Gülşən Orucova, Nərminə Qaragözova, Rafiq İsmayılov, Zahid Xəlilov

1-ci tapşırıq. Mətndəki çaldı sözünün 2-ci cümlədəki mənası ilə eyni olduğu bildirilir. 
2-ci tapşırıq yerinə yetirilir: 1 – D, 2 – A, 3 – Ç, 4 – B, 5 – C.
3-cü tapşırıq. Şəkildə Pələngin təsviri verilməyib. 
4-cü tapşırıq. Mətnin məzmununa uyğun gələn atalar sözü seçilir: “Lovğalığın sonu
xəcalətdir”. 
5-ci tapşırıq. Mətnin sonuncu abzasında işlənmiş izi-tozu sözü mürəkkəb sözdür.  
Dil qaydaları. İmla mətni:
Şagirdlərə mətndəki mürəkkəb sözləri (ağcaqayın, gözoxşayan, ağacdələn, iynəyarpaqlı,
meşəbəyi, Bayraməli) seçmək və onların yazılışını lüğətin köməyi ilə dəqiqləşdirmək tapşırılır.
Ev tapşırığı:
– Dərsliyin 118-ci səhifəsindəki 6-cı tapşırığı yerinə yetirin.
Qiymətləndirmə.
Təqdimata, diskussiyaya və tətbiqetmənin nəticələrinə əsasən aparılır.
Dərs 59. ŞƏHİDLƏR XİYABANI (2 saat)
Motivasiya.
Müəllim yazı taxtasında “XİYABAN” sözünü yazır. Bu sözün mənasını
soruşur. (Hər iki tərəfində ağac əkilmiş yer, yol və s.)   
TALADA (29 söz)
Talada yaraşıqlı ağcaqayın bitmişdi. Onun gözoxşayan budaqları arasında ağacdələn
yuva qurmuşdu. İynəyarpaqlı ağaclarda isə dələlər budaqdan budağa tullanırdı.
Bir gün insanlar ağcaqayını kəsmək istədilər. Meşəbəyi Bayraməli dayı onları qovdu.
Məzmun standartları 
Təlim məqsədləri
1.1.1. Sual verməklə dinlədiyi fikrin ma hiy -
yətini aydınlaşdırır.
Mətnin məzmunu ilə bağlı əlavə məlumatlar
almaq məqsədilə suallar verir.
1.1.2. Dinlədiyi fikirlə bağlı münasibətini
əsaslandırır.
Dinlədiyi fikrə münasibətini bildirir.
1.2.1. Müşahidə etdikləri, eşitdikləri və oxu -
duqları haqqında  danışır. 
Öyrəndiklərinə və müşahidə etdiklərinə əsas -
lanaraq fikrini ifadə edir.
2.2.1. Müvafiq mətnləri müəyyən olunmuş
tə ləb lərə uyğun  sürətli, düzgün, şüurlu, ifa -
də li oxu yur.
Şeiri məzmununa uyğun intonasiya ilə ifadəli
 oxu yur və şərh edir.
3.1.3. Marağına uyğun seçdiyi nəzm nü mu -
nəsini əzbərdən yazır.
Şeirin seçilmiş hər hansı bir hissəsini əz bər -
dən yazır.
3.1.4. Müşahidə və təəssüratlar əsasında
ki çikhəcmli inşalar yazır. 
Müşahidələri əsasında inşa yazır.
4.1.2. Sözlərin böyük hərflə  yazılışına dair
qaydaları məqamına uyğun  istifadə edir.
İnsan adı bildirən sözlərin böyük hərflə
yazıldığını bilir və yazısında tətbiq edir.
4.1.3. Rast gəldiyi yeni sözlərin yazılış və
tələffüz qaydalarını müəyyənləşdirmək üçün
lüğətdən istifadə edir. 
Mürəkkəb sözlərin yazılış qaydalarına riayət
edir.
Dərslərin planlaşdırılması
V bölmə
136
Çap üçün deyil

---

– Hansı xiyabanların adını eşitmisiniz? (Fəxri xiyaban, Şəhidlər xiyabanı) 
– Fəxri xiyaban nə üçün salınıb? (Burada ulu öndər və xalqımızın görkəmli şəxsiyyətləri
dəfn olunub.)   
– Müqəddəs and yerimiz haradır? 
– Şəhidlər xiyabanı nə üçün salınıb?
– İnsanlar nəyə görə şəhid olurlar?
Şagirdlərin mülahizələri dinlənilir. Müəllim şagirdlərin məlumatlılığını öyrənib öz əlavələrini
də edir.   
ŞƏHİDLƏRİN RUHUNA ƏBƏDİ XATİRƏ  
Bakının Dağüstü parkında möhtəşəm bir yerdə əbədi məşəl yanır. Bu məşəl canını Vətən
yolunda qurban verərək Şəhidlər xiyabanında uyuyan şəhid qəhrəmanlarımızın ruhuna əbədi
xatirədir.
1990-cı ilin 20 yanvar gecəsi Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhəri dəhşətli anlar yaşadı. Evlər
gülləbaran edilir, küçələr dağıdılırdı. Şirin yuxuda olan məsum kör pələri atəş səsləri diksindirirdi.
Həmin gecə Bakı küçələrində xalqımızın neçə-neçə qəhrəman oğul və qızı şəhid oldu. Xalqımız
matəmə büründü. İnsanlar şəhid lərin tabutlarını çiyinlərinə alaraq Dağüstü parka doğru axışdılar.
Onların dəfn olun duğu yer Şəhidlər xiyabanı adlandı.
Şəhidlər Vətənimizin müstəqilliyi uğrunda canlarından keçdilər. Onların xati rəsi  heç vaxt
xalqımızın yaddaşından silinməyəcək.  
Hər il yanvarın 20-də Vətənimizin qeyrətli oğul və qızlarının uyuduğu Şəhidlər xiyabanı
qərənfil yağışına qərq olur. Bu yer bizim and yerimizdir. Xalqı mız heç vaxt vətən naminə
canını qurban vermiş şəhid övladlarını unutmayacaq, onları əbədi xatirə kimi qəlbində
yaşadacaqdır. 
Müəllim:  – Danışdıqlarım sizdə hansı hisləri oyatdı? Sizdə hansı suallar yarandı?
Şəhidlər Xiyabanı ilə bağlı daha nələri bilmək istərdiniz?
Fikir verilməlidir ki, şagirdlər öz mülahizələrində həm nifrət, həm də qürur hissini vur ğu -
lasınlar, suallar verməklə onlar üçün qaranlıq qalmış məqamları araşdırsınlar.
Aşağıdakı suallar səsləndirilə bilər:
– Şəhidlər harada dəfn olunmuşlar?
– Onların məzarları önündə yanan məşəl nəyə  işarədir?        
– 20 Yanvar gecəsi Bakıda hansı dəhşətlər törədildi?
– Şəhidlər nə uğrunda canlarından keçdilər?
Qruplarla iş. Dərslikdən şeirin hər bəndi bir qrupa verilir. Şagirdlər həmin bəndi düzgün,
intonasiya ilə oxuyur, məzmununu nəsrə çevirib danışırlar. 
Bir qrup digərinə suallar verməklə şeirin məzmununu necə başa düşdüyünü nümayiş etdirir.
Suallar:
– “Sinə gərmək”, “and yeri” ifadələrini necə başa düşürsünüz? 
– “Gül-çiçək yağışına qərq olubdur” ifadəsini necə başa düşürsünüz?
– Nə üçün Şəhidlər xiyabanı Məmməd Əmin amalı, Əhməd Cavad şeiri adlanır? (Çünki
burada uyuyanlar Məmməd Əminin arzuladığı müstəqillik uğrunda, müstəqil dövlətimizin
himninin sözlərini yazan Əhməd Cavadın şeirində yazılanları həyata keçirmək uğrunda
canlarından keçdilər.)
– Şəhidlər xiyabanı nə üçün əbədi and yeri adlanır?
– Şair nə üçün məzarları doğma, yaxın adlandırır?
– Şəhidlər xiyabanını şair  nə üçün “alın yazımdır mənim” adlandırır?
– Şəhidlər necə anılır? Nə üçün onların məzarı önünə qərənfillər düzülür?
Tapşırıq 2. Bu  tapşırıqla bağlı müəllim öz əlavələrini edir, şagirdlərə yeni məlumat əldə
etməyi tapşırır.
Dərslərin planlaşdırılması
YAXŞI NƏDİR, PİS NƏDİR
137
Çap üçün deyil

---