Ulduz Yanvar 2016 Layout 1
Yüklə 0,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aylıq ədəbiyyat dərgisi 38 ULDUZ
- Vüqar ӘLİSOY YAZ LÖVHӘLӘRİ
- Aylıq ədəbiyyat dərgisi
Sevinə bilmirəm gələn sabaha, Üzümə çırpıram qapılarımı. Durub daşlayıram doğan günəşi ‐ Gəlib artırmasın əzablarımı. Uzanır əllərim telinə sənin, Gözümə görünən əlimə dəymir. Ovudur qəlbimi xatirələrin, Әllərin gözümün yaşını silmir. Hansı günahımdı, altın çəkirəm; Səsim aya çatır, sənə yetişmir. Nə mən bu həsrətdən ölə bilirəm, Nə də ki, bu həsrət sona yetişir. O, təbiətdən yazanda da peyzaja uymur, təbiətdəki gizlinləri, üzə çıxmayan mənaları arayır. Təbiətlə insan, küləklə, yağışla, qarla ürək arasında təzad və həm də oxşar hallar, bənzərliklər axtarır. Pəncərəyə yağan lələk‐ lələk qarın rəngi ilə bir insan taleyinin rəngi arasında təzad var, amma qar üstündə sitildəyən bir quşun səsi insan səsinin ahənginə düşə bilər.
O, müharibədən yazanda da müharibənin özünü, döyüş‐vuruş səhnələrini deyil, onun fəlakətini, bir obraz kimi təcəssümünü yaradır:
Şeirin bundan sonrakı bəndləri bətnində üçaylıq uşaq yaşayan, yoldaşı müharibədə həlak olan bir gəlinin tənhalığını və faciəsini canlandırır. Sanki bütün dünyanın sonsuz gecələri günəşdən yayınıb burda, bu evdə, bu zindan divarlar arasında gizlənib. Sükutun özü də hıçqırıq səsinə diksinib burda gecələyir. Tül pərdələr, cansız əşyalar biçarə gəlinə «kişilik» edir, gəlinin xəyalında yaşatdığı ağ atlı oğlan isə kirkirə dünyanın çölündədir. Müharibənin bir evdə, zindan divarlar arasında bir ürəyə, bir gəlinə, üçaylıq bir körpəyə çəkdirdiyi dağ çox təsirli, məhz şeirin yarada biləcəyi tragik boyalarla təsvir edilib. Həyat faktına xüsusi poetik yanaşma Vüqar Әlisoyun «Gözəl Bakı» və «Daş üzərində yazı» silsiləsində də nəzərə çarpır. Birinci silsilədə təkcə insanlar deyil, predmetlər və əşyalar da «hərəkətə» gəlir, Bakının səhərəcən uzanan gecəsinin prozaik mənzərəsi gözlərimiz qarşısında canlanır. «Bir gecəlik sevgi»nin içində sarıköynək qadınların qaş‐qabağı gecələrin artığını küçələrdən süpürür, darıxan dayanacaqlar, turşuya qoyulmuş sifətlər, qalstuklu bir şorgözün nəfəsi, donuq gözlər, üzü tüklü sürücü və digər görüntülər Bakının səhərə açılan mənzərəsini tamamlayır və əlbəttə, bütün bunlar fərdi poetik duyumun bəlirtiləri kimi diqqəti cəlb edir. Mis‐ ralar arasında məntiqi pozuntu nəzərə çarpmır, əksinə, misralar pillə‐pillə bir‐birini tamamlayır, müəyyən bir görüntünün get‐gedə böyüyərək, genişlənərək obraza çevrilməsinə şərait yaradır. Deyək ki, bir gözəlin bənizinə hopan tüstü qalstuklu şorgözün qafasında assosiasiya yaradır (tüstüdə oyandırıcılıq, qıcıqlandırıcılıq xassəsi var), sonra bu tüstü doğum evlərinin kürəyinə sancılır, üzü tüklü bir sürücünün yarıyuxulu sifətinə dolur. Ümumiyyətlə, assosiativliyə meyil, əşyalar və predmetlər, ilk baxışda bir‐ birilə ilişkisi olmayan nəsnələrin paralelliyi Vüqar Әlisoyun bədii təfəkkürünün bu səmtə meyil etdiyindən xəbər verir. «Qapı arxasında» məncə, Vüqar Әlisoyun bu baxımdan ən uğurlu şeiridir. «Çəhrayı gecə» ilə «yarıyumulu, yarıyuxulu bir səhər»in qarşılaşdırılması ilk baxışda təzaddır, amma onları bir araya gətirən «yan‐yana düzülmüş günahların hönkürtüsü, kölgələnmiş gözlərin döyüntüsü»dür, yuxusu ərşə çəkilən «bir qadının yeddi mərtəbəli həqiqəti»ndən doğan intizarıdır. Vüqar Әlisoy gerçək həqiqətlərə də biganə qalmır və bu həqiqətləri pafosla, ritorik tərzdə söyləmir, bu, onun fərdi üslubuna xas deyil. Deyək ki, «Azadlığa gedən yolda» tıxaclar yaranmasını adi, primitiv mənasında dərk eləmirik, bu TIXAC insan azadlığının qarşısını kəsən maneələrdir. «Quduz gerçək», «Ölmək keçir ürəyimdən», «Mən düz olmazdım» şeirlərində isə heç bir simvola, rəmzə ehtiyac Aylıq ədəbiyyat dərgisi 38
Yanvar 2016
duyulmur. Gizlətməyək ki, pessimizm bu üç şeirin canına hopub. Amma bu pessimizmi doğuran səbəblər nədir? Әgər insan bu dünyada gerçək həyatını, arzu və əməllərini reallaşdıra bilmirsə və buna qadir deyilsə:
Bəs sonra? O insan gəldiyi yerə də uçmalıdı. Geriyə, öz əslinə qayıtmalımı? Yox, burada sufi düşüncəsi duyulmur. Çünki bu insan həyatın ağrı‐acısından, zülm və zalımlığından təngə gəlir. Təbii ki, bu şeirdə təsvir olunan insan o tipli insanları təmsil edir. İşıqsız, aciz, passiv insanları. Amma dünya yalnız bu insanlardan ibarət deyil. Vüqar Әlisoyun şeirləri poetik enerji müxtəlifliyi ilə seçilir. Elə şeirləri var ki, poetik ab‐havası, sənə aşıladığı xoş duyğular ürəyincədir. Amma elə şeirlər də var ki, bunlar, rəssam diliylə desək, yalnız tamamlanmayan eskizlərdir. Mən Vüqarın həm hecada, həm də sərbəstdə yazdığı şeirləri müqayisə etmək istəməzdim, amma subyektiv fikrim belədir ki, Vüqar Әlisoy hecada daha mükəmməl görünür. Bu şeirdə olduğu kimi: Gileylənmə qocalıqdan, ay ata, Öz vaxtında düşən qışdır qocalıq. Uşaqlıqdan gələn yoldur, indi də Uşaqlığa qayıdışdır qocalıq. Təməl qoyan belə qoyub təməli, İnsan oğlu hər yaşını sevməli, Ömrün əgər xalıdırsa, deməli, Son ilmədir, son naxışdır qocalıq. Nə çox yatma, nə gününü say, ata, Aç gözünü, şükür elə həyata, O dünyanın kandarından, ay ata, Bu dünyaya son baxışdı qocalıq. Müasir qoşmaya xas olan bütün kom ‐ ponentlər‐forma mükəmməlliyi, məzmun ye‐ niliyi, bəndlər və misralar arasında davamlı kommunikasiya açıq‐aydın nəzərə çarpır. Hələlik bura qədər. Vüqar Әlisoya həmişə belə mükəmməl şeir yazmağı arzulamaqdan başqa bir istəyim yox… Vüqar ӘLİSOY YAZ LÖVHӘLӘRİ ağacların fatasında yellənən yengəciklər çiçəklərin nazını çəkir, başına dönür bəmbəyaz, çəhrayı
gəlinciklər hər biri
meyvə olacağını düşünür çəpərin dibində ayağı yerdən əli göydən üzülmüş üzüqoylu nəm torpağa gömülmüş qoca çinar sinəsində yamyaşıl fidanlar şivlənmək eşqilə sıraya düzülüb pöhrələr nəmyaşıl təbəssümlə günəşə gülümsünür
39
Yanvar 2016
Yüklə 0,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|