GüNÜMÜzde geliŞmekte olan ülkelerde uygulanan para kurullari ve önemi Özet
Yüklə 353,5 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kaynak
- Akyazı 1999: 155 ).
- ( Gültekin ve Yılmaz 1996: 21 ).
- (Gültekin ve Yılmaz 1996: 22). Tablo: II-6
1.2. ARJANTİN PARA KURULU SİSTEMİ Arjantin, para kurulu sistemine geçmeden öncesine ve sonrasında makro ekonomik durumu yönünden ele alınmıştır. Para kurulu sisteminin Arjantin ekonomisi üzerindeki olumlu ve olumsuz yönü incelenmiştir. 1.2.1. PARA KURULU ÖNCESİNDE ARJANTİN’DEKİ EKONOMİK DURUM Arjantin, petrol fiyatlarında 1973 yılında yaşanan ani yükseliş ve 1982 yılında yaşadığı dış borç krizi ile, Latin Amerika ülkeleri arasında en sorunlu ülke konumuna gelmiştir. Bu sorunlara paralel olarak, 1960-1969 yılında %23 ve 1970-1979 döneminde %133 oranında seyreden enflasyon oranı, zamanla kontrolden çıkmaya başlamıştır. Bu durum 1985-1989 döneminde uygulanan bir çok istikrar paketlerine rağmen değişmemiş, hatta daha kötüleşmiştir. Tablo 5’de görüleceği üzere, 1982 yılında %165 olan enflasyon oranı, 1985 yılında önemli sıçrama yaparak % 672’ye yükselmiştir. 1985’de uygulanan istikrar önlemleri ile geçicide olsa önemli bir düşüş gösteren oran, 1989 yılında %3000’lere kadar yükselmiştir.
Kaynak: Akyazı, Haydar, “Para kurulu ve Türkiye’de uygulanabilirliği üzerine Bir Araştırma”, Türkiye Bankalar Birliği, 1999,s: 113 Arjantin’de yaşanan hiperenflasyonla mücadelede, iktidara gelen hükümetlerin başlıca amacı olmuştur. Bu çerçevede 1985 yılından itibaren enflasyonla macadele etmek üzere ardı ardına birçok istikrar paketi yürürlüğe konulmuştur. Bunlardan en önemlisi, 1985 yılında uygulamaya konulan “Austral Planı” olmuştur. Austral Palanı’nın dayandığı üç temel unsur şu şekilde sıralanabilir:
Australın Planı’nın başlangıçta sıkı bir şekilde uygulanmasıyla, enflasyon oranlarında önemli düşüşler sağlanmıştır. Ancak plan gereğince uygulanması gereken sıkı para politikasının zamanla gevşetilmesi ve ücret ile fiyat dondurulmasının kaldırılması sonucu enflasyon tekrar yükselmeye başlamıştır. Bundan sonra da enflasyonla mücadelede uygulamaya konulan planlar birbirini izlemeye başlamıştır. Nitekim Ağustos 1986, Ocak 1987, Ekim 1987 ve Ağustos 1988 yıllarında değişik planlar uygulanmış, fakat enflasyonun önlenmesinde kayda değer hiç bir gelişme sağlanamamıştır. Bunun temel nedeni, uygulanan proğramlarda seçilen politikalar arasında uyumsuzluğun olmasıdır. Örneğin 1985 yılında uygulanan Austral Planın’da; ücretlerin ve fiyatların dondurulması, döviz kurunun sabitlenmesi ve bütçe harcalamalarının kısıtlanması amaçlanmasına karşılık gevşek para politikaları takip edilmiştir. Benzer şekilde 1986 ve Ocak 1987’deki planlarda da sıkı para politikasının uygulanması amaçlanmışken, kamu harcalamaları gevşetilmiştir. Bunun yanısıra kur çıpasının yeterli para ve mali sınırlamalarla desteklenmesi, mali hesaplardaki geçici veya iç faktörlere dayalı düzelmelere güvenilmesi, temel mali reformlar uygulanmayarak kısa vadeli çözüm arayışlarına gidilmesi ve söz konusu politikalara eşlik edecek özelleştirme, dış ticaretin liberalleştirilmesi gibi yapısal reformlara gidilmemesi de yaşanan başarısızlıkta rol oynamıştır. Enflasyonla mücadelede uygulanan bir çok heterodoks istikrar politikalarına rağmen ( Heterodoks istikrar politikasında, toplumsal anlaşma çerçevesinde fiyatların ve fiyat artışlarının en azından bir bölümünün dondurulması söz konusudur. ) Enflasyonla mücadelede istenen başarının sağlanamamış olması, halkın hem hükümete hem de başta merkez bankası olmak üzere, politika uygulayıcı olan diğer kurumara karşı olan güvenin kaybolmasına neden olmuştur ( Akyazı 1999: 155 ). Hiperenflaston ve getirdiği dolarizasyon süreci, reel para ( M1= vadesiz mevduatlar) talebini hızla azaltmıştır. Parasal taban azalırken senyoraj gelirleri düşmüş, bütçe açıklarının monetizasyonu daha da zorlaşmıştır. 1985 Temmuzunda yürürlüğe giren Austral planı öncesinde üç yılın ortalama senyoraj geliri GSYİH’nın %7.8’i iken, Austral Planı sonrasında bu oran %4.8’e düşmüştü. Para talebindeki daralma aynı zamanda Merkez Bankası’nın parasal büyüklükler üzerindeki kontrolünü kaybetmesine ve para politikalarının etkinliğini yitirmesine de neden olmuştur. Bütün gelişmeler, ekonominin yönetiminden sorumlu kişilere bir anlamda artık, denizin bittiği göstermiştir ( Gültekin ve Yılmaz 1996: 21 ). 1989 yılında Cumhur Başkanı seçilen Peronist aday Carlos Menem popilist bir mesajla seçimi kazanmasına rağmen iş başına gelir gelmez hiç beklenmedik bir dönüşle istikrar tedbirlerini yürürlüğe koymuştur. 1980’lerde ortalama % 9 civarında gerçekleşen bütçe açığı, 1990’da %5.8’e düşürülmüştü, ancak bu aşırı enflasyonun tamamen kontrol altına alınmasına yetmemiştir. Ocak 1992’de Domingo Cavallo’nun Ekonomi Bakanlığı’na atanmasından sonra ekonomik reform sürecinde yeni bir ekonomik sürece geçilmiştir. Enflasyonla mücadelede inanırlığın ve itibarın önemini kavrayan hükümet, para kurulu sistemine geçerek halka, özel kesime ve yabancı yatırımcılara inandırıcı bir mesaj vermiştir. Yeni düzenlemeyle artık Merkez Bankası basit ve şeffaf kurallarla çalışacak ve kesinlikle bütçe açıklarına finansman sağlamayacaktı. Para kurlu sistemine geçmekle hükümet sadece bütçe disiplini konusundaki kararlılığını sergilemekle kalmıyor, aynı zamanda disiplinin kalıcılılığının gerekli kurumsal şartını da yerine getirmiş oluyordu. (Gültekin ve Yılmaz 1996: 22). Tablo: II-6 Arjantin’in 1990-94 Yılları Arası Ekonomik Göstergeleri
Yüklə 353,5 Kb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||