217
vasitsilə Salman Farsi, Səid ibn Cübeyr və Süfyan Suridən nəql
etdikdən sonra belə yazır: “Mənim nəzərimcə, bu rəvayətlər səhih və
düzgün olsa da, bu ayənin təfsiri ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Üstəlik
sufilərin bir çox ayələrlə bağlı yozumlarına bənzəyir. Əlbəttə, bizim
nəzərimizcə, Əli və Fatimə elm və fəzilət baxımından dəryalardan da
böyükdür. Həmçinin Həsən və Hüseyn inci və mərcandan daha gözəl,
daha cəlbedicidir.”
1
Həqiqətdə, onun Peyğəmbərin (s) Əhli-beytinə münasibətdə bu
etirafı tərifəlayiqdir; bu Ģərtlə ki, qeyd etdiyimiz rəvayətləri dəyərdən
salmaq məqsədi olmasın. Alusi guya unutmuĢdur ki, bu hədis
müxtəlif sənədlərlə Peyğəmbəri-əkrəmdən (s) nəql olunmuĢ və o
həzrətin də ayələri yozmağa ixtiyarı var! Amma bunun sufilərin
azğın fikirləri və sənədsiz yozumları ilə müqayisəsi zülm,
haqsızlıqdır və belə bir alimin Ģənindən uzaqdır.
Ümumiyyətlə, bu ayə də imam Əli (ə), Fatimeyi-Zəhra (ə.s),
Həsən (ə) və Hüseynin (ə) böyük fəzilətini sübuta yetirən ayələrdən
biridir. Çünki Əli (ə) və Fatimeyi-Zəhra (ə.s) Alusinin yazdığı kimi,
iki böyük dəryaya bənzəyirlər. Belə ki, onlar Allahın əzəmətli
niĢanələri, xeyir-bərəkət mənbəyi, elm və biliklərin baĢlanğıcı, ismət,
paklıq, səxavət, əxlaq və s. göstəriciləridir. Alusi onların övladlarını
elm və təqvada, fəzilət və paklıq baxımından dəryanın tayı-bərabəri
olmayan, qiymətli, misilsiz ləl-cavahirinə bənzədir. Axı, Ġslamda
kimin haqqında bu qədər fəzilət sadalanmıĢdır?! Peyğəmbərin (s)
caniĢinliyinə Əli (ə) və onun övladlarından baĢqa kim layiq ola
bilər?! Alimlər özlərinə bu qədər fəzilətlərə etinasızlıqla yanaĢmağa
necə icazə verirlər?!
1
“Ruhul-məani”, 37-ci cild, səh. 93 (bəhs etdiyimiz ayənin təfsirində).
218
17-“NƏCVA” (PIÇILTI) AYƏSĠ
“Mücadilə” surəsinin 12-13-cü ayələrində buyurulur:
ياَم ًخاَلاَلإَ لْاُِةُوااَٛ لْاِغأَ لْاِٞاَلاَ٠ آَلْاِ١اَث اٛةُِدِّلاَماَـ اَيٛةٍُمَّوٌا ةُُةُزلْاِ١اَعبأَ ااَم إ اٛةُٕاَِآ آَ٠ نمٌَّا باَُّٙ٠اَأ باَ٠
لْاُِةُىمٌَّ ةٌولْاِ١اَف اَن
لْاُِةُوااَٛ لْاِغأَ لْاِٞاَلاَ٠ آَلْاِ١اَث اٛةُِدِّلاَمةُر ْاَأ لْاُِةُزلْاِماَفلْاِّاَأاَأ ةٌُ١ ؽمَّه ةٌهٛةُفاَؼ اَ مَّالله مَّْ اَـ اٚةُل غاَر لْاُِمٌَّ ْ اَـ ةُواَٙلْاِٛاَأاَٚ
اَمَّالله اٛةُع١ ٛاَأاَٚ اَحباَومَّيٌا اٛةُرآاَٚ اَح اَلامٌَّٖا اٛةُّ١ لاَتاَـ لْاُِةُىلْاِ١اٍَاَ ةُ مَّالله اَةباَراَٚ اٛةٍُاَعلْاِفاَر لْاُِاٌَ لْاِم اَـ ءٍدباَلاَلإَ
اَْٛةٍُاَّلْاِعاَر باَّ ث ةٌو١ جاَف ةُ مَّاللهاَٚ ةُٗاٌَٛةٍُاَهاَٚ
“Ey iman gətirənlər! Peyğəmbərlə məxfi danıĢığa getməzdən
öncə (Allah yolunda) sədəqə verin. Bu sizin üçün daha xeyirli,
daha pakdır. Əgər bir Ģey tapmasanız, (bilin ki,) Allah bağıĢlayan
və rəhm edəndir. Yoxsa siz məxfi danıĢmazdan əvvəl sədəqə
verməkdən qorxdunuz?! Ġndi ki, siz bu iĢi etmədiniz və Allah da
tövbənizi qəbul etdi, onda namaz qılın, zəkat verin, Allaha, Onun
Peyğəmbərinə itaət edin (və bilin ki,) Allah nə etdiklərinizdən
xəbərdardır!”
Bu iki ayədə mövcud olan dəlillərdən, eləcə də, bir çox
alimlərin, o cümlədən, Təbərsinin “Məcməül-bəyan”, Fəxri-Razinin
“Kəbir”, Qurtubinin “Əl-camiu li-əhkamil-Quran”, Alusinin “Ruhul-
məani” və digər təfsir kitablarında onun nazil olma səbəbilə əlaqədar
qeydlərindən belə baĢa düĢülür ki, bəzən müsəlmanlar (bəzi
təfsirçilərin yazdıqları kimi, sərvətli müsəlmanlar) Peyğəmbərin (s)
yanında mövqe qazanmaq üçün hər bir kiçik və əhəmiyyətsiz
məsələni ona pıçıltı ilə və məxfi Ģəkildə bildirirdilər. Nadanlar
anlamırdılar ki, Peyğəmbər (s) vaxtını bir fərdin əhəmiyyətsiz
sözlərinə sərf etməklə mühüm iĢlərdən qalır. Bu iĢ həm də zəif və
yoxsul təbəqəni narahat edirdi. Bu zaman qeyd etdiyimiz birinci ayə
nazil oldu və müsəlmanlara belə bir göstəriĢ verildi: “Əgər
Peyğəmbərlə məxfi Ģəkildə danıĢmaq istəyirsinizsə, bu iĢdən öncə
Allah yolunda sədəqə verin.” Bu göstəriĢ maraqlı bir sınaqla yanaĢı,
Peyğəmbərlə (s) səmimi əlaqədə olduğunu iddia edənlərə tutarlı bir
cavab oldu. Bir nəfərdən (yalnız imam Əmirəl-möminin Əlidən (ə))
baĢqa heç kim Peyğəmbərlə (ə) məxfi danıĢmaqdan əvvəl sədəqə
vermədi.
219
Bununla da müsəlmanlar imam Əlinin (ə) Allah və Onun
Peyğəmbərinin (s) yanında yüksək məqama malik olduğunun Ģahidi
oldular. Qısa bir müddətdən sonra ikinci ayə nazil olub, birinci ayədə
qeyd olunan hökmü ləğv etdi. Bununla da məlum oldu ki, bəzilərinin
ürəklərində sərvət, mal-dövlət sevgisi Peyğəmbərlə (s) məxfi
danıĢmaqdan artıqdır. Həm də aydın oldu ki, məxfi danıĢmaq
istəyənlərin sözləri əhəmiyyətsizdir. Onların bu iĢdə məqsədi yalnız
ictimai mövqe qazanmaq idi.
Bu ayənin təfsiri ilə bağlı çoxlu rəvayət nəql olunmuĢdur ki,
onun hökmünə əməl edən Ģəxs yalnız imam Əli (ə) olmuĢdur.
“ġəvahidut-tənzil” kitabında nəql olunur ki, Mücahid imam Əlinin
(ə) belə buyurduğunu demiĢdir:
ؾ مَّْ ا
ٝ ٌ اَْبو اَيبل ،ٜٛ لْاِغمٌَّٕا ةُخاَ٠آ اَٝ ٘اَٚ ٜ للْاِعاَث لااَٚ ٝ ٍلْاِجاَل ةٌلاَؽاَا بٙ ث اًَ ّاَ بِ خاَ٠٢ ْآ لْاِوةُملْاٌِا ٜ
مَّٝ جٌّٕا اَٝ عبٔةُا لْاِْاَا ةُدلْاِكاَهاَا بّمٍَّةُىاَـ ،اَُ ٘اهاَك حاَواَْاَع ث ةُٗةُزلْاِع جاَـ ةٌهبٕ٠ ك
(
ٓ
)
مَُّةُص ةُٗلْإِ ِ ءٍُاَ٘ لْاِه ل ث ةُذلْاِلمَّلاَٖاَر
لْاِذ اَق َةُٔ
:
“Quranda bir ayə var ki, məndən qabaq və məndən sonra ona
əməl edən bir kəs olmayıb və olmayacaq da; bu “nəcva” ayəsidir.
Mənim bir dinar pulum var idi, onu on dirhəmə satdım. Bununla da
hər vaxt Peyğəmbərlə (s) məxfi danışmaq istəsəydim, bir dirhəm
sədəqə verərdim. Lakin bir müddətdən sonra o ayənin hökmü
(sonrakı ayənin vasitəsilə) ləğv oldu.”
1
BaĢqa bir rəvayətdə Əbu Əyyub Ənsaridən belə nəql olunur:
“Bu ayə Əli (ə) haqda nazil olmuĢdur. Əli (ə) Peyğəmbərlə (s) on
dəfə məxfi danıĢdı və hər danıĢığından əvvəl bir dirhəm sədəqə
verdi.”
2
Növbəti rəvayətdə Mücahiddən belə nəql olunur: “Qurani-
kərimdə bir ayə var ki, hökmü ləğv olana qədər Əli ibn Əbi Talibdən
(ə) baĢqa heç kim ona əməl etmədi. Həmin ayə “nəcva” ayəsidir. O,
Allahın Peyğəmbəri ilə məxfi danıĢdı və bir dinar pul sədəqə verdi.”
3
Həmin kitabda bu barədə təxminən, on rəvayət nəql olunmuĢdur.
Süyuti “Əd-durrul-mənsur” təfsirində də bu rəvayəti (yeddi
müxtəlif sənədlə), onun düzgünlüyü ilə bağlı Hakim NiĢapurinin
etirafını və imam Əlinin (ə) belə buyurduğunu nəql edir: “Qurani-
kərimdə bir ayə var ki, məndən qabaq və sonra ona əməl edən
1
“Şəvahidut-tənzil”, 2-ci cild, səh. 231, hədis: 951.
2
Yenə orada, səh. 240, hədis: 946.
3
Yenə orada.
Dostları ilə paylaş: |