HeydəR ƏLİyev fondu miLLİ yaddaşin keşİYİNDƏ II ciLD
Yüklə 1,7 Mb.
|
52 Akademiyasının Əlyazmalar İnstitutunda 11 mindən çox qədim əlyazma qoru- nur. Onlar müxtəlif zamanlarda, müxtəlif dillərdə, müxtəlif müəlliflər tərəfin- dən yazılmışdır. Bu əlyazmaların arasında şeir və nəsr əsərləri, eləcə də müxtə- lif mövzularda kitablar vardır. O cümlədən tibb və əczaçılığa aid 360dan çox əlyazma qorunur. UNESCO bu əlyazmalardan üçünü seçib dünya yaddaşı siyahısına daxil etdi. Bunlar Əbu Əli İbn Sinanın, Əbülqasim Zəhrəvinin və Rüstəm Cürcaninin əsərlərinin əlyazmalarıdır. Bu üç əlyazma, həqiqətən də, ümumdünya əhəmiyyəti kəsb edir. Məsələn, İbn Sinanın Azərbaycanda qoru- nan əsəri onun dünyada mövcud olan ən qədim əlyazmalarından biridir. Zəhrə- vinin əlyazmasında yüzlərcə cərrahiyyə aləti təsvir edilmişdir. Rüstəm Cürcani- nin əlyazması isə, ümumiyyətlə, Azərbaycandan başqa heç yerdə yoxdur. Qədim Azərbaycan təbabəti və əczaçılığının çoxəsrlik irsini araşdırmaq və müasir tibb elminin istifadəsinə qaytarmaq alimlərimizin vacib vəzifələrin- dən biridir. Hazırkı konfrans bu istiqamətdə atılmış mühüm addımlardan biri- dir. İndi öz tariximizə yeni gözlə baxdığımız, elmi və mədəni dəyərlərimizin qaynaqlarını daha obyektiv meyarlarla araşdırmağa başladığımız bir vaxtda bugünkü konfrans sanki bizim zəngin keçmişimizə açılan pəncərədir”. UNESCOnun İnformasiya cəmiyyəti bölməsinin direktoru Əbdüləziz Abid çıxış edərək demişdir: “Bu konfrans sizin bu sahəyə verdiyiniz əhəmiyyə- tin bariz nümunəsidir. Mən sizə məlumat vermək istəyirəm ki, Dünya Yaddaşı Proqramı UNESCOnun dünyanın bütün xalqlarının irsinin qorunması sahəsində həyata keçirdiyi dünyamiqyaslı bir proqramdır. Bizim işimiz bununla bitmir. Bu proqramın uğurlu olması üçün işlərimizi davam etdirməliyik. Bu proq- ram 1992ci ildən gerçəkləşdirilir. Təbii fəlakətlər, müharibələr və münaqişələr nəticəsində bir çox mühüm tarixi sənədlər məhv olmuşdur. Lakin bu proqramın həyata keçirilməsi sayəsində qiymətli əlyazmalar rəqəmsal formata keçirilmişdir. Beynəlxalq məşvərət komitəsi 69 ölkədə öz ofisini açmışdır. Əminəm ki, Azərbaycanda da komitənin ofisi açılacaqdır. Komitənin əsas məqsədi UNES- COnun üzvü olan ölkələrə mədəni və tarixi irsin qorunması sahəsində öz töv- siyələrini verməkdir. Biz bu yaxınlarda Asiya və Sakit okean regionu, habelə Latın Amerikası və Karib dənizi ölkələrində regional layihələrin reallaşdırıl ması üçün bir sıra tədbirlər keçirmişik. Onlardan öz tarixi sənədlərini beynəl xalq siyahıya təqdim etmələri xahiş olunmuşdur. Bu siyahı üç hissədən ibarət- dir. Sənədlərin siyahıya salınması onların təşviq olunmasına xidmət edir. Sənədlər məşvərət komitəsinin iclasının qərarı əsasında beynəlxalq siyahıya salınır. Bu, UNESCOnun mədəni irsin qorunması ilə bağlı digər proqramlarına bənzəyir. Hazırda beynəlxalq siyahıya 77 ölkədən tibb elminə və əczaçılığa aid 120dən çox mühüm əlyazma daxil edilmişdir. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası da bu sahəyə öz töhfəsini vermişdir. Hazırda Azərbaycanda ən mühüm əlyazmalardan ibarət milli registrin yara-
53 dılmasına başlanmışdır. Biz bunu çox yüksək dəyərləndiririk. Bu siyahıla- rın tərtib olunması tarixi sənədlərin qorunub saxlanmasına böyük əhəmiyyət verildiyini göstərir. Dünya Yaddaşı Proqramına təqdim olunan sənədlər müxtəlif meyarlar baxı mından öyrənilir və sonra məşvərət komitəsi tərəfindən nəzərdən keçirilir. Siyahı olduqca mühüm siyahıdır və hər hansı sənədin oraya daxil edilməsi o qədər də asan prosedura deyildir. Bu proqram bir sıra pilot layihələrlə başlanmışdır və bunlardan əsas məqsəd sənədlərin saxlanmasının müasir və ənənəvi metod- larının öyrənilməsi, onların vebsaytlara çıxarılması, dərc olunması yollarının araşdırılmasıdır. Bir çox sahələrdə proqramlarımız var. Məsələn, 67 il bundan əvvəl Praqada əlyazmalar rəqəmsal formata salınmışdır. Hazırda orada 30 min tarixi əlyazma rəqəmsal formada saxlanılır. Digər layihəni Yəməndə həyata keçirmişik. Bu layihə çərçivəsində müqəd- dəs Quranın əlyazmasının müasir üsullarla qorunub saxlanmasına yönəldil- mişdi. İstanbul Universitetində də mühüm layihə həyata keçirmişik. Burada da əlyazmaların saxlanması üsulları müzakirə edilmişdir. Qahirədə İslam dininə aid sənədlərin qorunub saxlanması ilə əlaqədar layihə həyata keçirmişik. Bu sənədlər kompakt disklərə köçürülmüş və çox yüksək keyfiyyətlə arxivləşdirilmişdir. Bu sənədlərdə islam alimlərinin tibb sahəsinə töhfələri əksini tapmışdır. Hindistanın Mədrəs şəhərindəki institutda da bir layihə həyata keçirmişik. Oradakı sənədlərdə otlarla ənənəvi müalicə üsulları göstərilir. Özbəkistanda ƏlBiruni institutunda saxlanılan XIVXVII əsrlərə aid əlyazmalarla bağlı layihə həyata keçirilmişdir”. Mehriban xanım Əliyeva bildirmişdir ki, konfrans təkcə Bakı şəhə- rində keçirilmir, iyunun 14də Yevlax şəhərində də davam edəcəkdir. Hesab edirəm ki, bu çox yaxşı haldır, çünki qonaqlarımız regionlarla, bölgələrlə də tanış olacaqlar. 2006cı il noyabrın 1də “Gülüstan” sarayında “Gənclər sivilizasiyaların alyansı naminə” beynəlxalq konfrans başlanmışdır. Azərbaycanın birinci xanımı, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, UNES- COnun və İSESCOnun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın himayəsi ilə keçirilən konfransda Qətər Dövləti Əmirinin xanımı Şeyxa Moza bint Nasir əlMisnəd və bir sıra beynəlxalq təşkilatın rəh- bərləri iştirak etmişlər. Konfrans “Gənclər sivilizasiyaların alyansı naminə: arzular həyata keçir” filminin nümayişi ilə başlanmışdır. Filmdə Azərbaycanda mədəniyyətə göstə- rilən diqqət və qayğıdan bəhs olunur, sivilizasiyalar arasında ittifaqın yaradıl- ması təşəbbüsünün əsas məqsədləri vurğulanır. Yüklə 1,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|