Guliston davlat universiteti oziq-ovqat texnologiyalari kafedrasi

3.2.Shisha bankalar va uning sifatini aniqlash usuli
Shisha taralarning mexanik jihatdan mustahkamligi va termik barqarorligi katta ahamiyatga ega. Mexanik mustahkamligi deganda, shisha tara devorining va tubining qalinligi tushuniladi. Shisha devorining qalinligi 1,4- dan 6,0 mm gacha va tubining qalinligi 2,0 dan 10,1 mm gacha bo’ladi.
Polyaroskop orqali qaralganda, shisha rangi bir xil ko’kish-siyoh yoki siyoh rangda bo’lishi kerak. Bankalar termik jihatdan barqaror, harorat 40° ga o’zgarganda 5 sekund davomida chidashi kerak. Bankalar hajmiga qarab to 10000sm³, 0,4 MPa bosimga) 5000sm³-0,3 5000 sm³ da yuqori sig’imli bo’lganlari -0,15 MPaga, bardosh berishi zarur. Shisha bankalar kislota ta’siriga chidamli bo’lishi zarur. Kislota ta’siriga bardoshliligini tekshirish uchun 10% eritmadan foydalaniladi. Buning uchun shisha banka sig’imi suv bilan yaxshilab yuviladi va namuna birorta idishdagi sirka kislota eritmasiga botiriladi va termostatda 40° haroratda 24 soat ichida saqlanadi. Tekshiruvdan keyin shisha yuzasida loyqalanish yoki qirilgan joylar bo’lmasligi zarur. Bankalarning sig’imi o’lchov tsilindri yordamida 20° 1g 1 sm³ hajmni egallashni hisobga olib o’lchanadi.
Shisha bankaning rangi, tashqi ko’rinishi vizual asosida aniqlanadi.
Shisha tara devorining qalinligi optik stenkomer yoki indikator yordamida o’lchanadi.
Shisha taralarning termik chidamliligi darajasini har xil harorat o’zgarishlarida va ekspluatatsiya sharoitiga yaqin bo’lgan sharoitda tekshirib ko’riladi. Bunda boshlang’ich harorat 100° ga to’g’ri keladi. Avval sinalmagan bankalarning namunalari tanlanadi. Bankalar faqat bir marta sinaladi. Shundan keyin kassetaga joylab 30 minut quritish shkafiga qo’yiladi. Quritish shkafidagi harorat rejimi sinaladigan taraga mos bo’lgan talablar asosida amalga oshiriladi. Shundan keyin kasseta banka namunalari bilan 20Q1⁰ haroratli suv
resurslariga joylanadi. Termik barqarorlik bankalar sinalayotgan paytda sinmasligi kerak, buni vizual holda kuzatish mumkin¹⁰.