Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə
Yüklə 3,14 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə 197 hamımız İlyas Əfəndiyev yaradıcılığına borcluyuq. O, insan psixologiyasına vaqif olan sənətkar idi. İlyas müəllim sevgi ilə dolu bir insan idi. Onun yaratdığı əsərlərdə insan bütün tərəfləri ilə əks olunurdu. İnsan səhv edə bilirdi, insan yanılırdı, hardasa, həyatın çətin yollarında başı daşdan-daşa dəyirdi, amma bütün hallarda bu insanların qəlbində böyük bir məhəbbət var idi. Mən bir sənət adamı olaraq o məhəbbətin vurğunuyam. Çünki bu məhəbbət işıq saçır, Azərbaycan insanının, gəncliyimizin mənəviyyatını tərbiyə edir… Mən İlyas Əfəndiyev ocağının nümayəndələrinə gözaydınlığı verirəm ki, belə böyük bir ustadın yurdçularıdırlar". Musiqi Akademiyasının rektoru, xalq artisti Fərhad Bədəlbəyli mərasimdə çıxış edərək dedi: "Bir az öncə fəxri xiyabana daxil olarkən burada uyuyan görkəmli insanların, böyük şəxsiyyətlərin simalarını bir daha göz önünə gətirirdim və düşünürdüm ki, biz həqiqətən də çox xoşbəxt xalqıq. Gör nə qədər böyük insanlar yetişib… Bu insanların ən işıqlılarından biri də görkəmli yazıçımız İlyas Əfəndiyevdi. O, bizim ailəyə çox doğma idi. Atamla İlyas müəllimin söhbətlərinə saatlarla qulaq asırdım. Onları dinləmək akademiyalardan, universitetlərdən üstün bir məktəb idi. Ən çox teatrdan danışırdılar. İlyas müəllim məhəbbətin Məcnunu idi. Məhz bu məcnunluq onun gözəl əsərlərini araya-ərsəyə gətirirdi. İndi dəyərlər dəyişib. Baxıram, yaxın günlərdə qadını iblis kimi təqdim edən bir əsərə mükafat verdilər. Gör cəmiyyət, dünya nəyə qiymət verir? Mənim fikrimcə isə romantika, məhəbbət ən ülvi, bəşəri dəyərlərdi və nə yaxşı ki, İlyas müəllim var idi, nə yaxşı ki, o, məhz bu www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə 198 duyğuları qələmə alırdı. Mən həmişə İlyas Əfəndiyev teatrı ilə fəxr etmişəm…" Bu sətirlər isə xalq şairi Zəlimxan Yaqubun İlyas Əfəndiyev mədəniyyətinə, sənətinə olan tükənməz sevgisinin ifadəsi kimi səsləndi: "Hər dəfə İlyas Əfəndiyev adı çəkiləndə içərimdə işıqlı bir dünya yaranır. Bu işıqlı dünya onun işıqlı şəxsiyyətindən, nurlu çöhrəsindən, təbəssümlü görkəmindən, xarici və daxili vəhdətinin gözəlliyindən, ağsaqqal ucalığından, sevilməsindən və seçilməsindən gələn bir işıq olduğuna görə hər dəfə bu ad səslənəndə özüm-özümə işıqlanır, içəridən nurlanıram. Sanki yeni bir aləmə düşürəm. Niyə? Çünki o, təkcə mənim sevimli yazıçım olmazdan əvvəl atamın sevimli yazıçısı idi. İlyas Əfəndiyev mənim körpəliyimin, uşaqlığımın, gəncliyimin yazıçısı olub. Atam riyaziyyat müəllimi olmasına baxmayaraq, nəsri çox sevirdi və ən çox sevdiyi yazıçılardan biri də İlyas Əfəndiyev idi. Atamın belə bir adəti də var idi ki, oxuduğu əsərləri sonra öz övladlarına nağıl kimi, hekayət, dastan kimi danışardı. Yəni, İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı mən hələ Bakıya gəlməmişdən, ədəbi ictimaiyyətlə qaynayıb-qarışmamışdan atamın ləhcəsində, danışığında bütövlükdə mənim yaddaşıma hopmuşdu. İlyas Əfəndiyev deyiləndə əsatirdən, əfsanədən, nağıldan, dastandan, bayatıdan gələn ilahi bir duruluq, ilahi bir saflıq adamın gözləri önündə canlanır. Həm möhtəşəm keçmiş, həm ilahi müasirlik - bunları bir-biri ilə calamaq, bir-birinin içində əritmək, bir ürək, bir can eləmək İlyas Əfəndiyevin çox böyük ustalığı idi. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə 199 Mən o xoşbəxt insanlardanam ki, İlyas Əfəndiyevi sətirbəsətir oxumuşam. Və mən hər dəfə onun əsərlərinə tamaşa etməyə gələndə bir tamaşaya yox, iki tamaşaya baxmağa gəlirdim - bir tamaşa onun əsərləri idisə və bir tamaşa da İlyas müəllimin özünün orada, öz lojasında əyləşməyi idi… Onun ağ saçlarına baxırdım, onun nurlu çöhrəsinə baxırdım, onun xarakteri o baxışlardan görünürdü… Sonra atamın sevimli yazıçısı dönüb mənim sevimli yazıçım oldu. Mən Kitab passajında satıcı işləyəndə ora mədəniyyət mərkəzinə çevrilmişdi, tez-tez yazıçıların görüşü keçirilirdi və oraya ən çox gələn yazıçılardan biri İlyas Əfəndiyev idi. Mənə İlyas müəllimin əlini sıxmaq, onun üzünün, sözünün nurunda işıqlanmaq, dəfələrlə həmsöhbət olmaq xoşbəxtliyi nəsib oldu. Mənə yazdığı avtoqraf heç yadımdan çıxmır: "Nəzakətli, sadə, nəcib bir insana - şeir dostu, kitab dostu Zelimxana". O, mənə "Zelimxan" deyə müraciət edirdi. Mənim düşüncəmə görə İlyas Əfəndiyev bütövlükdə Azərbaycan tarixidi, Qarabağ tarixidi. Böyük tənqidçimiz Yaşar Qarayev çox gözəl deyib ki, yeddi Qarabağnamə var, amma İlyas Əfəndiyev yaradıcılığı bütövlükdə səkkizinci Qarabağnamədir. Bəli, bu, doğrudan da belədir. İlyas Əfəndiyev əsil-nəcabətli bir ailənin yetirməsidir və oradan, Qarabağdan gətirdiyi o duruluğu, saflığı həmişə qorudu. Ona görə də nəsrin poeziyasını yarada bildi. Onun əsərlərini ən lirik şeir, bayatı kimi oxuyuram. Çünki onun yaradıcılığında xalq ruhu, dağ çiçəyinin ətri, qayaların əzəməti, axar-baxarı var. Ona görə də üzümü gəncliyə tutub deyirəm: "Oxuyun İlyas Əfəndiyevi. Siz onu oxuduqca vətəni daha çox sevəcək- Yüklə 3,14 Kb. Dostları ilə paylaş:
|