Həyata nüfuz anı Demokratiyanın ibrətamiz erkən tarixinə baxış
Yüklə 3,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
40
böyük fayda götürə bilər. İnsanların bədbəxtliklərinin miqyası azalar və bu günə qədər sağaldıla bilməyən xəstəliklər üzərində qələbə çalınması üçün arzulanan yol açılar. Vaxtilə dənizlər insanlar üçün yol rolunu oynayırdı, quru ilə yol çəkmək praktikası yalnız qısa məsafələrə tətbiq edildiyindən, su yolu böyük kəşflərə, iri məsafələrdəki ticarət əlaqələrinə qapıları açırdı və bu, dünyanın bütövləşməsinə gətirib çıxarırdı. Hələ indi də Sibirin tayqa meşələrində, Cənubi Amerikanın Amazonka selvalarında yollar yoxdur, ancaq çaylarla hərəkət etmək mümkün olur. Bu ərazilərdə quru yollarına bir ciddi ehtiyac da yoxdur. Mikroflora isə elə bir meşədir ki, onu öyrənmək üçün hökmən yollar açılmalıdır və bunun öhdəsindən yalnız elm gələ bilər. Bəşəriyyətin buna böyük ehtiyacını nəzərə aldıqda, ümid və əminlik yaranır ki, elm bu problemin öhdəsindən uğurla gələ biləcədir.
Əxlaq siyasətin girovuna çevrilir Son illərdə Avropanın və Yeni Dünyanın bir sıra ölkələrində bircinsli nikahların müdafiəsi əvvəlki hüdudlarını aşaraq, təbiətə, ailə institutuna belə zidd ittifaqın tam leqallaşdırılması fazasına keçmişdir. Bu vaxt əxlaqın təmizliyini ön plana çəkən bütün dinlərin mövqeləri də kənara atılmışdır. Onlar özlərinin utancaq etiraz çağırışlarının da artıq təsiri olmayan moizə xarakterindən uzağa gedə bilməməsi ilə, dünyanın bir çox hissələrində artıq tənzimləyici qüdrətə malik olmadıqları qənaətinə gəldilər, axı əslində heç onlara məhəl qoyan da yoxdur. Əxlaq pozğunluğunun ilkin ən iyrənc nümunəsi sayılan Bibliyadakı Sodom və Qomorra tarixçəsi də, elə bil ki, bütünlüklə unudulmuşdur. Allah Sodoma gedən Abrahama demişdi ki, Sodoma və Qomorraya qarşı dəhşətli ittihamlar vardır və onların günahı çox böyükdür. Allah eşitdiklərinin həqiqət olub-olmadığını öyrənmək istəmişdi. Bu məqsədlə iki mələyini Sodoma göndərdi, axşam şəhərə girəndə Lot onları qarşılamış, evinə aparmış və qonaq etmişdi. Bu vaxt şəhərlilər onun evini mühasirə etdilər ki, qonaqları versin ki, onlarla cinsi yaxınlıq etsinlər. Lot mələkləri xilas etmək üçün hər cür ən agır güzəştlərə getməyə də hazır idi. Mələklər Lotun ailəsi ilə birlikdə şəhərdən çıxanda, Allah Sodomu tamamilə dağıtdı. O vaxtdan etibarən yerlə yeksan olan Sodom və Qomorra əxlaqsızlığın və ona görə ağır ən agır bir cəzaya düçar olmanğın simvoluna çevrildilər. Lakin Bibliyada ziddiyyətli anlar da vardır. Allahın mələklərinə, öz şəhərlilərinin biabırçı təcavüzündən xilas olmaqda kömək edən Lot özü sonralar başqa bir günahı işlətməli oldu. Birbaşa təqsiri olmasa da, qızları ilə intsest (qanqarışdırıcı) əlaqəyə girdi və onların doğduğu uşaqlar iki qədim xalqın – moabitlərin və ammonitlərin əcdadları oldular. Bu hadisələrdən bizi min illərlə zaman məsafəsi ayırır. Ötən dövr ərzində bəşəriyyət xeyli inkişaf etmiş, bütövləşmiş, kiçik tayfalardan böyük xalqlar, dar yaşayış məkanlarından geniş ərazisi olan ölkələr əmələ gəlmişdir. Dünya xəritəsi Bibliyanın güman edə bilmədiy rəngarənglik, müxtəliflik qazanmışdır. Tarixi inkişaf həm də tədricən ailə institutunun xeyli möhkəmlənməsi ilə müşayiət olunmuşdur, ibtidai xalqlarda isə bu ittifaq əsasən nəsli artırmaq qayğısına görə bir qədər kövrək idi. İudaizm, həmçinin dünya dinləri olan xristianlıq və islam ailənin möhkəmliyini ön
41
plana çəkmiş, bəzən hətta hissiyyat tələbatını bütünlüklə inkiar etmək yolunu tutmuşdular. Xristian rahibləri qadına qarşı ehtirasın meydana gəlməməsi üçün guşənişin həyat tərzinə üstünlük verirdilər, insan yaşamayan dağlarda və səhralarda məskunlaşırdılar. Əlbəttə, xristian dini əvvəlki dövrlərdə bu məsələdə ifrata varırdı, təbiətin sarsılmaz qanunlarına məhəl qoymurdu, kilsə xadimləri və rahiblər arasında tselibat –nikahsızlıq qaydasını bərqərar etmişdi. Müsəlmanlarda əksinə olan qayda, çoxarvadlılıq monoqamiyaya zərbə vursa da, heç də ailə institutunun dayaqlarının zəifləməsinə gətirib çıxarmırdı. Dinlər qadınla kişi arasındakı məhəbbət hisslərini inkar etməklə, dinə sitayiş edənlərin məhəbbətinin Allaha ünvanlandığını iddia edirdilər. Katolik rahibələr öz tselibatını, kişilərə qarşı sevgiyə yad olmalarını yalnız İisusa məhəbbət bəslədikləri ilə izah edirdilər. Katolik dini, ailə institutunun qranit möhkəmliyini saxlamaq xatirinə bəzən nikahın pozulmasına, boşanmaya də mənfi münasibət bəsləyirdi, bunu onunla izah edirdi ki, kəbin Yerdə deyil, Göylərdə kəsilir və onu pozmaq olmaz. Ümumiyyətlə, protestanlığa qədər xristian dininin qadınla kişi arasındakı münasibətlərə dair qoyduğu sərt şərtlər, bəzi qadağalar həm də müəyyən ölçüdə əxlaqsızlıqlara yol açırdı. Din xadimləri və rahiblər arasındakı tselibat – nikahsızlıq əslində təbiətin qanunna zidd bir ehkam idi və onu qorumağa can atıldıqca, əxlaq pozğunluqları halları çoxalırdı. Təbii ehtiyacını qanuni yolla ödəyə bilməyənlər bu qaydaları pozmaqdan heç də çəkinmirdilər. Bu isə din xadimləri arasında eybəcər hərəkətlərə yol verilməsinə gətirib çıxarırdı. İtaliyan yazıçısı Covanni Bokkaççonun (XIV əsr ) “Dekameron”u, fransız dramaturqu Jan Batist Molyerin “Tartyuf”u belə keşişləri ələ salırdı. Hətta bəzi Roma Papaları da əxlaq pozğunluğu ilə məşğul olmaqdan çəkinməyərək, dünyaya bastard (haramzada) övladlar gətirirdilər. Dinin təmizliyi uğrunda inkvizisiya İspaniyada tüğyan edəndə, baş inkvizitor Torpkvemada 1492-ci ildə əsl cəlladlıqla məşğul olanda, Roma Papası VI Aleksandr (Borcia) digər əxlaqsızlıqları ilə yanaşı ( nikaha girməməli olduğu halda onun üç uşağı olmuşdu), öz doğma qızı Lukretsiya ilə də intim yaxınlıq etməkdən çəkinməmişdi, qızı bu əlaqədən ona hətta oğul da doğmuşdu. Papanın özü və böyük oğlu Çezare Borcia qətllər təşkil etməyin ustası hesab oulnurdular. Son illərdə isə bəzi ölkələrdə katolik keşişlər arasında pedofiliya (azyaşlı uşaqlarla intim yaxınlıq cinayəti) faktlarının aşkar və ifşa olunması bu dinin nüfuzuna yeni ağır zərbə vurmuşdur. Hazırda Vatikanın yüksək strukturlarında güclü, geniş şəbəkəli və mərkəzləşmiş gey lobbisi fəaliyyət göstərir. Vatikanı iki bəla: şəhvət və tamahkarlıq dağıdır. Seminaristlərin və xor oxuyanların arasında kişi fahişəliyi barədə məlumatlar vardır. Vatikan administrasiyasında mühüm vəzifələri tutan şəxslər qeyri- ənənəvi cinsi orientasiya nümayəndələri ilə görüşmək üçün kiçik mehmanxanalara, saunalara və klublara gedirlər. İndiki Papa Fransiskin missiyası bu eybəcərlikləri kökündən çıxarmaqdır. Belə Avgi tövlələrini təmizləmək isə heç də asan məsələ deyildir. İslam ölkələrində mollaların da əxlaq məsələsində sui-istifadə halları heç də az olmamışdır. Bu sahədəki biabırçılıqları klassik Azərbaycan ədəbiyyatı məharətlə ifşa etmişdir. Yüklə 3,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|