirdə dəyən xəsarətləri ödəsin. Öz verdiyi sözə riayət edəcəyinə əmin olmaq üçün söz verən şəxsdən bu barədə bir kəfil də istəyir. Belə olan hallarda söz verən şəxs banka müraciət edir ki, kəfil olmaq barəsində sənəd versin və onun əsnasında kəfil olsun ki, söz verən şəxsin qərara alınmış möhlət zamanında icra etmədiyi və təyin olunan xəsarəti ödəmədiyi təqdirdə bank o xəsarətləri ödəməyə zamin olur. Bankın layihə sahibinə söz verməsi, onu icara etməyə və dəyən xəsarəti aradan qaldırmağa bir növ mali cəhətdən zəmanətdir. O zəmanət müamilə bölməsində, söz verdiyi şəxsi haqqı olan digər şəxsə verməsi deməkdir.
ödəməyə zamin olmaqda) zamin olan şəxsin öhdəsində bir şey yoxdur. Deməli zamin zərəri ödəməzdən qabaq ölsə onun əmlakından bir şey götürmək olmaz. Ondan qalan əmlakdan ödəmək lazım deyil. Əgər vəsiyyət edərsə ödənilməlidir. Lakin yaxşı olar vərəsə dəyən zərəri ödəsin. Məsələ 2892: Zəmanət, dəyən zərəri aradan qaldırmaq üçün söz vermək, istər söz ilə olsun istərsədə yazı ilə hətta hər bir vasitə ilə zəmanəti çatdıran yol ilə olsa da düzgündür.
görə zamini olduğu şəxsdən zəhmət haqqı ala bilər. Bu qərardadı cüalə yaxud icarə şəraiti olsa icarə ünvanında bağlaya bilər.
İzahlı şəriət hökmləri 605
icra etməkdən və müəyyən olunan zərəri sahibkara ödəməkdən boyun qaçırsa, zamin olan bank istənilən məbləği sahibkara ödəyib və sonra zamini olduğu şəxsə müraciət edib dəyən zərəri ondan ala bilər.
Bəzən səhmiyyə şirkətləri öz səhmiyyələrini satmaq üçün bankları vasitəçi təyin edirlər. Banklar səhmiyyəni satmaq üçün vasitəçi olduğlarına görə qərardada əsasən məbləğ alırlar. Məsələ 2895: Bankla edilən bu cür müamilə caizdir. Çünki həqiqətdə ya icarəyə daxildir, belə ki, şirkət bankı müəyyən etdiyi muzd müqabilində bu işi görməyə əcir edir, yaxud da cüalə qismindən hesab etmək olar. Hər iki halda müamilə səhihdir və bank bu işi yerinə yetirdiyinə görə zəhmət haqqı ala bilər.
Məsələ 2896: Bu səhmiyyələrin alınıb satılması o halda səhihdir ki, səhmdar şirkətlərin müamiləsi halal olsun və onlarda ribalı, pivə düzəlmək, ləh və ləib alətlərinin müamiləsi olmasın. Əks halda müamilələrin əsli, onun səhmiyyələrini almaq və bu müamilədə iştirak etmək icazəli deyildir.
İstiqraz vərəqələrini əlaqədar qanuni mərkəzlər müəyyən rəsmi qiymətə və müəyyən müddətə çıxarır və onu rəsmi qiymətindən ucuz satır. Məsələn, rəsmi qiyməti min tümən olan bir şeyi doqquz yüz əlli tümənə nağd olaraq satır, bu şərtlə ki, onu sonrakı il min tümənə alsın. Bəzən bank müəyyən zəhmət haqqı almaq müqabilində bu vərəqələrin satışını öhdəsinə götürür. Məsələ 2897: Bu bahalı kağızların müamiləsi düzgün deyil. Çünki riba və haramdır. Bankların və ya hər bir şəxsin yaxud Yüklə 4,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|