Hayot faoliyati xafsizligi fanining bugungi kundagi

Tabiiy muhitning asosiy oqimlari.

• 
  quyosh nurlanishi, yulduz va planetalar nurlanishi;
  
• 
  kosmik nurlar, chang, asteroidlar;
  
• 
  yerning elektr va magnit maydoni;
  
• 
  ekosistemalarda, biosferada moddalar aylanishi;
  
• 
  atmosfera, gidrosfera va litosfera holatlari shu jumladan favqulodda holatlar; - boshqalar.
  

Texnosferadagi asosiy oqimlar.

• 
  xomashyolar, energiyalar oqimi;
  
• 
  iqtisodiyot sohasi mahsulotlarining oqimi;
  
• 
  iqtisodiyot sohasi chiqindilari;
  
• 
  maishiy chiqindilar;
  
• 
  axborot oqimlari;
  
• 
  transport oqimlari;
  
• 
  yorug’lik oqimi (sun`iy yoritish);
  
• 
  moddalar va texnogen avariyalardagi energiya oqimlari; - boshqalar.
  

Ijtimoiy muhitdagi asosiy oqimlar.

• 
  axborot oqimlari (o`qitish, davlat boshqaruvi, xalqaro hamkorlik boshqalar);
  
• 
  odamlar oqimi (demografik portlash, aholi urbanizatsiyasi); - narkotik , alkogol vositalar va boshqa oqimlari; - boshqalar.
  

Hayot faoliyati jarayonida inson iste`mol qiladigan va chiqaradigan asosiy oqimlar.

• 
  kislorod, oziq-ovqat, suv va boshqa moddalar (alkogol, tamaki, narkotiklar) oqimlari;
  
• 
  energiyalar oqimi (mexaniq, issiqlik, quyosh va boshqalar);
  
• 
  informatsiya oqimlari;
  

-hayot faoliyat jarayonidagi chiqindilar oqimi; -boshqalar.

3. HFX kursining qisqacha mazmuni

HFX insonni har qanday muhitdagi faoliyatida uning xavfsizligi va sog’ligini ta`minlovchi, xavfli va zararli omillardan himoya qiluvchi amaliyot va nazariyani qamrab olgan ilmiy bilimlar majmuidir.
Bu fan quyidagi asosiy masalalarni echadi:

• 
  atrof muhitning noqulay ta`sirlarini turkumlaydi (aniqlaydi va sonli baholaydi);
  
• 
  insonni xavflardan himoyalaydi yoki unga noqulay omillar ta`sirini oldini oladi;
  
• 
  xavfli va zararli omillarni ta`siri salbiy oqibatlarini tugatish; - muhitda insonga normal, shinam sharoit yaratish.
  

HFXning integral ko`rsatkichi hayotning davomiyligi hisoblanadi. TSivilizatsiya taraqqiyoti (ilmiy-texnikaning, iqtisodning rivojlanish, qishloq xo`jaligini industrlashtirish, har xil energiyalardan foydalanish - yadro energiyasigacha, yangi mashina va mexanizmlarni yaratilishi, zararkunandalarga qarshi har xil o`g’itlarning qo`llanilishi) inson sog’ligiga salbiy ta`sir etuvchi zararli omillar miqdorini sezilarli darajada ko`paytirmoqda. SHu sababli ushbu omillardan himoyalash inson hayot faoliyatini taminlashning muhim elementi bo`lib qolmoqda. Insoniyat paydo bo`lgandan boshlab o`zining ko`payishi davomida iqtisodiyotni rivojlantirish bilan birga xavfsizlikning ijtimoiy-iqtisodiy sistemasini yaratdi. Buning oqibatida insonga zararli ta`sirlar sonini oshishiga qaramasdan insonning xavfsizligi darajasi ortdi. Hozirgi vaqtda eng rivojlangan mamlakatlarda insonlarning o`rtacha umr ko`rishi 77 yoshni tashkil qiladi.
“Hayot faoliyati xavfsizligi” kursi inson organizmi va atrof muhit o`rtasidagi murakkab aloqalarni bilish jarayonini ko`zda tutadi. Insonni muhitga ta`siri fizikaviy qonunlar bo`yicha muhitning barcha tashkil etuvchilari (komponentlari)ni qaramaqarshi ta`sirini yuzaga keltiradi. Inson organizmi u yoki bu ta`sirlarni moslashish chegarasidan oshmaguncha og’riqsiz qabul qiladi.