Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
Red Flag – Xüsusi indikatorlar
Diqqəti potensial şübhəli situasiyaya, tranzaksiyaya, yaxud situasiyaya , yaxud yönəltməli olan
xəbərdarlıq siqnalı.
Tənzimləyici orqan
Yelir təsisatlar kateqoriyasına nəzarətə görə məsuliyyət daşıyan dövlət müəssisəsi. Bu orqanın,
\ümumiyyətlə, qaydalar tərtib etmək,
inspeksiyalar aparmaq, cərimə tətbiq etmək, fəaliyyətləri azaltmaq
və bəzən də yurisdiksiyasında olan təsisatların nizamnamələrinə xitam vermək səlahiyyəti olur. Bir çox
maliyyə tənzimləyici qurumları pulların yulmasının qarşısının alınması və aşkar edilməsində əsas rol
oynayır.
Köçürmə xidmətləri
Giro house, yaxud casas de cambio kimi istinad edilən köçürmə xidmətləri bank sistemi vasitəsilə digər
hesaba transfer etdikləri nağd pul, yaxud digər vəsaitləri alan xidmətlərdir. Bu hesab pulların son resipientə
təhvil verildiyi xarici yurisdiksiyadakı əlaqəli şirkətə mənsub olur.
Standart və Kodekslərə Riayət edilməsi haqqında hesabat (ROSC)
Fiskal və maliyyə sabitliyi üçün ölkələrin beynəlxalq səviyyədə tanıdıqları standart və kodekslərə riayət
etmə səviyyəsini icmallaşdıran BVF və Dünya Bankı tərəfindən istifadə edilən hesabat. Standartlar pul və
maliyyə sabitliyinin şəffaflığını, fiscal şəffaflığı, bank nəzarətini, qiymətli kağızları, sığortanı, ösəniş
sistemlərini, korporativ idarəetməni, mühasibat uçotunu, audit və ödəmə qabiliyyətinin olmaması və
kreditorların hüquqlarını yoxlayır. 2002-ci ildən bəri ora həmçinin çirkli pulların yuyulması və terrorizmin
maliyyələşdirilməsi ilə mübarizə standartlarının yoxlanılması da daxil edilmişdir. ROSC Ölkələrin bu
standartlara riayət etməsini icmallaşdıran ROSC-lar üzv dövlətin xahişi ilə nəşr etdirilir. BVF və Dünya
Bankı kreditləri nəzərdən keçirilərkən və risklərin qiymətləndirilməsi məqsədilə özəl sector üçün
(o cümlədən reytinq agentlikləri) nəticələrdən istifadə edilir. ROSC-lar həmçinin ölkənin pulların
yuyulması ilə əlaqəli perspektiv risklərinin müəyyən edilməsində də faydalıdır.
Nüfuz riski
Dəqiq olub olmamasından asılı olmayaraq maliyyə institutunun biznes təcrübələri və əlaqələri ilə bağlı
mənfi rəyin institutun tamlığına etimadın itirilməsi potensialı. Banklar və digər maliyyə institutları nüfuz
riskinə xüsusilə həssasdır, çünki onlar müıştərilər tərəfindən həyata keçirilən qanunsuz fəaliyyətlər üçün
alət, yaxud qurban rolu oynaya bilərlər. Belə institutlar Müştərini Tanı və Əməkdaşını Tanı proqramları
vasitəsilə özlərini qoruya bilərlər.
Respondent Bank
Digər maliyyə institutu bu bank üçün müxbir hesabı açır, saxlayır, yaxud idarə edir.
100
Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
Retrospektiv ehtiyat tədbirləri
Qanuniliyini aşker etmək məqsədilə mövcud müştərilər və onların hesablarının kimliyi və fəaliyyətinin
yoxlanması. Çirkli pulların yuyulması ilə mübarizə çərçivələrini qəbul
edərkən Kayman və Bahama
adaları naliyyə institutlarından mövcud müştərilərlə bağlı eyniləşdirmə tədbirlərinin həyata keçirilməsini
tələb etmişlər.Birləşmiş Krallıq tələbi nəzərdən keçirdi, lakin icra etmədi, bu zaman maliyyə sektorundakı
bizneslərin iş yükünün ağır olmasına istinad etdi. ABŞ-da retrospeltiv ehtiyat tədbirləri tələb olunmur.
Risk əsaslı yanaşma
Pulların yuyulması ilə mübarizə proqramının effektivliyini maksimallaşdırmaq üçün müxtəlif növ
biznesər, müştərilər, hesab və tranzaksiyalarla əlaqəli fərqli risklərin qiymətləndirilməsi.
Risk Matrisası
Maliyyə institutuna biznes, yaxud müştəri əlaqələrinin pulların yuyulması riskinin qiymətləndirilməsi
imkanı verən sənəd, yaxud çart. Risk matrisası riskin kritik elementlərini, yaxud parametrlərini – məs,
mənbə ölkə, yaxud gözlənilən tranzksiyaların növü – müəyyən edir ki, institutlar potensial müştərinin aşağı,
orta, yaxud yüksək pul yuyulması riski törətdiyini hesablaya bilsinlər. Matrisa, bundan əlavə, instituta bu
və ya digər hesabların yaxud müştərilərin tranzaksiyalarının monitorinqinin tezliyinə dair məlumatlı
qərarlar vermək mkanı verir.
S
Təhlükəsizlik zonası/Safe harbor
Maliyyə Kəşfiyyatı Orqanına (MKO) vicdanlı şəkildə şübhələri ilə bağlı məlumat verdikdə Maliyyə
institutlarının, onların direktorlarının, mütəxəssislərinin və əməkdaşlarının müqavilə, yaxud istənilən
qanunvericilik, tənzimləyici, yaxud inzibati qadağalarla tətbiq edilən informasiya açıqlanması üzrə istənilən
pozuntu halına görə cinayət və mülki öhdəlikdən hüquqi müdafiəsi (hətta əgər əsl cinayət fəaliyyətinin
nədən ibarət olduğunu dəqiqliklə bilməsələr belə və qanunsuz fəaliyyətin əslində baş verib-verməməsindən
asılı olmayaraq).
Depozit qutuları
Bank saxlancı daxilində təhlükəsiz qutu, müştərinin qorumaq arzusunda olduğu istənilən əşyanın, məs,
hüquqi sənədlər, ziət əşyaları, qəpiklər, vəsiyyətnamələr və s. saxlanması üçün istifadə edilə bilər.
Depozit qutularından cinayət vəsaitlərinin saxlanması üçün də istifadə edilə bilər.
101