Geologiya-qidruv va kon-metallurgiya

I-bob yuzasidan xulosalar
Orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi kasalligining yuqish yo`llari juda xilma-xil. Virus bemor odam organizmidagi hamma biologik suyuqliklar qon sperma qin ajratmasi va ko’krak sutida uchraydi. Shuni ham ta’kidlash zarurki u so’lak ko’z yoshi ter siydik va najasda ham aniqlangan lekin ularda virus konsentratsiyasi juda kam miqdorda bo’lgani sababli kasallik chaqirish qobiliyatiga ega emas. Kasallik 3 xil yo`l bilan yuqadi.
Birinchi himoyalanmagan jinsiy aloqa orqali tabiiy yo’l bilan
Ikkinchi- parenteral ya’ni sun’iy yo’l teri va shilliq qavat butunligining buzilishi bilan kechadigan muolajalarda nosteril tibbiy asboblardan foydalanganda ayniqsa umumiy igna shprits bilan giyohvand moddalarni qon tomiriga yuborganda soqol olish uskunalari va tish yuvish vositalari umumiy ishlatilganda teriga rasm solganda tekshirilmagan qon va qon mahsulotlari quyilganda a’zo va to’qimalar ko’chirib o’tkazilganda
Uchinchisi esa vertikal tabiiy yo’l ya’ni odam immunitet tanqisligi virusi ni yuqtirib olgan homilador ayoldan homilaga yoki chaqaloqqa yuqishi (odam immunitet tanqisligi virusi bolaga ona qornidaligida tug’ish jarayonida va tug’ilgandan so’ng ona suti orqali yuqishi mumkin). Virus bilan ko’proq kasallangan xavfli (ya’ni kasallikka moyil) guruhlar vakillari bular giyohvandlar tartibsiz jinsiy hayot kechiruvchilar fohishalar mehnat migrantlari bir so’z bilan aytganda sog’lom turmush tarzidan yiroq bo’lgan shaxslarda koproq uchreydi.
II-BOB Odam immunitet tanqisligi virusi /orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi kasallig1ga chalinganlarga tibbiy yordamni tashkil qilish tartibi va amalga oshirish
2.1 Orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi infeksiyasiga chalinganlarda teri va tanosil kasalliklari kuzatilgandagi harakat qoidalari
Dermatologning maslahatini olish va kerak bo’lsa hududiy teritanosil kasalliklar dispanseriga jo’natish. Davolayotganlarni (antiretrovirusli terapiya arvt) teri va tanosil kasalliklar ilraiy tekshirish institutiga jo’natish lozim.
Xavfli guruhga mansublarda kuzatilsa hududiy orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi markazining dermatovenerologining maslahatini olish zarur.
Orttirilgan immunitet tanqisligi sindromiga chalingan bemorda dermatovenerologik kasalliklarning belgilari ko’rinsa. Konfidensiallikni saqlagan holda hududiy dispanserda davo olib boriladi.
Odam immunitet tanqisligi virusi infeksiya tashxisi qo’yilgandan keyin bemorga shifr beriladi. Birlamchi dispanserizatsiya hududiy orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi markazlarda olib boriladi va testdan keyingi maslahat berish. Kasallikning bosqichini aniqlash uchun klinik tahliliy tekshiruv o’tkaziladi.
Keyinchalik bemorlar umrbod dispanser kuzatuvida bo’ladi va bu ishni hududiy yuqumli kasalliklar xonasining vrachi viloyat orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi markaz respublika orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi markaziga. Pediatriya ginekologiya va iperinatal markazlarga jo’natiladi. Yuqumli kasalliklar xonasining vrachi ftiziatr. Pediatr. Ginekolog va viloyat orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi markazlar bilan hamkorlikda ish olib borishi kreak.
Ortirilgan immumtet virusiga chalingan homiladorlar va ulardan tug’ilgan bolalar arv profilaktikasini olganlar akusher-ginekolog va neonatologlar tomonidan kuzatib boriladi. Kevingi kuzatuvni poliklinika pediatri va yukning vrachi tomonidan davom ettiriladi
Dispanser bo’limi va respublika spid markazi olib boracli. Keyincha- lik o’rnatilgan quyidagi grafik asosida kuzatilib turadi.

Tekshiruv natijasi	Dispanser hisobda turish joyi	Tekshirish mudati
Ifa +; ib gumon	Yuqumli kasalliklar xonasi Viloyat orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi markazi. Res. Orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi markazi	3 oy manfiy natija olin- Ganda hisobdan chiqarish
Ib+.klinik belgilarsiz	Yuqumli kasalliklar xonasi Viloyat orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi markazi. Res. Orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi markazi	Murojaat qilganda
Ib-klinik bosqich	Yuqumli kasalliklar xonasi viloyat orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi markazi. Orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi markazi	Har 3 oyda c d 4 hujayralarini va limfot

Joriy kuzatuvni hududiy yukx sini vrachi olib boradi. Barcha hujjatlar «xizmat yuzasidan foydalanish» grifli bo’lishi kerak. Poliklinika infeksionisti tahliliy tekshirishni va konfidensiallikni saqlagan holda boshqa mutaxassislarning ko’rigini tashkil qiladi. Klinik tahliliy tekshiruvlar natijasiga ko’ra poliklinika infeksionisti bemorni kasallikning bosqichini o’zgartirish uchun viloyat orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi markaziga jo’natishi mumkin.

Kevingi kuzatuvni poliklinika pediatri va yukning vrachi tomonidan davom ettiriladi. Ortirilgan immumtet virusiga chalingan ayollardan tug’ilgan bolalarda tug’ilgandan keyin 6 hafta o’tgach. Virusni miqdori (virusnaya nagruzka) polimeraz zanjirli reaksiva usulida aniqlanadi. Agar 18 oyga to’lsa u holda ifa. usullari vordamida tekshiriladi.
Odam immunitet tanqisligi virusi ga chalingan va orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi mavjud bemorlarga palliativ yordam ko’rsatish simptomatik davolash hamda parvarish qilish
Palliativ yordam ko’rsatish:
1. Tushuncha: palliativ yordam bu bedavo kasalliklarga xos muammolarni o’z vaqtida aniqlasli va uni bartaraf etish. Ya’ni og’riq va kasallikning boshqa alomatlarini yengillatish bemorlarga psixologik ijtimodam immunitet tanqisligi virusi va ma’naviy ko’maklashish.
2. Asosiy maqsad: bemorni va uning yaqinlarini kundalik hayot kechirish sifatini biroz vaxshilash.
3. Asosiy tamoyillari:
- og’riq va kasallikning boshqa og’ir alomatlarini yengilashtirish;
- o’lim va hayot tabiiy jaravonligini tan olish:
- ma’naviy va psixologik ko’maklas’nishni tibbiy yordam bilan birgalikda olib borish:
- qarindosh urug’lariga psixologik ko’maklashish;
- bemor va uning yaqinlari talablaridan kelib chiqqan holda ko’p tarmoqli yordam ko’rsatish shular qatorida psixolog maslahatini olish;
- agar bemorning holati imkon bersa. Umrini uzaytirishga qaratilgan davo usullarini qoilash (ximioterapiya) nur bilan davolash

11-rasm odamni o’z vaznini yoqotishi
Kasallikning asortalarini kelib chiqish sabablarini va davo usullarini aniqlash maqsadida kerakli tekshiruvlar o’tkazish. Umumiy tamoyillar terminal holatlarda simptomatik davo o’tkazish va yordam ko’rsatishlar palliativ yordamning biri hisoblanadi. Simptomatik davo og’riqlarni davolash:
-analgetiklarni og’iz orqali yoki rektal yuborishni tayinlash iloji boricha inyeksiya qilmaslik analgetiklarni qabul qilish oralig’i bir xil bo’lishi va bemorning uxlash rejimini e’tiborga olish kerak;
-avalgi yuborilgan analgetikning ta’siri tamom bo’lmaguncha navbatdagi do’zani yuborish kerak:
- davoni o’z o’zadan boshlab asta-sekin og’riq yo’qolguncha do’zani ko’paytirish kerak;
- agar og’riq dorilarni iste’mol qilish vaqtlarini oralig’ida paydo bo’lsa analgetikning qo’shimcha do’zasini (har 4 soatda yuborib turadigan dozani 50 % yoki 100 % ni) berish kerak;
- og’riqning kuchi o’rtacha bo’lsa aspirin bilan chegaralansa bomadi lekin uni ehtiyotkorlik bilan qo’llash kerak chunki odam immunitet tanqisligi virusiga chalingan bemorlarda qon ketish xavfi yuqori. Jigar jarohatlanishi kuchli bo’lsa aspirin va parasetamol qo’llash man etiladi. Og’riqni davolashda uni kuchsiz kuchliligiga qarab bosqichma-bosqich quyidagi dorilarning yo’riqnomalarida keltirilgan dozalarda qo’llash mumkin.
Og’riqlarning turlariga qarab quyidagi dorilarni ishlatish tavsiya etiladi:
- amitriptilin (neyrogen og’riqlarda);
- diazepam (mushak spazmlarida);
- deksametozon prednizolon (usta atrofidagi shishish. Og’ir va yaralash bilan kechuvchi kandidozli ezofagit bosh chanogi ichidagi bosim oshganligi tufayli bosh og’riqlar)
- valatsiklovir tramadol,amitriptilin, gabapektin (o’rab oluvchi temiratki)
-giostsin butilbromid (kuchli qorin og’riqlarda).
Uy sharoitida kucltli ozib ketishni davolash:
1. Prednizolon 5-15 mg/sut, ishtahani y axshilash maqsadida.
2. Ko’ngil aynish qayt qilishga qarshi dorilar (pastda keltirilgan).
3. Og’iz bo’shlig’ini va shilliq qavatlarning kandidozini davolash (pastda keltirilgan)
4. Diareyani davolash (pastda keltirilgan).
5. Quyidagi tavsivalarga rioya qiiish bemor yaxshi ko’radigan taomlarni oz-ozdan tez-tez berish va taomni bemorning oldida tayyorlamaslik
Ко’ngil aynish va qayt qilishni davolash:
1. Ko’ngil aynish va qayt qilish organizmning suvsizlanishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun bemor oz-ozdan tez-tez suyuqlik ichib turishi kerak.
2. Qayt qilishga qarshi proxlorperazin (5 mg og’iz orqali 1 kunda 3 marta) yoki metoklopramid (10 mg 3 marta) tayinlanadi.
3. Og’iz bo’shlig’ini parvarish qilib turish kerak. 1 kunda 2 marta shyotka bilan yuvish og’izni chayqash lozim. Og’riq bo’lsa taomlarni yushoq va suyuqligini iste’mol qilinadi.
Ushbu dorilarning dozalari yo’riqnomalariga asosan tayinlanadi:
1.Kandidozda
2. Aftozli stomatitda prednizolon.
3. Gerpetik stomatitda, atsiklovir.
4. Og’iz bo’shlig’ida o’sma tufayli og’izdan sassiq xid kelsa metronidazole.
Og’iz bo’shlig’ida yaralanii yoki yutinganida og’riq mavjud bo’lsa quyidagi dorilar ishlatiladi