Ziyaos-salehin az ziaossalehin ir

Ziyaos-salehin

                                                                               

az.ziaossalehin.ir

 

 

səh:113 

 

1

-

 [

1

 . ]

Bu hissəni İbn Həcər “Hədyus-sari”-da 2-ci cild; səh. 81-

də qeyd etmişdir . 

2

-

 [

2

 . ]

Əzvaun ələs-sunnəti Məhəmmədiyyə səh. 274 . 

Kərim) şübhəli hədislərdən daha çox diqqət edirlər, bu hədisin 

cavabında heç bir cavabları  yoxdur. Yeganə cavabları  bu ola 

bilər ki, desinlər: “Bu hədis doğru deyildir

)1(

”. 

Səhiheyn kitabları Əhməd Əminin nəzərində 

Misirin  tanınmış  alimi  professor  Əhməd  Əmin  səhiheyn 

kitabları  barədə  deyir:  “Hafizlər  Buxarinin  təqribən  80  nəfər 

hədisçilərinin  zəif  olduğunu  bildirmişlər.  Bu,  böyük  bir 

çətinliyin  meydana  gəlməsinə  səbəb  olmuşdur.  Çünki,  zəif 

sayılmış  bu  şəxslərin  bir  çoxu  etibarı  olmayan  və  yalançı 

şəxslərdir. Belə olduqda isə məsələ aydındır. Lakin, onlardan 

bəzilərinin  tərcümeyi-halı  qeyri-müəyyən  və  şəxsiyyətlərinin 

isə  məlum  olmadığı  bildirilir.  Belə  olmağı  işi  çətinləşdirir. 

Səhihi-Buxarinin  sənədlərdə  istinad  etdiyi,  tərcümeyi-halı 

məlum  olmayan  belə  şəxslərdən  biri  Əkrəmə  Mövla  ibn 

Əbbasdır. Bu şəxs öz hədisləri ilə aləmi doldurmuşdur. Lakin, 

rical  alimlərindən  bəziləri  onun  yalançı,  xəvaricin  yolunu 

gedən, əmirlərdən hədiyyə alan və çoxlu yalanlar nəql edən bir 

şəxs olduğunu bildirirlər”. 

Professor Əhməd Əmin onun yalançılığını isbat etmək üçün bir 

neçə  tarixi  şahidləri  qeyd  etdikdən  Sonra  belə  əlavə  edir: 

“Buxarinin  nəzərində  Əkrəmə  Mövla  ibn  Əbbas  doğru  şəxs 

kimi  tanınmış  və  öz  səhihində  ondan  çoxlu  hədislər  nəql 

etmişdir. Lakin, Müslimün nəzərində isə o doğru adam deyil və 

---

Ziyaos-salehin

                                                                               

az.ziaossalehin.ir

 

 

onun  hədislərinə  etimad  etmək  olmaz.  Müslim  ondan  “həcc” 

mövzusunda başqa bir hədisi təsdiq etmək üçün yalnız bir hədis 

nəql etmişdir

)2(

”. 

səh:114 

 

1

-

 [

1

“ . ]

Əl-mənar”, 1-ci cild, səh. 671 ;  

2

-

 [

2

“ . ]

Zuhəl İslam”, 2-ci cild; səh. 117-118; Buxarinin ustadı  

Səhihi-Buxari kitabı Müslimənin nəzərində 

Müslimənin  yazdığına  görə,  “Buxari”  öz  “səhih”-  kitabını 

qələmə  alarkən  onu  başqasından  oğurlayaraq  səhv  iş 

görmüşdür. Gördüyü bu qəbahət iş onsuz da onun zəif olan elmi 

şəxsiyyətinə, əxlaqına və yazdığı kitabın etibardan düşməsinə 

səbəb olmuşdur. Belə ki: -“ Əli ibn Mədini* “İləl” adlı bir kitab 

yazmışdır. O, bu kitabın qorunmasına çox əhəmiyyət verirdi ki 

heç  kəsin  əlinə  düşməsin.  Təsadüfən  günlərin  birində  neçə 

günlük  şəhər  kənarında  olan  bağlarına  getdi.  Buxari  bu 

fürsətdən  sui-  istifadə  edib  onun  uşaqlarından  birinin  yanına 

getdi  və  pul  verib  onu  aldadaraq  “İləl”  kitabını  bir  günlük 

oxumaq üçün ondan aldı. Kitab Buxarinin əlinə çatan kimi tez-

tələsik onu neçə nəfər kitab nüsxəsi çıxaranların əlinə verdi ki, 

onu  üzündən  köçürsünlər.  Sonra  kitabın  əslini  Mədininin 

övladına qaytardı. Mədini qayıdandan sonra dərs zamanı gördü 

ki, Buxari onun dediyi hər mövzu haqqında Mədininin öz şəxsi 

nəzərləri  və  sözləri  ilə  cavab  verir.  Bir  neçə  dəfə  təkrar 

olduqdan  sonra  Mədini  başa  düşdü  ki,onun  əsəri  artıq 

köçürülüb.  Bu  hadisə  onun  narahatlığına  və  kədərlənməsinə 

səbəb oldu. Bu narahatlıq və qəm-qüssə Mədininin xəstələnib 

yorğan-döşəkə düşməsinə, sonra da vəfatına səbəb oldu. Buxari 

“İləl”-kitabından əldə etdiyi nüsxə vasitəsi ilə öz hədislərinin 

---

Ziyaos-salehin

                                                                               

az.ziaossalehin.ir

 

 

raviləri  barədə  hər hansı axtarış aparmağa  lüzum  qalmadığını 

görüb Xorasana qayıtdı. Orada “Səhih” kitabını yazdı. Əli ibn 

Mədininin  böyük  rolu  və  zəhməti  olmuş  bu  “Səhih”  adlanan 

kitab Buxarinin məşhurlaşmasına səbəb oldu

)1(

”. 

səh:115 

 

1

-

 [

1

“ . ]

Təhzibut-təhzib”, 9-cu cild, səh. 54 ;  

Səhiheyn kitabları biz şiələrin nəzərində 

Bura  qədər  əhli-sünnə  alimlərindən  bir  çoxunun  səhiheyn 

kitabları barədə olan nəzərlərini, onların bəzilərinin sənədinin, 

bəzilərinin hədislərinin mətinlərinin zəifliyi, bəzilərinin isə hər 

iki cəhətdən zəif olması barədə və bu iki kitaba olan iradlarını 

xülasə şəkildə əziz oxuculara təqdim etdik. 

Lakin,  məzmun  baxımından  bu  iki  kitab  və  bizim  ona  olan 

nəzərimiz  bir  çox  əhli-sünnə  alimləri  ilə  eynidir.  Biz  bu 

məsələdə də onlarla bir əqidədə və bir fikirdəyik. 

Bizim  əqidəmizə  görə  bu  iki  kitabın  məzmunları  arasında 

müxtəlif  başlıqlarda  nəql  olunmuş  səhih  hədislər  vardır. 

Təəssüflər  olsun  ki,  bu  kitablarda  səhih  və  düzgün  olmayan 

hədislər  daha  çox  gözə  dəyir.  Belə  hədislərin  sayı  bizim 

nəzərimizdə  İbn  Həcərin  hafizlərdən  nəql  etdiyindən  daha 

çoxdur. Hədis hafizləri belə nəql edirlər ki: “Yalnız 110 hədisi 

səhv bilmiş və onların mətnlərinə irad tutmuşlar”. 

Bizim əqidəmizə görə, bu iki kitabın hədisçiləri arasında 300-

dən  artıq  zəif  və  etibarsız  şəxs  vardır.  İbn  Həcərin  dediyinə 

---