Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта
Yüklə 1,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 10-chizma . Pulning muvozanatlilik holatiga ta’sir qiluvchi omillar. Pulga bo‘lgan talab
| [43]
. Pul muomalasini tashkil etishda bir vaqtning o‘zida ikkita bir- biriga qarama-qarshi vazifani hal qilishga to‘g‘ri keladi. Bir tomondan: – muomaladagi pul massasining o‘zgarishini mumkin qadar qayishqoq va moslanuvchan qilish; – xo‘jalik holati (konyunkturasi) dagi har qanday o‘zgarishlarga tezkor munosabat bildira olish; – o‘sib borayotgan amaliy faollikni qo‘llab-quvvatlash. ikkinchi tomondan: pul massasining ko‘payishini ma’lum darajada cheklash: muomalaga ortiqcha to‘lov vositalari massasining tushishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Pul muomalasining holatiga ko‘pdan-ko‘p omillar ta’sir ko‘rsatadi. Pul muomalasi nazariyasida pulning muvozanatlilik holatiga ta’sir ko‘rsatadigan ikki guruh omillar ajratiladi (10-chizma). 58 10-chizma . Pulning muvozanatlilik holatiga ta’sir qiluvchi omillar. Pulga bo‘lgan talab bilan pul taklif qilishning bir-biriga moslashish jarayoni juda murakkabdir. Bunday moslashishning salbiy natijalari esa mamlakat xalq xo‘jaligida turli buzilishlar va nomutanosibliklarga olib keladi. Pul muomalasining muvozanatda bo‘lmasligi quyidagi sabablar va oqibatlar tufayli yuzaga kelishi mumkin: – tovar aylanmasining real sektoridagi o‘zgarishlar; – pul aylanishining tezligi; – tashqi iqtisodiy omillar; – moliya sohasining pulni haddan tashqari ko‘p yoki kam taklif qilishi kabilar tufayli pulga bo‘lgan talab o‘zgaradi. Agar aylanmasiga to‘lov vositalari tushishining asosiy manbayi bo‘lgan bank tizimi, korxonalar va aholi uchun pul massasini ken- gaytirishning talab qilinadigan sur’atlarini ta’minlamasa, xalq xo‘ja- ligining pulga bo‘lgan ehtiyojini qondirmasa, bu hol to‘lovga qobiliyatli talabning qisqarishiga sabab bo‘ladi va ishlab chiqarishning kamayi- shiga hamda ish bilan bandlikning qisqarishiga olib keladi. Aksincha, bank sohasi muomalaga haqiqatda keragidan ortiqcha pullarning muntazam kelib turish manbayi bo‘lsa, bu hol inflatsiya tazyiqini kuchaytiradi va milliy valuta xarid qobiliyatining tushib keti- shiga sabab bo‘ladi. [44] . Har qanday mamlakat iqtisodiyotida qog‘oz va kredit pullar pul massasi asosini tashkil etadi. Boshqacha qilib aytganda, pul massasi – bu har qanday mamlakat iqtisodiyotida tovarlar va xizmatlar aylanishini ta’minlaydigan, xususiy shaxslar, muassasaviy mulkdorlar (korxonalar, birlashmalar, tashkilotlar, xususiy firmalar) va davlat egalik qiladigan naqd va naqdsiz xarid hamda to‘lov vositalari majmuyidir. Almashuv va to‘lov operatsiyalarini Yüklə 1,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|