Gülxani pənah salatin əHMƏdli səNƏT, SƏNƏtkar
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
Sənət, sənətkar və zaman 477 yazmışdır». 1965-ci ildə Ulan-Bator nəşriyyatı onun «Seçilmiş əsərləri»ni (1 cildlik) çap etdirir. Bolqar oxucuları arasında böyük şöhrət qazanan R.Rzanın altmışdan çox əsəri bolqar dilinə tərcümə olunub. Onun yaradıcılığını xaricdə sevdirən beynəlxalq imperializmi qəzəblə ifşa və tənqid etməsi, dövrün mühüm hadisələrinə şair kimi diqqətli olması, imperializmin yeni-yeni fitnələrini ifşa etməsi də təsirini göstərmişdir. Hindistanda, Pakistanda R.Rzanın yaradıcılığı tanınırdı. İraqda, Kanada da, tanınır. Kanadada nəşr olunan «Bizim Şimal qonşumuz» ədəbi curnalının baş redaktoru Lizon Karter R.Rzanın şeirlərinin qərb qitəsində yayıldığını bildirir: «Kanadada poeziya ilə az maraqlanırlar və şeir kitabları çox nadir hallarda təkrar nəşr olunur. Lakin Rəsul Rzanın şeirlərində o qədər yüksək humanizm var ki, Kanada və ABŞ- da onları minlərlə oxucu alıb oxuyur və aydan-aya oxucuların sayı artır». Alim və tədqiqatçılar bir maraqlı cəhəti qeyd edirlər ki, «Qərb yarımkürəsi mətbuatı Rəsul Rza şeirini poeziyada yeni bir kəşf, müasir insanların beynəlxalq miqyasda hiss və duyğularını sənətkarlıqla ifadə edən qüvvətli bədii-estetik bir vasitə kimi qiymətləndirir» (N. Axundov). Çex şairi İrci Toufer yazır: «Rəsul Rza Azərbaycan poeziyasının görkəmli simalarından biridir. O, qədim zamanlardan bəri ənənə halını almış şeir formasından fərqli olaraq Azərbaycan poeziyasına yeni şeir forması gətirmişdir. O, novator şairdir. R.Rza yaradıcılığının xüsusi cəhəti dilinin təbiiliyi, rəngarəngliyi, müasir lirikaya xas olan incəlik və lakonikliyidir. O, fikir və zəka şairidir. Dolğun ideya və dərin məzmun onun şeirlərinin əsasını təşkil edir». Qərbi Berlinin məşhur ədəbiyyatşünası Hans Peter Əh- məd Şmideo Azərbaycan ədəbiyyatının xaricdə yayılması, nəşri Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 478 sahəsində xeyli iş görmüşdü. O, 1969, 1972, 75-ci illərdə Azərbaycanda olmuş, yaradıcı şəxsiyyətlərlə əlaqə saxlamış, B.Vahabzadənin əsərlərini alman oxucularına tanış etmişdi. Əhməd Şmide onun «Açılan sabahlara salam» adı ilə seçilmiş şeirlərini Ankarada (1977) nəşr etdirmişdir, Azərbaycan klassik şeir nümunələrini (Vaqif, Nəsimi) tərcümə edib. B.Vahabzadənin yaradıcılığı İraq, İran, Türkiyə ədəbi ictimaiyyətinə çox tanışdır. Yuqoslaviyanın Sarayevo (1976) şəhərində keçirilən beynəlxalq poeziya günlərində Azərbaycan şairi Hüseyn Arif təmsil edirdi. Yuqoslaviya mətbuatı onun «Düşüncələr» şeirini və ədəbiyyatımız haqqında müsahibəsini dərc etdirmişdir. Azərbaycanın Xarici Ölkələrlə Əlaqələr Cəmiyyətinin sədri Nəbi Xəzri dünyada ədəbi əsərləri ilə tanınan şairlərimizdəndir. Onun əsərləri İtaliya, İspaniya, monqol, İraq xalqlarının dillərinə tərcümə olunmuşdur. Keçmiş «İspaniya-SSRİ» cəmiyyətinin təşəbbüsü ilə Madriddə «Enoo» nəşriyyatı N.Xəzrinin lirik şeirlər kitabını «Günəşli yağış» adı ilə ispan dilində nəşr etdirmişdir. Bu kitabda şairin həm Azərbaycan, həm də Çexoslovakiya, Yuqoslaviya, Fransa, Yaponiyaya həsr olunmuş şeirləri var. Azərbaycan poeziyasının İraqda təbliğində Əbdüllətif Bəndəroğlunun, Türkiyədə Ərzurum universitetinin müəllimi Əli Yavuz Akpınarın xidmətlərini xüsusilə qeyd etməliyik. Sabirin «Hophopnamə»sini, N.Xəzrinin şeirlərini də Azərbaycan dilində sovet dövründə nəşr etdirmişdir. Ə.Kürçay- lı («İtaliya dəftəri»), Ramiz Heydər keçirilən beynəlxalq fes- tivallarda iştirak etmişdir. M.Rahimin əsərləri bolqar, macar, polşa və başqa ölkələrinin mətbuatında dərc olunmuş, oxucular arasında geniş maraq doğurduğu bildirilir. N.Həsənzadənin alman ədəbiyyatının nümayəndəsi Karl Otto ilə yaxından tanış olduğu, əlaqələr saxlamış olduğu, əsərləri çap olunduğu Sənət, sənətkar və zaman 479 məlumdur. N.Həsənzadə 1975-ci ilin yayında Yuqoslaviyanın Sarayevo şəhərində keçirilən beynəlxalq poeziya günlərində iştirak etmiş, «Zadarska Reviya» (1976, № 1, 2) curnalında «Həyat» adlı şeiri dərc olunmuşdur. Doktor Cavad Heyətin redaktorluğu ilə çıxan «Varlıq» curnalı Azərbaycan ədəbiyyatından nümunələr verir. Şimali Azərbaycan ədəbiyyatının ədib və şairlərinin əsərlərini dərc etdirir. Curnalda R. Rza, Əlibəyli, Ə.Kürçaylı, N.Xəzri, M.Araz, N.Həsənzadə, B.Azəroğlu, C.Novruz, Qabil, A.Zey- nallı, F.Qoca, T.Bayram, İ.Kəbirli, V.İbrahimin və başqa şair və yazıçıların əsərlərindən nümunələr və haqqında biblioqrafik məlumat verilmişdir. Fransız yazıçısı Lui Araqon «Sovet ədəbiyyatı» (1955) kitabında qədim dövrdən başlayaraq onun görkəmli simaları haqqında təəssüratını yazır. Azərbaycan poeziyası kimi onun nəsr, dram əsərləri də xarici ölkə xalqlarının dillərinə tərcümə olunmuşdur. Məşhur hind yazıçısı Çand Krişan «Molla Nəsrəddin» curnalının öz tarixində beynəlxalq əhəmiyyətə malik olduğunu göstərir. «Portuqaliya-SSRİ» cəmiyyəti Azərbaycan haqqında kitablar seriyası nəşr etdirir. Həmin kitabda «Azərbaycana səyahət» oçerkini respublikamızda dostluq səfərində olmuş Seabra Denis yazmış, burada M.F.Axundov, Ü.Hacıbəyov yaradıcılığı haqqında məlumat verilir. S.S.Axundovun, N.Nə- rimanovun, Ə.Vəliyevin, Ə.Əbülhəsənin, G.Hüseynoğlunun əsərlərindən ayrı-ayrı parçaların tərcüməsini verir. 80-ci illərdə Avropada Azərbaycan ədəbiyyatına dair (1981, Berlin) «Nar dənələri. Müasir Azərbaycan hekayələri» qiymətli kitabda Azərbaycan nəsrinin 14 nümayəndəsinin yaradıcılığından nümunələr verilmişdir. Ç.Hüseynovun («Açarsız qapılar»), Mirzə İbrahimovun («Məntiq Həsənoviç»), İ.Əfəndiyevin Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 480 («Yaylaq qonşumuz»), İsa Hüseynovun («Şəppəli»), Həsən Seyidbəylinin («Xidmət lifti»), G.Hüseynoğlunun («Ata», «İki qapı», «İlk qədəm»), Elçinin («On ildən sonra»), Maqsud İbrahimbəyovun («Bayquş uçdu»), Anarın («Mən, sən, o və telefon»), Ramiz Rövşənin («Sirr»), Sabir Əhmədovun («Axşam gəzintisi»), Ə.Əylislinin «(«Nar dənələri haqqında nağıl»), İ.Məlikzadənin («Fantaziya») hekayələridir. Xaricdə geniş yayılan povest və romanlar «Abşeron», «Səhər», «Komissar» (M.Hüseyn), «Böyük dayaq», «Gələcək gün» (M.İbrahimov), «Bir gəncin manifesti» (Mir Cəlal), «Məhəmməd, Məmməd, Məmiş» (Ç.Hüseynov)dir. M.Hü- seynin «Abşeron» romanı Almaniyada, «Dənizdə buruq» adı ilə çap olunmuş, roman haqqında maraqlı məqalələr dərc edilmişdir. Albaniyada da bu roman geniş yayılmışdır. Fransız dilinə də tərcümə olunmuşdur. Azərbaycanın görkəmli yazıçısı M.Hüseyn sülh elçisi kimi Hindistanı, Varşavanı, Afrikanın bir sıra ölkələrini səyahət etmişdi. Yaradıcılığı ilə dünya xalqlarının da rəğbətini qazanmışdır. İ.Əfəndiyevin «Söyüdlü arx» romanı 1962-ci ildə slovak dilində Praqada çapdan çıxmışdır. M.İbrahimovun «Gələcək gün» romanı İran imperializmini ifşa edən bir roman kimi bolqar, alman, macar, polyak, rumın, fars, ərəb, çin və başqa xalqların dillərinə tərcümə olunub. «Böyük dayaq» romanı 1961-ci ildə Buxarestdə rumın dilində nəşr olunub. Mir Cəlalın «Hekayələr» kitabı rumın dilinə, «Bir gəncin manifesti» povesti çex və rumın xalqlarının dillərinə tərcümə edilərək nəşr edilmişdir. İmran Qasımovla Həsən Seyidbəyli «Uzaq ölkələrdə» po- vestini yazarkən Avropanın bir sıra ölkələrində olmuş, mükəmməl olaraq yazdıqları bu əsəri nəfis şəkildə bolqar dilində nəşr edilmişdir. Əsər Fransada, İtaliyada və digər Yüklə 3,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|