Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта
Yüklə 1,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
| aktivlarning sifati
. Ma’lumki, aktivlarning sifati bank likvid- ligiga ta’sir qiladi. Muammoli kreditlar, ya’ni muddati o‘tgan, foyda keltirmayotgan kreditlar va pul mablag‘lari harakatining kamligi bank likvidligiga ta’sir ko‘rsatadi; resurslarning jamlanganligi . Masalan, bankning davlat va yirik korxonalarning depozitlaridan haddan ortiq qaramligi bankning likvidlik tavakkalchiligining oshishiga sabab bo‘ladi. Chunki ushbu depozitlar har xil budjet to‘lovlari yoki ish haqini to‘lash uchun har qanday vaqtda qaytarib olinishi mumkin; bank kapitali va foydaliligini hisobga olgan holda bankning umumiy moliyaviy holati . Bankning moliyaviy holati yomon bo‘lsa, talab qilinayotgan vositalarni yo‘l qo‘yib bo‘lmaydigan yuqori narxlarda oshishi yoki banklararo bozorga kira olmasligi mumkin. Vositalardan foydalanish imkoni bo‘lsa-da, qarz beruvchi DQO yoki depozit singari yuqori likvidli yoki oson sotiluvchan ta’minot berilishini talab qiladi. Bank esa bunga yo‘l qo‘ya olmaydi. balansdan tashqari majburiyatlar va shartnomalar , jumladan, ishlatilmayotgan kredit liniyalari, akkreditivlar, qimmatli qog‘ozlar va valutani sotib olish uchun tuzilgan kelishuvlar. [102] . Mablag‘larni joylashtirish haqidagi qarorlarga juda ko‘p, ba’zan bir-biriga zid omillar ta’sir etadi. Masalan, agar rahbariyat naqd pul kabi yuqori likvidli yirik aktivlarga ega bo‘lishni istasa, u joriy daromaddan voz kechadi. Banklararo bozorda ancha arzon resurslarni olish imkoniyati mavjud bo‘la turib, likvidlikka bo‘lgan talabni qondirish maqsadida yuqori likvidli DQOlarni sotish ham daromadning pasayishiga sabab bo‘lishi mumkin. Banklar ko‘p usullar bilan resurslarni ko‘paytirishi mumkin: doimiy ravishda depozitlarni jalb qilish; banklararo yoki Markaziy bank kreditlarini olish kabi usullar bilan. Jalb qilingan mablag‘lar narxlarining raqobatliligi va majburiyat- 159 larni qaytarish muddati aktivlarni qaytarish muddatiga mos kelishi ke- rak. Aktivlar va majburiyatlarni qaytarish muddatlarining mos kelmasligi likvidlik xatarining asosiy manbayi hisoblanadi. Bankning likvidlilik pozitsiyasi birinchi navbatda, uning resurslar bazasining barqarorligiga bog‘liq. Turli vositalar orqali resurslarni jalb qilishning barqarorligini aniqlashda birinchi galda resurslarning manbalarini ko‘rib chiqish kerak. Turli passiv toifalar darajalarining barqarorligiga bog‘liq holda ba’zi umumlashtirishlarga yo‘l qo‘yilishi mumkinligiga qaramasdan (har qan- day vaqtda ancha yuqori stavkalarga intilib, bankdan chiqib ketishi mumkin bo‘lgan yirik depozit sertifikatlariga nisbatan jamg‘arma hisob- varaqlari ancha ishonchlidir, joriy depozitlarga nisbatan uzoq muddatli depozitlar ancha barqarordir) resurs manbayi turi muhim ahamiyatga ega bo‘ladi. Masalan, uzoq muddatli kredit olgan bank aksiyadorlari yoki qarz oluvchilariga tegishli bo‘lgan yirik depozitlar odatda raqiblarning biroz yuqori foiz stavkalari bo‘yicha takliflardan so‘ng bankdan chiqib ketish tendensiyasiga ega bo‘lmaydi. Aktivlarni sotish bilan bir qatorda naqd pulning tezda ortishiga ehtiyoj sezgan bank kreditlar uchun banklararo bozorga murojaat qilishi mumkin. Bankning ushbu bozordan kredit olish imkoniyatlari bir nechta omillar bilan birgalikda bankning moliyaviy holatiga, kapitalning yetarliligiga, bozorning fikrini bilgan holda yuqori likvidli garovning mavjudligiga, bozorning likvidligiga va umumiy makroiqtisodiy ahvolga bog‘liqdir. Banklararo kreditlar bozori resurslarning muhim va yirik manbayi hisoblanadi. Ushbu bozorda operatsiyalar quyidagi muammolarni hal etishi uchun xizmat qilishi mumkin: tijorat banklari vakillik hisobvaraqlaridagi zaxiralarning taqchil- ligini qoplash va uni talab darajasiga yetkazish; mo‘ljallanayotgan uzoq muddatli kreditlash ehtiyoji vujudga kelguncha yoki yirik depozitni qaytarish talabi bildirilguncha resurslarni samarali joylashtirish (shu jumladan kamida bir kunlik muddatga) uchun Yüklə 1,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|