Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таoлим вазирлиги

Rele himoyasi va avtomatika sxemalarida ishlatiladigan

shartli belgilar

Rele himoyasi va avtomatika sxemalarida quyidagi shartli belgilar ishlatiladi:

a) rele va kontaktorlarning chulg‘amlari: 1-bir chulg‘amli; 2- ikki chulg‘amli; 3-tok relesi; 4- ishlash jarayonida hayallash vaqtiga ega bo‘lgan vaqt relesi;


b) relening ulanuvchi kontaktlari: 1-darxol ulanuvchi; 2-ulanayotganda hayallash vaqtiga ega bo‘lgan; 3-uzilayotganda hayallash vaqtiga ega bo‘lgan; 4- ulanayotganda ham uzilayotganda ham hayallash vaqtiga ega bo‘lgan;

v) relening uziluvchi kontaktlari: 1-darxol uziluvchi; 2-uzilayotganda hayallash vaqtiga ega; 3-ulanayotgan vaqtda hayallash vaqtiga ega; 4- ulanayotganda ham uzilayotganda ham hayallash vaqtiga ega;


g) ulanib – uziluvchi kontaktlar: 1- kontaktlar uzilib – ulanayotgan vaqtda zanjir qisqa vaqt davomida uziladi; 2- kontaktlar uzilib – ulanayotgan vaqtda zanjir uzilmaydi;

d) relening qisqa vaqtga ulanadigan (impuls) kontaktlari: 1-tez ishlaydigan; 2-hayallash vaqtiga ega bo‘lgan;

e) blok kontaktlar: 1-ulanuvchi; 2- uziluvchi;



j) o‘z-o‘zidan orqaga qaytmaydigan kontaktlar (masalan, ko‘rsatkich relelarning kontaktlari): 1-ulanuvchi; 2- uziluvchi;

Z) rubilniklar: 1- bir fazali; 2- uch fazali;

i) saqlagich;

k) avtamatik uzgich: 1- bir fazali; 2- uch fazali;

l) knopkalar: 1- ulanuvchi; 2- uziluvchi;

Elektr sxemalari elementlarini ko‘rsatish uchun quyidagi belgilashlardan foydalaniladi:
A — mikrosxemalar asosidagi funksional kuchaytirgich; podstansiya shinalari;
A K — himoya komplekti;
AKB — blokirovka qurilmasi; tebranishlar vaqtida blakirovka qilish qurilmasi;
S — sig‘im, kondensator;
D — mantiqiy element;
DH — signalizatsiyaning mantiqiy elementi;
DT — vaqt mantiqiy elementi;
DU— EMAS mantiqiy elementi;
DX — VA mantiqiy elementi;
DW — YOKI mantiqiy elementi;
DWU — YOKI-EMAS mantiqiy elementi;
EA — ta’sirlanuvchi element; nolg‘-organ; chiqish elementi;
EL — yoritish lampasi;
F — suyuqlanuvchi saqlagich;
FA — rele himoyasi, avtomatika va boshqarish zanjirlaridagi suyuqlanuvchi saqlagich;
FH — signal zanjirlaridagi suyuqlanuvchi saqlagich;
FQ — viklyuchatelni boshqarish zanjirlaridagi suyuqlanuvchi saqlagich;
FV — razryadnik;
G — akkumulyator batareyasi;
GE — o‘zgarmas tok generatori;
HL —signal lampasi;
HLW — oq linzali signal lampasi;
K — rele;
KA — tok relesi; tokka bog‘liq bo‘lmagan hayallash vaqtiga ega bo‘lgan tok himoyasi;
KAT — tez to‘yinuvchi transformatorli tok relesi; tokka bog‘liq hayallash vaqtiga ega bo‘lgan tok himoyasi;
K AO — nol ketma-ketlik tok relesi; nol ketma-ketlik tok himoyasi;
KAW — tormozlanuvchi differensial himoyaning tok relesi; yo‘naltirilgan maksimal tok himoyasi;
KAZ — tok filtri;
KBS — ko‘p marta ulanishdan blokirovka qilish relesi;
KBV — kuchlanish zanjirining buzilishidan blokirovka;
KN — ko‘rsatkich rele;
KL — oraliq rele;
KT — vaqt relesi;
KS — fazalarni taqqoslash relesi;
KV — kuchlanish relesi;
KVT — hayallash vaqtiga ega bo‘lgan bevosita ishlovchi kuchlanish relesi;
KYZ — teskari ketma-ketlik kuchlanish filtriga ulangan kuchlanish relesi;
KW — yo‘naltirilgan quvvat relesi;
KZ — qarshilik relesi; masofa himoyasi;
KQC — «Ulangan» holatning relesi;
L —induktivlik g‘altagi;
M — elektr dvigateli;
R — pribor;
RA — ampermetr;
RV — voltmetr;
Q — viklyuchatel;
QA — shinalarni ulovchi viklyuchatel;
QB — seksiya viklyuchateli;
QR — uzgich (avtomatik ajratkich);
QN — qisqa tutashtirgich;
QS — ajratkich;
R — rezistor;
RR — reostat;
SA — boshqarish kaliti;
SAC — ulab-uzgich;
SB — boshqarish tugmasi;
SF — avtomatik;
SQ — viklyuchatelning yordamchi kontakti;
SQS — ajratkichning yordamchi kontakti;
SX — nakladka;
T — transformator, avtotransformator;
TA — tok transformatori;
TAV — transreaktor;
TL — oraliq transformator;
TLA — oraliq tez to‘yinuvchi tok transformatori;
TLV — oraliq tez to‘yinuvchi kuchlanish transformatori;
TS — stabilizator;
TV — kuchlanish transformatori;
VD — diod, tiristor, stabilitron;
VS — ko‘prik to‘g‘rilagich;
VT — tranzistor;
W — liniya;
YA — elektromagnit;
YAC — ulash elektromagniti;
YAT — uzish elektromagniti;
X — reaktiv qarshilik;
Z — to‘la qarshilik;
ZA2 — teskari ketma-ketlik filtri;
ZV2 — teskari ketma-ketlik kuchlanish filtri;
ZF — yuqori garmonika tokiningfiltri;