Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler

3 70  Mark R. Cohen 
Killis: A Fragınent from the Cairo Geniza." Bu kitabın diğer bölümleri 
bulunursa , Yahudi-Müslüman anlaşmazlığının daha erken bir örneği­
ni  inşa  etmek  olanaklı  olabilir.  Şimdilik  bkz.  yukarda  anılan makale 
yazıcığında  bizce  bilinmeyen bir  fragmanı  ekleyen  Sasson  Sotrfekh, 
"Fragınents of a Polemical Work from the Cairo Geniza"  (İbranice), 
Se­
fer shivtiel: Mehgarim ba-laslwn ha-ivrit uve-ınasorot ha-edat, ed. Isaac Glus­
ka ve Tzemah Kessar 
(Ramat Gan ve Tel Aviv, 
1992), 141-159 
içinde. 
66 
"Timothy's  Apology  for  Christianity,"  çv.  A.  Mingana, 
Woodbrooke 
Studies 
(Cambridge, 
1923), 2: 27-29; 
krş.  Hans Putman,. 
L'Eglise et l'Is­
lam sous Timot/ıee I 
(780-823) 
(Beyrut, 
1975), 231-232. 
67 
Lewis, 
Jews of islam, 
85-86. 
68 
Kraemer, 
Humanism in the Renaissance of islam, 
55-60. 
69 
Aryeh Grabois, "The Hebraica Veritas and Jewish-Christian Intellec­
tual Relations in the Twelfth Century," 
Speculum 
50 (1975), 613-634. 
70 
Krş. Ivan 
G. 
Marcus, "Hierarchies, Religious Boundaries and Jewish 
Spirituality  in  Medieval 
Germany,"Jewis/ı  History I 
(1986),  7. 
Marcus, 
Natalie Zemort Davis'in eserini Yahudi Örneğine uygular. Bkz. Davis, 
'The Rites of Vioience," 
Society and Culture İn Earty Modern France 
(Stan­
ford, Calif., 
1975), 152-187 
içinde. 
71 
Katz, 
Exclusiveness, 
90. 
72 
Daniel J. Lasker, "The Jewish Critique of Christianity under islam in 
the Middle Ages," 
Proceedings of the American Academy far Jewish Rese­
arch 
57 (1990-1991), 121-149. 
73 
Ora Limor;  "Religious Disputation in Mediterranean Ports"  (İbrani­
ce), 
Pe'amim 
45 (Sonbahar 1990), 32-44. 
Limor'un kanıtı, onikinci yüzyıl 
ve sonrası içindir. 
74 
Steinschneider, 
Polemische ıınd apolagetische Literatur, 
302-303. 
75 
Yahudileri Kuran'a İbranice 
"galon 
[utanç] kitabı" diyerek söz oyunu 
yapıyorlardı. 
76 
Exodus üzerine "daha kısa yorum" 
(penısh qatzaj)  Sefer fbn Ezra .... le­
sefer şhemot, 
ed. Judah Fleisçher (Viyana, 
1926), 
2'de. "İsmail'in kralıyla 
ilgili olarak, 
bi-me'od me'od'un 
sayısal değerinin onun adıyla aynı oldu­
ğunu söyleyenlere gelince, İsrail'e işaret eden mevcut ayete ne diyecek­
ler? Üstelik, peygamberin [Musa] sayısal şifreyle [gematron] ya da ima­
larla [remizot] konuşması ihtimal değildir." Bu kaynağa dikkati çektiği 
için Hava Lazarus-Yafeh'e minnettarım.  Ibn  Ezra'run  Exodus 
3:  7 
yo­
rumu, ne 
Miqra'ot gedolot'un 
standart baskılarında, ne de A. Weiser'in 

---

Haç ve  H i lal Altında Ortaçağda Yah udiler 3 7 1  
Ibn Ezra'nın Torah Comrnentary'sinde (Kudüs, 1974) görünür. 
77 
"Efendimiz  Sina'dan  geldi,  Seir'deri  onlara  ışık  tuttu,  Paran  Da­
ğı'ndan göründü." 
78 
Tanrı  sunduğunda  Tevrat'ı  kabul  etmekten  mahrum  edildiler; zira 
Tevrat  "Çalmayacaksın"  diye  emreder.  Şifre  on  Deuteronomy,  para. 
343, ed. L. Finkelstein, (yeniden basım, New York, 1969), 395-396. 
79 
Rabbilerin "şeytan" Edom/Roma/Hıristiyanlığa karşı düşmanca tu­
tumlarından farklı olarak, Rabbinik yazında İsmail'in ele almış tarzının 
bütünüyle  olumsuz  olmadığım  belirtmek  gerekir.  Bkz.  David  J.  Zuc­
ker,  "Conflicting Conclusions: The Hatred of Isaac and İshmael," 
fuda­
ism 
39, no. 1 (Kış 1990), 37-46. 
8D 
Bkz.  Saadya Gaon  ve  İbn Ezra'nın standart İbranice Kitabı  Mukad­
des'teki Daniel 7 üzerine yorumları.; Ayrıca krş. Yisrael Levih, 
Avraham 
ibn Ezra: hayyav ve-shirato 
(Tel Aviv, 1969), 33-34. 
81 
"Sina'dan"- tamı tamına "'Sina'da" gibidir-"Seir'den" de olduğu gibi. 
82 
İbranice 
(Sihai), 
Latince 
(Seir, 
Edom ya da Roma'nın başka bir  adı), 
Arapça 
(Paran) 
ve Aramca 
(Ribeboth Qodesh). 
83 
Genesis: 21:  32. Moshe Zucker, ed., 
Saadya's Commentaty on  Genesis 
(İbranice) (New York; 1984), 156 (Arapça), 412-422 (İbranice çeviri). 
84 
Morris Goldstein, 
Jesus in the Jewish Tradition 
(New York, 1950), 177-
182. 
85 
"Saadya Gaon  on islam  and  Christianity,"  University College'  deki 
"Ortaçağ  İsla
mının 
Yahudileri"  konferansına, 24-25  Haziran  1992,  su­
nulan  tebliğ.  Lasker,  Eliezer Schlossberg'le  hemfikir  değil:  "Concepts 
and  Methods  in the Commentary  of  R.  Saadya  Gaon  in theB  ook  of 
Daniel"  (İbranice)  (Doktora  tezi,  Bar-Han  Üniversitesi,  1988)-
.  Saadya'nın  yazılarındaki  İslam  karşıtı  polemiği  ele  alır  (ayrıca  bkz. 
idem,  "R. Saadya Gaon's  Attitude toward İslam"  [İbranice], 
Daat: A Jo­
umal  of fewish  Philosophy  and  Kabbalah 
25 
[1990],  21-25).  Schlossberg, 
Gaon'un birçok yazısında İslam üzerine polemiksel  açıklamalar bulur, 
fakat esas  olarak  Book  of Daniel'de değil, 
Beliefs and Opinions'da. 
Las­
ker, Saadya'nın öncelik sıralamasına üç olası neden önerir: 
(1) 
Tedbirli­
lik-İslam'a dönen Yahudilerin kendisini ihbar edeceği korkusu; (2) Mu­
sevilik ile Hıristiyanlık arasındaki farklılık, Musevilik ile İslam arasın­
dakinden  daha  büyüktü;  (3)  Müslümanlar  arasındaki  Yahudilerin 
"evinde olma" hissi, İslama saldın güdüsünü ortadan kaldırdı. 

---

3 72  Mark R. Cohen 
86 
Hava Lazarus-Yafeh bunu dikkate alır. 
Intenvined Worlds, 
37. 
87 
Saadya Gaon, 
The Book of Beliefs and Opinions, 
çv. Samuel Rosenbiatt 
(New Haven,  Conn.,. 
1948), 157-173; 
Haggai Ben-Shammai, 'The  Atti­
tude of Some Early Karaites towards islam," 
Studies in Medieval ]ewislı 
History and Literature II, 
ed.  I.  Twerzky  (Cambridge,  Mass., 
1984),  7-8 
içinde;  Rippin,  "Sa'adya  Gaon  and  Genesis 
22: 
Aspects  of  Jewish­
Muslim  Interaction  and  Polemic," 
40-42; 
Schlossberg,  "Concepts  and 
Methods in the Commentary of R. Saadia Gaon in the Book of Daniel," 
böliim 6. 
88 
Ben-Shammai, "Attitude of Some Early Karaites," 
3-40. 
89 
Örneğin, yeni ayın tarihini, ayın fiili doğusuyla belirlemek, sinagog­
lara çıplak ayakla girmek ve ibadet sırasında İslam benzeri secde. 
90 
Kuzari, 
kısım 
2, 
bölüm 
14. 
Yahudi-Arapça metnin eleştirel basımı, 
Ki­
tab al-radd wa'ldalil fi'l-din al-dlıalil, 
ed. D. S. Baneth ve H.  Ben-Sh
amm
ai 
(Kudüs, 
1977);. 
İngilizce  çeviri,  Hartwig  Hirschfeld, 
Book  of  Kuzari 
(New York, 
1946). 
91 
Sanhedrin risalesinin 
10. 
bölümü 
Heleg 
olarak bilinen bölüme girişte 
görünen  onüç  emirden  dokuzuncusu. 
Krş. 
Eliezer  Schlossberg,  'The 
Attitude of Maimonides toward İslam" (İbranice), 
Pe'amim 
42 (1990), 50 
vd.  Hakkında  iyi  incelemeler  bulunan-örneğin Arthir  Hyman,  "Mai­
İnonides'  Thirteen Principles"' 
]ewislı  Mediı,'Val  and Renaissance  Studies, 
ed.  Alexander  Altmann  (Cambridge,  Mass.; 
1967),  119-144 
içinde;  ve 
Menachem Kellner, 
Dogma in Medieval Jewislı Tlıouglıt from Maimonides 
to abravanel 
(Oxford, 
1986), 
bölüm 
1 -
bir Yahudi dogmasının yaratıcı 
olarak Meymun konusunu bir tarafa bırakıyorum. 
92 
Bkz. Reuben Ahroni, "From 
Bustan al-uqul 
to 
Qişat al-batul: 
Some As­
pects  of Jewish-Muslim Religious Polemics  in Yemen," 
Hebrew  Union 
College Annual 
52 (1981),. 311-330. 
Meymun'un eseri ve bağlamının bir 
değerlendirmesi için bkz. bu kitabın 
10. 
bölümü. 
93 
Moses ben Maimon, 
Iggerot, 
ed ve İbraniceye çv, Kafih, 
32, 36-37; 
İn­
gilizce  çeviri Halkın, 
Crisis and I.eaderslıip:  Epistles  of Maimonides, 
107, 
110-112 
Halkin çevirisi,  "Ömer"  adını  anar.  Michael  Cook, bunun, İs­
lami  fetvalarda  genel  olarak  Zeyd  ile  eşleştirilen  ad olan Amr  (Ömer 
sözcüğünde  olduğu  gibi  üç  sessizden  oluşuyor)  olması  gerektiğine 
dikkatimi  çekti.  Yahudi  fetvalarda  tarafların  gerçek  adlarının  yerine 
geçen (İngiliz hukuk metinlerindeki  "A ve B" gibi) "Reuben ve Simeon" 

---