50
massasining namlik va saqlash muddatiga boglik holda haroratining o`zgarish
jarayoni ko`rsatilgan.b) Ombor va elevatorlarda donni saqlash paytida gidroizolya-
tsiya va termoizolyatsiya degan terminlar katta ahariyatga ega. Saqlash omborlarining
poli, devori, tomi etarli darajada nam va issiklik utkazmaydigan bulishi kerak.
v) Ombordagi don massasining tarkibi va bu don massasining parvarish qilish
shartlari har uz-uzidan kizish holatiga ta`sir ko`rsatadi. Urug`lik donlarni omborda 3
m dan ortik balandlikda saqlash ta`kiklanadi.
7.5. Uz-uzidan kizish holatida don massasining nobud bulishi, sifatining
o`zgarishi.
Uz-uzidan kizish jarayonida donning kuyidagi sifat ko`rsatkichlari uzgaradi:
1) tozalik (yaltirokligi, ranggi, xidi, mazasi);
2) texnologik, ozukabop va emboplik xususiyatlari pasayadi;
3) urug`lik sifatlari (unib chikish energiyasi va kukaruvchanligi)
yomonlashadi.
Don korayadi. Buning sababi dondagi mikrokok
va turli bakteriyalarning,
hamda mogor oilasiga mansub zamburug`larning jadal rivojlanishidir.
Umuman uz-uzidan kizish jarayonini kechish jadalligi bo`yicha kuyidagicha
talkin qilish mumkin.
1. Uz-uzidan kizishning dastlabki davri.
Bunda harorat 24-30oS ga etadi. Ombor xidi yuzaga keladi.
Don ranggi
saqlanadi, lekin don mO`RTAgida zamburug`lar yuzaga kelib, donning ayrim joylari
xiralashadi. Unib chikish energiyasining kamayish tendentsiyasi vujudga keladi.
2. Uz-uzidan kizishning rivojlanish davri.
Harorat 34-38oS ga etadi (3-7 kun ichida). Don okuvchanligi sezilarli ravishda
kamayadi. Don terlaydi. Maysa va non yopilganda paydo bo`ladigan xid chikadi.
Bugdoy, javdar donlari bir oz korayadi, suli va arpa
donlarining pusti och-sarik
rangdan tuk-sarik rangga utadi.
3. Uz-uzidan kizishning kuchli formasi.
Harorat 50oS va undan yuqorirok haroratgacha kutariladi. Don massasining
okuvchanligi kamayadi. Donning kuchli xiralashuvi yuzaga keladi.
Ayrim donlar
zamburug`lanib, chiriy boshlaydi. Don kuchli buzilgan yokimsiz xidga ega bo`ladi.
Dostları ilə paylaş: 
