3 76 Mark R. Cohen
ron,
Sodal and Religious History of the ]ews,
3: 136.
20
İslam Yahudileriyle ilgili ikincil literatürde sözü edilir görülmeyen
Yahudi karşılı bir ayaklanma, 1135 yılında, İspanya'daki Almoravid
döneminde, İslam ile militan Hıristiyanlık arasındaki savaş halinin
Müslüman ahalide korku ve tutkulara neden olduğu bir zamanda ger
çekleşti. Cümle, İbn-el-Kettan'ın Almoravid-Muvahhid dönemiyle ilgili
tarihsel anlahmında var (on üçüncü yüzyıl ortası): "Bir Yahudi bir
Müslümanı öldürdü; bunun üzerine Müslümanlar, mallarını yağmala
yarak ve evlerini yıkarak Yahudilerin hakkından geldiler": Ibn El
Kettan,
]uz'min kitab nazm el-juman,
ed. Mahmud Ali Mekki (Rabat, ta
rihsiz) 217. Paralel bir anlatım bir bakıma daha ayrıntılıdır: "O yıl, Re
cep ayında [17 Nisan-16 Mayıs 1135] Cordova'da da, bir ölünün cesedi
onların bölgesinde bulununca bir kalabalık Yahudilere -Allah belala
rını versin - saldırdı. Evlerini başlarına yıkhlar, mallarını talan ettiler
ve birçoğunu öldürdüler": Ibn İdari [ö. ca. 1312],
El-beyan el-mağrip fi eh
bar e-endülüs ve' l-mağrib.:
A. Huici-Miranda, "Un fragmento inedito de
Ibn idari sobre los almoravides,11
Hesperis Tamuda
2
(1961), 101.
21
Muvahhid zulmü, Hirschberg,
A
History of the ]ews in North Africa,
1:
123-139'da ayrınhlı ele alınıyor.
22
Muvahhidler, örneğin, Tanrı'nın mutlak birliğini ve İslam hukuku
nun kutsal kaynaklarına dayanan bir ahlakı açıkça belirtiyorlardı.
23
David Corcos-Abulafia, "The Attitude of the Almohade Rulers
toward the Jews" (İbranice),
Zion
32 (1967), 137-160. Aynca bkz. Me
nahem Ben-Sasson'un yorumları,
"On
the Jewish Identity of Forced
Converts: A Study of Forced Conversion in the almohad Period" (İbra
nice),
Pe'amim
42 (1990), 19, n. 5.
2 4
Onikinci yüzyıl sonunda -bu kez egemen Şii yöneticilerin yöneti
minde-Yemen'de ikinci bir zulüm ve zorla din değiştirtme dalgası,
Goitein'in keşfettiği bazı Geniza mektuplarında açıkça betimleniyor:
Letters of Medieval ]ewish Traders,
212.
Gerçi, Goitein zulmü, Mey
mun'un "Yemen'e Mektup'una temel olan olaylarla ilişkilendirme eği
limindedir.
25
"Yahudilere zorla din değiştirtmeyi buyuran ve Mağrip'te Berberile
rin yapmış olduğu gibi boyun eğdirdiği bütün Yahudileri dinlerini ter
ketmeye zorlayan Yemen'deki asi liderin marifetini yazıyorsun. Bu ha
ber, belimizi büktü ... Gerçekten de, d!ffiyarun iki ucunda, Doğu'da ve
Haç ve Hi lal Altı nda Ortaçağda Yah udiler 3 7 7
Bah'da, dini zulüm biçiminde başımıza gelen elim talihsizlikler nede
niyle yüreklerimiz zayıfladı, zihinlerimiz kanşh ve gücümüz eridi."
Moses ben Maimon,
Ig-gerot,
ed. ve İbraniceye çv. Kafih, 17-18; İngiliz
ce çv. Halkin,
Crisis and Leaderslıip: Epistles of Maimonides,
95.
26
Lewis,
Jews of islam,
102-103.
27
Shalom b. Sa'adya Gamliel,
Pequdei teiman,
ed. Mishael Maswari
Caspi (Kudüs, 1982), 34.
2s
Bazen ikincil literatürde belirtilen bu durum, kanıtlanmamış. Yahu
dilerin "kendi evlerinden aynlma"ya zorlandıklarına dair İbn Daud'un
ifadesi, kovmaya işaret etmez.
Sefer ka-Qabbalalı,
87-88
(İ
ngilizce).
Hirschberg,
A History of the Jews in Nortlı Africa
1: 125'te yanlış ifade edi
len ("yerlerinden sürgün edildiler") İbranice
ve-yatze 'u be-galut mi
mekomotam
(tamı tamına "evlerinden [ya da yerlerinden] sürgüne gitti
ler") ifadesi, açıkça, ölümden ya da zoraki din değiştirmeden kurtul
mak için gönüllü kaçış anlamını verir. Meymun'un "Din Değiştirme
Üzerine Mektup"unda kuşatma altındaki Yahudiler için arzu edilir bir
strateji olarak ısrar ettiği şey tamı tamına budur; bu öneri, Yahudiler
fermanla sürgün edilmiş olsalardı anlamsız olurdu.
29
Fattal,
Le statut,
83. Ayrıca bkz. Ward, "A Fragment from an Unk
nown Work by al-Tabari-on the Tradition 'Expel the Jews and Christi
ans from the Arabian Peninsula
"
'
Bulletin of the Sclıool of Oriental and Af
rican Studies
53 (1990) 1 407-420. (Ward, El-Teberi'ye atfın kesin olmadı
ğını belirtir). İbn Kayyım,
Ahkam al-dlıimma,
kısım 1, 175-191, "dhimmi
ler'in girmesi yasaklanan yerler" üzerine bölüm.
30
Baron,
Social and Religious History. of tlıe fews,
11: böl. 50; ve Baron,
"Medieval Nationalism and Jewish Serfdom."
31
Özellikle İngiltere'nin Norman ve Anglo-Sakson ahalisi örneğinde.
32
/1
Avrupalı yöneticilerin homojen bir nüfus geliştirme çabaları, azınlık
gruplara yönelik zulüm ve kitlesel kovmayla sonuçlandı." Tamotsu
Shibutani ve Kian M. Kwan,
Etlınic Stratification: A Comperative Appro
aclı (New
York, 1965), 325-326.
33
Örneğin, Guido Kisch tarafından gürültülü bir şekilde, Jews in Medi
evalGermany,. 307-316, 335-341. Kich, Hıristiyanlıktaki Yahudi yaşa
mının kötüleşmesini öncelikle, dini düşmanlık gereğince açıklamayı
tercih eder. Diğer yanda, ortaçağ toplumunda "uyumsuzların" -yani'
sapkınlar ve Yahudiler- bashnlmasına işaret eden Robert S. Lopez,
3 78 Mark R. Cohen
Baron'dan bağımsız olarak, şunları yazar: "Hoşgörüsüzlüğün en temel
nedeni, olasılıkla, insanların en az farkında oldukları nedendir -
başlangıç aşamasında olan ulusçuluk. Entelektüeller için fazla gücü
yoktur; fakat hem toplumsal hiyerarşinin tepesine hem de skalanın di
bine kendini dayanır."
The Birth of furope (New
York, 1967),353.
34
Baron, "ulusçuluk"la, ondokuzuncu yüzyıl ulusçuluğunu kastetmese de.
35
Lewis, Jews of İslam, 121-125; Joseph Hacker, "Otoman Policy
toward the Jews and Jewish Attitudes toward the Ottomans during the
Fifteenth Century,"
Christians and Jews in the Ottoman Empire: The Func
tioning ofa Plural Society,
ed. Benjamin Sraude ve Bernard Lewis (New
York, 1982), 1: 320-121 içinde.
36
Moreen,
Iranian JewnJ's Hour of Peru and Heroism,
108-114.
37
Gamliel,
Pequdei teiman,
45; Yehuda Ratzaby, "The Exile of Mawza: A
Chapter of Yemenite Jewish History" (İbranice),
Sefunot
5 (1961), 337-
395; idem, "An Expulsion of Jews İn the Yemen" İbranice),
Zion
37
(1972), 197-215. Reuben
A
hroni, Yemenite Jewıy: Origins, Culture and Lite
rature
(Bloomington, N.J., 1086), 121-135.
38
Philip Ziegler,
The Black Death
(New York, 1969), 96-109; Norman
Cohn,
The Pursuit of the Millennium,
gözden geçirilmiş ve genişletilmiş,
basını (New York, 1970), 138-139.
39
Michael W. Dols,
The Black Death in the Middle East
(Princeton, N. J,
197), 293-301 (alıntı 300'.den).
40
Baron,
Soda[ and Religious History of tlıe Jews,
17: 169.
41
R.
I.
Moore,
The Formation ofa Persecuting Society: Power and Deviance
in Westem Europe,
950-1250 (Oxford, 1987); alıntı 88'den.
42
Bkz. Carlo Ginzburg'un incelemesi,
Ecstaies: Deciplıering tire Wıtdıes' Sab
bath,
çv.
Raymond Rosenthal, ed. Gregory Elliott (Londra, 1990), 33-62.
43
Lewis,
Jews of islam,
53-54; idem, "Some Observations on the Signifi
canceof Heresy
in
the History of islam;"
Studia Islamica
1 (1953), 43-63;
gözden geçirilmiş versiyonu, idem,
islam in History
(New York, 1973,
217-136.
44
Lewis,
Jews oflslam
103-104.
45
Louis
I.
Newman,
Jewish Influence on Oıristian Reform Movement
(New
York, 1957, 303-359.
,
46
örneğin bkz. Hillgarth,
Christianity and Paganism,
12-24.
47
Robert Bonfil, "The Devil and the Jews in the Christian Conciousness
Dostları ilə paylaş: |