Uşaq Kitabxanası
Yüklə 475,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II Oxucu
- Kitabxanaçı
24
humanist yazıçı insanları ayılmağa, yaxĢılıqları dəyərləndirməyə çağırır. Yazıçı həyatın faniliyinə qarĢı əzəli bal, ortası əzab, sonu kül olan sevgini, müharibələrə qarĢı sülhü, var- dövlətə, dünya sərvətlərinə qarĢı həqiqi təmizliyi, paklığı qoyur. Kitabxanaçı: UĢaqlar bildiyimiz kimi Xalq yazıçısı Elçinin ―Ölüm hökmü‖ əsəri 1960-cı illərin ən gözəl romanları sırasında oxucuların marağına səbəb olmuĢ, rəğbətini qazanmıĢdır. Romanda qaldırılan problemlər bu günümüz üçün də ibrətamizdir. Bu roman haqqında kim ətraflı məlumat verə bilər? Əsər hansı dövrü əhatə edir? I Oxucu: Bu romanda yazıçı üçün fərqləndirici üç əsas cəhət diqqəti cəlb edir. Tarixi mənbələrə, arxiv sənədlərinə bələdlik, yüksək elmi mühakimə və bədii yaradıcılıq bacarığı. Bu iĢdə Elçin Əfəndiyevin üzərinə çox böyük məsuliyyət düĢürdü. Çünki hadisələr yaĢlı nəslin gözləri qarĢısında cərəyan etmiĢdi. Çünki 20 -30-cu illərin hadisələri Azərbaycan xalqı üçün zəlzələdən, taundan dəhĢətli fəlakət idi. Onun zərbəsi bütün ağıllı adamları yaxalayırdı. ―Ölüm hökmü‖ təkcə repressiyalar və onun nəticələrindən bəhs edən roman deyildir. Bu əsərdə çox adamın deyə bilmədiyi Ģeyləri Elçin Əfəndiyev demiĢdir. Yazıçı hər cür tərifə və alqıĢa layiqdir, roman isə Azərbaycan bədii nəsrinin nailiyyəti, ədəbi ictimaiyyətimizdə mükəmməl bir hadisədir. 1920-1960-cı illər arasında respublikamızda baĢ verən faciəvi hadisələrin bədii ifadəsi olan həmin əsəri müəllif özü səhnələĢdirmiĢdir. Əsərdə hadisələr iki hissədə cərəyan edir. 1954-cü ilə qədərki stalinizm dövrü hadisələri birinci hissədə, Ģəxsiyyətə pərəstiĢ dövrünün sona
çatıb ―XruĢĢov mülayimləĢməsi‖ dövrü hadisələri isə ikinci hissədə verilmiĢdir.
25
insanın Ģəxsiyyət kimi daim Ģərə qarĢı durmasıdır, insan ləyaqəti hər Ģeyi üstələməlidir. Ölüm hökmünü bir olan Allahdan baĢqa heç kəs verə bilməz. Edilən pislik, törədilən cinayət cəzasız qalmır; gec – tez hər kəs öz əməlinin cavabını alır. Mənəviyyata, hiss və duyğuya təsir etmək, oxucunu düĢündürmək və fikrən hərəkətə gətirmək üçün Elçin Əfəndiyev sözün və bədii təsvirin imkanlarından yaradıcı Ģəkildə istifadə edir.
ətrafında diskussiya aparaq. Bu povestin yazıçının digər əsərlərindən fərqi nədir?Bu povestdəki ailələr haqqındakı fikriniz nədir? Bu ailələr arasındakı fərqli cəhətləri kim saya bilər? I Oxucu: Elçin Əfəndiyevin Dolça povesti heç bir əsərinə oxĢamır. Povest boyaların sərtliyi, gülüĢ və ifĢanın aĢkarlıq və dərinliyi ilə fərqlənir. Elçin Əfəndiyev ―Dolça‖da meĢĢanlığı, müasirliyin, yeni əxlaq, davranıĢ və münasibətin antipodlarını ifĢa edir. Yazıçı bilə - bilə iki ailəni Ağababanın ailəsi ilə BəĢirin ailəsini qarĢılaĢdırır. Ağababanın ailəsi sevgi, qarĢılıqlı münasibət, dərin hörmət və qayğı üzərində qurulmuĢdur. Burada zəhmət ailəni ucaldır, arzulara, qanadlı düĢüncələrə aparır. Təsadüfü deyildir ki, BəĢirin, Əminə, Ofelya, Adil və Kələntərin əməlləri, münasibət və davranıĢları Ağababanın ailə üzvlərində ikrah, kin və hiddət hissi doğurur. Bu adamları görməmək üçün Ağababa ―evdən qaçır‖, Nuhbala gününü dənizdə keçirir, qızlar vaxtı rəfiqələri ilə öldürür. Ağababa xəcalətlənir, canını diĢinə tutub bir söz demir. Kitabxanaçı: Bizə belə gəlir ki, ―Dolça‖da rəng sərtliyi, sözün əsil mənasında boyaların qatılığı BəĢirin, Əminə, Kələntər və Ofelyanın əməllərindən doğur və Elçin Əfəndiyevin üslubunu
26
tamamlayır. Bu povest yazıçının yaradıcılıq axtarıĢları, bədii nəsrinin orijinallığı haqqında dolğun təsəvvür oyadır. II Oxucu: Elçin Əfəndiyevin yaradıcılığında bədii dil xüsusilə dəyərlidir. Yazıçı elita deyilən zümrəni kənara qoyub cəmiyyətin alt qatına, saf, təmənnasız, zəhmətkeĢ, torpaq kimi əməksevər insanlara üz tutanda onlarla öz gündəlik ailə - məiĢət dillərində ünsiyyətə girir.Yazıçı ədəbilik möhürü ilə aliləĢdirilən nitqin üzündən ənliyini-kirĢanını silir. AbĢeron camaatının evdə, küçədə, məclisdə iĢlətdiyi danıĢığın dadını-duzunu eynən çatdıran təbiiliyi saxlayır. Ədəbilik pərdəsinin parıltılı cilasını təmizləyir və canlı dil Mirzə Cəlil dilinin sadəlik gücü ilə görünür. Əsərin gücü oxunuĢundadır. Kitabxanaçı: UĢaqlar, Elçinin ―Bülbülün nağılı‖ povestini yəqin ki, hamınız oxumusunuz. Kim bu povest haqqında öz fikrini bildirər? Bu povestdəki ―kədərin gözün dibinə çökməsi‖ ifadəsini siz necə baĢa düĢürsünüz? Bu əsərdəki hansı hadisə Fizulinin ―Leyli və Məcnun‖əsərini bizə xatırladır? Yazıçı nə üçün bu povesti nağıl adlandırır? I Oxucu: Elçinin ―Bülbülün nağılı‖ adlı lirik hekayəsi dilinə görə sanki Ģeirdir. Bu məĢhur Ģeirdə ―kədərin gözün dibinə çökməsi‖ kimi ayrıca bir Ģeir yükü daĢıyan ifadə var. Burada sarı bülbülün ayağından zəncirlənməsini ilk dəfə görürük – heç demə, qəfəsə min Ģükür. Füzulinin Məcnunu ahunu ovçudan satın alıb təbiətə buraxdığı kimi, bir Allah bəndəsi xeyirxahlıq məcnunu da bu bülbülü zəncirdən xilas edir. Guya, ona azadlıq verir: güllü-çiçəkli bir bağçada qızıl qəfəsə salır. Bülbül ən qəmli nəğmələrini bu qızıl qəfəsin içində oxuyur. Elə oxuyur, səsilə hər tərəfə elə dərd, qəm səpələyir ki, bağçanın yayın istisindən, payızın çiskinindən solmayan gülləri, çiçəkləri bülbülün bu nəğmələrinin hüznündən saralıb-solur. O xeyirxahlıq məcnunu da bu sızıltıya dözməyib Yüklə 475,08 Kb. Dostları ilə paylaş:
|