Ziyaos-salehin az ziaossalehin ir

Ziyaos-salehin

                                                                               

az.ziaossalehin.ir

 

 

Səhiheyn kitabları İbn Həcərin nəzərinrə 

İbn  Həcər  deyir:  “Huffaz”  (yəni  hədis  əzbərləyənlər)  Səhihi-

Buxarinin 110 hədisində və bu hədislərdən Müslimün 32-dənə 

nəql  etdiyi  hədislərə  irad  etmişlər.  Həmçinin,  onların  düzgün 

və səhihliyini qəbul etməmişlər

)3(

”. 

Yenə  də  İbn  Həcər  “Fəthul-bari”  kitabının  müqəddiməsində 

Buxarinin  ricalından  300  nəfərin  adlarını  çəkmişdir.  Belə  ki, 

keçmiş rical elminin alimləri və hədis yazarları onları zəif və 

etimadsız saymışlar

)4(

 . 

Səhiheyn kitabları Qazi Əbu Bəkr Baqilaninin və başqalarının nəzərində 

Qazi  Əbu  Bəkr  Baqilani  “səhiheyn”  kitabında  nəql  olunmuş 

Peyğəmbərin  (s)  Əbdullah  ibn  Ubəyyə  namaz  qılması  və 

Ömərin 

səh:111 

 

1

-

 [

1

“ . ]

Səhihi-Müslim”ün şərhinin müqəddiməsi, səh. 16 ;  

2

-

 [

2

 . ]

Həmin mənbə, 2-ci cild; səh. 207 ;  

3

-

 [

3

“ . ]

Fəthul-bari”nin müqəddiməsi, 2-ci cild; səh. 18 ;  

4

-

 [

4

 . ]

Həmin mənbə, 2-ci cild; səh. 111-183 ;  

etirazını  inkar  etmişdir.  İmamul  Hərəmeyn  demişdir:  “Hədis 

elminin alimləri bu hədisi yanlış saymış və rədd etmişlər”. 

İmam Qəzali “Mustəfa” kitabında demişdir: “Zahirən bu hədis 

səhih deyildir”. 

---

Ziyaos-salehin

                                                                               

az.ziaossalehin.ir

 

 

Davudi demişdir: “Bu hədis düzgün hədis deyildir

)1(

”. 

Səhiheyn kitabı İbn Həmmamın nəzərində 

İbn  Həmmam,  “Hidayə”  kitabının  şərhində  demişdir:  “Ən 

səhih  hədislərin  “səhiheyn”-də  olduğunu  söyləyən  hər  kəsin 

sözü düz deyildir. Bu səhv və qəbulolunmaz bir məsələdir

)2(

”. 

Bu  ümumi  surətdə  söylənilənlər  keçmiş  alimlərin  və 

“səhiheyn”  kitablarını  şərh  edənlərin,  bu  iki  kitab  və  onların 

müəllifləri  barədə  olan  nəzərləri  idi.  Əgər  bu  iki  kitabdan 

meydana  gələn  bütün  şübhəli,  doğru  və  düzgün  olmayan 

məsələləri  xırdalığına  kimi  toplayası  olsaq,  özü  ayrıca böyük 

bir  kitab  olar.  İndi  isə  əziz  oxucuları  əsrimizin  böyük  əhli-

sünnə  alimlərinin  bu  iki  kitab  barədə  olan  nəzərlərini 

diqqətinizə çatdırırıq. 

Səhiheyn kitabları Şeyx Məhəmməd Əbduhun nəzərində 

Seyyid Məhəmməd Rəşid Rza Misir alimi və Şeyx Məhəmməd 

Əbduhun  seçilmiş  şagirdlərindən  biridir.  O,  öz  ustadının 

nəzərlərini  “Əl-mənar”  adlı  təfsir  kitabında  toplamışdır. 

Əvvəlcə  İbn  Həcərin  sözlərini  nəql  etmişdir  ki  o,  belə  deyir: 

“Hafizlər səhiheynin 110  hədisinə  irad tutmuşdur ki, Müslim 

bu hədislərin 32-ni öz kitabında nəql etmişdir. Başqa 78 hədisi 

Buxari özü xüsusi surətdə nəql etmişdir. Bundan əlavə, 

səh:112 

 

1

-

 [

1

 . ]

Həmin mənbə, 9-cu cild, “Bəraət” surəsinin təfsiri . 

2

-

 [

2

“  .  ]

Əzvaun  əla  sunnətil  Məhəmmədiyyə  (s)  ”,  səh.  312; 

Qeyd etmək  lazımdır ki hafiz o kəsə deyilir ki 1000-dən çox 

---

Ziyaos-salehin

                                                                               

az.ziaossalehin.ir

 

 

hədisi sənəd və mənbə cəhətindən düzgün əzbər və hifz etmiş 

olsun . 

hafizlər Buxarinin kitabında gəlmiş hədisçilərdən 80 nəfərdən 

çoxunu  və  Müslimün  kitabında  olan  hədisçilərdən  160  nəfəri 

zəif və qeyri-mötəbər saymışlar.” İbn Həcər yenə əlavə edərək 

bildirir ki: “Səhiheyn kitablarında, hədislər içində mənim səhv 

tutduğum və qeyri-mötəbər saydığım hədislərin sayı 210 -dur. 

Bu sayın 70-dən çoxunu Buxari, yerdə qalanını isə Müslim nəql 

etmişdır

)1(

.“  

Seyyid Məhəmməd  Rəşid Rza sonra  əlavə  edir ki:  “Əgər İbn 

Həcərin  söylədiklərini  oxusanız  və  onun  hədislər  barədə 

tutduğu iradlara nəzər etsəniz görəcəksiniz ki, o hədis elmini 

güclü  bildiyi üçün belə  iradlar etmişdir. Amma, onun Fəthul-

Bari adlı şərhini oxusanız görərsiniz ki: O, çox hədislərə irad 

tutmuşdur. Onun iradları əvvəlcə nəql olunmuş bəzi hədislərə 

aid olmamışdır. Kitabında olan iradlar bəzən məna cəhətindən, 

bəzən hədislərin bir-biri ilə ziddiyyətli olmasından və bəzən də 

başqa cəhətlərdən qeyd olunmuşdur. İbn Həcərin adını çəkdiyi 

irad  tutulmuş  hədislərin  xülasəsi  həddindən  artıq  çoxdur. 

Hədislərdə olan iradlra baxmayaraq, onlara bəraət qazandırmaq 

və  ya  başqa  yerə  yozmaq  üçün  çox  çalışmışdır.  Onları  doğru 

hədislər  kimi  qələmə  verərək  səy  göstərmişdir  ki,  bəlkə  bu 

yozumların bir qismi qaneedici olsun. Lakin, o hədislərdə elə 

hissələr var ki, heç vaxt oxucunu qane etmir

)2(

 ”. 

Şeyx  Məhəmməd  Əbduh,  Peyğəmbərin  (s)  “Əbdullah  ibn 

Ubəyyə namaz qılması əhvalatı”-nda bu hədisin rədd olunması 

barədə bir neçə alimin sözlərini nəql etdikdən Sonra belə deyir: 

“Həqiqətən bu hədis əvvəl söylənilən rəvayətlə ziddiyyət təşkil 

edir. O kəslər ki, məzhəbin üsulu və qəti dəlillərinə (Qurani- 

---