www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə
194
lirik dramaturgiyanın əsasını qoydu. Bu əsərlər öz
aktuallığı ilə seçilir. İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı təkcə
teatrla, nəsrlə məhdudlaşmır, artıq onun yazdığı əsərlər
bizim kino sənətkarlarımızın diqqətini cəlb edir, bu
əsərlər ssenariləşdirilir, kinolar çəkilir…"
Mərasimdə çıxış edən xalq yazıçısı, Azərbaycan
Yazıçılar Birliyinin sədri Anar dedi: "Əziz dostlar,
İlyas Əfəndiyevin vəfatı gününü biz həmişə dərin kədər
hissi ilə qeyd edirik. Amma bu gün doğum günüdür və
döğum gününü şadlıq günü kimi qarşılayırıq. Düz doxsan
beş il bundan əvvəl Azərbaycan xalqının bəxtinə belə bir
ərmağan, belə xoş bir gün düşüb - onun böyük
oğullarından biri, görkəmli sənətkarımız İlyas Əfəndiyev
dünyaya gəlib.
İlyas Əfəndiyevin məşhur əsərinin adıyla demiş olsaq,
o, həmişə bizimlədi. Təbii ki, o, həm də həmişə
mənimlədi. Amma bu son üç-dörd gündə demək olar ki,
sutkanın on-on iki saatını hər an, hər dəqiqə mənimlə
olub. Mən Moskvada idim. Çoxdan idi ki, İlyas müəllim
haqqında bir yazı yazmaq istəyirdim. Bakıdan yola
düşəndə İlyas müəllimin cildlərini də özümlə götürdüm,
onun yaradıcılığından uzun illər boyu oxuduğum əsərləri
bir daha yenidən oxudum, qeydlərimi elədim. Bu axşam
Bakıya qayıdıb gecə saat beşə kimi həmin qeydlər
əsasında İlyas müəllimin ölməz yaradıcılığıyla bağlı
məqaləmi
yazıb tamamladım. Həmin məqalədə
yazdıqlarımın üzərində burada dayanmaq istəmirəm.
Şübhəsiz ki, çap olunacaq və siz də o məqaləylə tanış
olacaqsınız. Bu gün Yazıçılar Birliyində görkəmli
yazıçının doğum gününə həsr edilmiş tədbir də
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə
195
keçiriləcək, sizi həmin tədbirə dəvət edir və İlyas
müəllimə qəni-qəni rəhmət diləyirəm".
Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının sədri, xalq
artisti Azərpaşa Nemətov da mərasimdə çıxış edərək
qeyd etdi ki, İlyas Əfəndiyev Azərbaycan ədəbiyyatının
ən uğurlu sənətkarlarından biridir. "Əgər Azərbaycan
dramaturgiyası Mirzə Fətəli Axundovdan başlayırsa, bu
silsilədə Cəlil Məmmədquluzadə, Əbdürrəhim bəy
Haqverdiyev, Nəcəf bəy Vəzirov, Nəriman Nərimanov,
Hüseyn Cavid, Cəfər Cabbarlı, Səməd Vurğun, Mirzə
İbrahimov imzası varsa, İlyas Əfəndiyev dramaturgiyası
da öz xüsusi yeriylə, təravətiylə seçilir. İlyas Əfəndiyev
öz teatrını yaratmışdı, dramaturgiyamızda yeni bir
mərhələnin əsasını qoymuşdu. Onun həm lirik-psixoloji,
həm də tarixi dramların yaradılmasında böyük xidmətləri
olub. Onun əsərlərini Azərbaycana bağlılıq, Azərbaycanı
sevmək, eyni zamanda, Cənubi Azərbaycan mövzusu,
milli kədər hissinin əks olunması şərtləndirir.
İlyas Əfəndiyev mənim atam Zəfər Nemətovla dost
idi. Onların həyatında çox unudulmaz hadisələr olub. Bu
barədə mənim dostum, görkəmli yazıçımız Elçin mənə
çox xatirələrini danışıb. Ancaq İlyas Əfəndiyevi yad
edəndə ilk olaraq yadıma düşən o olur ki, bu adam demək
olar ki, hər gün teatra gəlirdi. Teatr onun üçün müqəddəs
bir yer, aktyorlar onun ən əziz dostları idi. O, aktyor
sənətini, rejissor əməyini dərindən duyurdu. Son nəfəsinə
kimi teatra olan bağlılığına sadiq qaldı. Təsəllimiz odur
ki, bu gün də İlyas Əfəndiyevin dram əsərləri nəinki
ölkəmizdə, müxtəlif teatrlarda, eləcə də xaricdə tamaşaya
qoyulur, böyük maraq doğurur, onun irsi yaşayır. Ona
görə ki, bu əsərlərdə çox vacib məsələlər öz əksini
tapmışdır…"
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə
196
İlyas Əfəndiyevin səhnə əsərlərinin demək olar ki,
hamısının baş qəhrəmanlarının ifaçısı olmuş xalq artisti
Amaliya Pənahova ustad sənətkara bəslədiyi ən səmimi
duyğularını dilə gətirdi: "İlyas Əfəndiyev böyük sənətkar
idi. İyirminci əsr dramaturgiyamızda onun xüsusi yeri
var. İlyas müəllimin dramaturgiyası silsilə rejissor,
aktyor, dramaturqlar nəsli yetişdirib. O, aktyorlara çox
diqqətli bir insan idi.
Onun yaradıcılığı Azərbaycan dramaturgiyasında
lirik-psixoloji cərəyanın əsasını qoydu. Bu cərəyanın öz
rejissorları, aktyorları yetişdi. Bu əsərlərin quruluşunu
verən rejissorlar inkişaf elədi, bütövlükdə, mənim
yaşıdım olan səhnə xadimlərinin öz müasirləri olan
görkəmli bir yazıçının teatrı meydana gəldi.
İlyas müəllimin sırf sovet dönəmində yazdığı
romanlar, povestlər, dram əsərləri bu gün də aktualdı,
onlar həm də sabahın, gələcəyin əsərləridi. Çünki o
əsərlərdə insan qəlbinin təlatümləri, çabaları əks olunub,
insan həyatının ən əlamətdar məqamları qələmə alınıb.
Bu
əsərlər
həm
millətin
milli
dəyərlərinin
zənginləşməsinə xidmət edir, həm də mədəniyyətimizi,
ədəbiyyatımızı inkişaf etdirir. Şərqdə ən qədim teatr olan,
136 yaşını qeyd etdiyimiz teatrımızın 50 illik tarixi İlyas
Əfəndiyevin adıyla bağlıdı. Təsadüfi deyil ki, bu gün biz
hansı teatra müraciət ediriksə, orada İlyas Əfəndiyevin
tamaşalarını,
onun tamaşalarında parlayan gənc
istedadları görürük.
Səhnəmizin bugünkü ən adlı-sanlı aktyorları onun
yaradıcılığından keçib gəlib, İlyas Əfəndiyev teatrında
yetişib. İçi mən qarışıq, burada doğma simalarını
gördüyüm böyük sənət dostlarım, gənc aktyorlar,
Dostları ilə paylaş: |