Bütün dünyada 18 yaşına çatmamış uşaq
və gənclər Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT)
tərəfi ndən qorunan hüquqlara malikdirlər. Sən
bu hüquqlarla Birləşmiş Millətlər Təşkilatının
Uşaq Hüquqları haqqında Konvensiyası (BMT-
nin UHK) adlanan sənəddə tanış ola bilərsən.
Bu, 1989-cu ildə qəbul edilmiş və ölkələr
arasında bağlanmış beynəlxalq sazişdir.
Avropanın bütün ölkələri və dünyanın əksər
ölkələri bu sazişi qəbul etmişlər. Bu o deməkdir
ki, bu ölkələr sözügedən konvensiyadakı hər
bir hüququ dəstəkləməyə və hörmət etməyə
razılıq vermişlər.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Uşaq Hüquqları haqqında Konvensiyası
7
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının
Uşaq Hüquqları haqqında Konvensiyası
)
ş
Bu, 1989-cu ildə qəbul edilmiş və ölkələr
q
ş
20-ci maddə
Konvensiyanın 20-ci maddəsində
deyilir ki, əgər uşaq valideynləri ilə
yaşaya bilmirsə, onda onun dövlət
tərəfi ndən xüsusi müdafi ə və yardım
almaq hüququ vardır.
s.35 - Bu həqiqətdə nə deməkdir?
Lüğət
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının
rəhbər göstərişləri
“Uşaqlara alternativ qayğıya dair
rəhbər göstərişlər” adlanan sənəd möv-
cuddur. Bu rəhbər göstərişlər uşaq və
gənclərin alternativ himayəyə olan
hüquqlarını təsvir edir. Orada, həmçinin
uşaqların öz bioloji ailələrindən
ayrılmaqlarının qarşısını almaqdan
ötrü hökumət orqanlarının nə etməli
olduqları haqda məlumat verilir.
Rəhbər göstərişlər hökumət orqanları,
təşkilatlar və bu cür uşaq və gənclər
tərəfindən işlənib hazırlanmışdır.
BMT-nin Uşaq Hüquqları haqqında
Konvensiyasından fərqli olaraq rəhbər
göstərişlər “hüquqi baxımdan məcburi”
xarakter daşımır, yəni onlar qanun
deyillər. Lakin BMT Baş Assambleyası
tərəfindən qəbul edildikdən sonra,
onlar hökumət orqanlarına bütün
uşaq və gənclər üçün alternativ
himayənin yaxşılaşdırılmasında köməklik
göstərəcəklər.
8
BMT-nin Konveniyasında bizim kimi uşaqlar
BMT-nin Konveniyasında bizim kimi uşaqlar
haqqında deyil, ümumən uşaqlar haqqında
haqqında deyil, ümumən uşaqlar haqqında
danışılır! Ümumilikdə “xüsusi müdafi ə və
danışılır! Ümumilikdə “xüsusi müdafi ə və
yardım” nə deməkdir?
yardım” nə deməkdir?
Yaxşı sualdır! Məni qardaş və bacılarımla birgə başqa ailədə
Yaxşı sualdır! Məni qardaş və bacılarımla birgə başqa ailədə
yerləşməyim mümkündürmü? 18 yaşım olanda onların
yerləşməyim mümkündürmü? 18 yaşım olanda onların
qayğısına qala bilərəmmi? Bu cür vəziyyətdə mənə kim
qayğısına qala bilərəmmi? Bu cür vəziyyətdə mənə kim
kömək edə bilər? Bu cür problemlər barədə mən kimdən
kömək edə bilər? Bu cür problemlər barədə mən kimdən
məlumat ala bilərəm…
məlumat ala bilərəm…
Sənin suallarına
cavab verəcək
bəzi məlumatları
tapmışam!
Uşaq müəssisələrində
yaşayan uşaqların
hüquqlarına dair Avropa
Şurasının tövsiyələri
Bu tövsiyədə Avropa Şurası Avropa
hökumətlərini himayə müəssisəsində
qalmaq ehtiyacı olan uşaqlara keyfi yyətli
qayğı göstəriləcəyinə zəmanət verməyə
çağırır. Tövsiyədə, eləcə də uşaq
müəssisələrində yaşayan uşaqların
çoxlu sayda konkret hüquqları və bu
hüquqlara hörmət edilməsini təmin edən
normalar müəyyən edilir.
9
... və bildiyiniz kimi Avropa
... və bildiyiniz kimi Avropa
Şurası 2005-ci ildən bəri uşaq
Şurası 2005-ci ildən bəri uşaq
müəssisələrində yaşayan uşaqların
müəssisələrində yaşayan uşaqların
hüquqları üzərində çalışır…
hüquqları üzərində çalışır…
Bu əla oldu!
Bu o deməkdir ki, Avropa
Bu o deməkdir ki, Avropa
Şurası konkret olaraq bizim
Şurası konkret olaraq bizim
kimi uşaq və gənclərə
kimi uşaq və gənclərə
aidiyyəti olan tövsiyə qəbul
aidiyyəti olan tövsiyə qəbul
etmişdir. Raluka və Piter
etmişdir. Raluka və Piter
bunu eşidəndə qulaqlarına
bunu eşidəndə qulaqlarına
inanmayacaqlar! Bilsinlər!
inanmayacaqlar! Bilsinlər!
“SOS Uşaq Kəndləri” təşkilatı Beynəlxalq
Patronaj Tərbiyəsi üzrə Təşkilat (IFCO)
və Beynəlxalq Təhsil Müssisələri
Federasiyası (FICE) ilə birgə himayə
altında böyüyən uşaqlara qayğı göstərən
təşkilat insanların işini tənzimləyəcək
normalar işləyib hazırlamışdır. 32
ölkədən olan və himayə təcrübəsinə ma-
lik uşaq və gənclər həm himayədarlara,
həm də digər gənclərə faydalı olması
məqsədilə bu layihəyə öz töhfələrini
vermişlər. 2007-ci ilin iyun ayında gənclər
“Uşaqların Rifahı Naminə - Keyfi yyət”
Normalarını (www.quality4children.info)
Avropa Parlamentinə təqdim etdilər və
Avropa hökumətlərindən onları alter-
nativ himayənin yaxşılaşdırılması üçün
istifadə etmələrini xahiş etdilər.
10
Hə dayanma!
Hə dayanma!
Davam et, bizə
Davam et, bizə
hər şey haqda
hər şey haqda
danış!
danış!
Gəlin gedək “SOS Uşaq Kəndləri”
Gəlin gedək “SOS Uşaq Kəndləri”
təşkilatında çalışan mütəxəssislə
təşkilatında çalışan mütəxəssislə
söhbət edək, eşitmişəm ki,
söhbət edək, eşitmişəm ki,
onlar da bizim həyat şəraitimizin
onlar da bizim həyat şəraitimizin
yaxşılaşdırılması yollarını arayırlar.
yaxşılaşdırılması yollarını arayırlar.
2004-cü ildən bəri biz sizin kimi gənclərlə
2004-cü ildən bəri biz sizin kimi gənclərlə
“Uşaqların Rifahı Naminə - Keyfi yyət” (Qua-
“Uşaqların Rifahı Naminə - Keyfi yyət” (Qua-
lity4Children (Q4C)) Standartları) adlanan
lity4Children (Q4C)) Standartları) adlanan
layihə üzərində çalışırıq. Onların tarixçələri
layihə üzərində çalışırıq. Onların tarixçələri
və məsləhətləri sayəsində biz birlikdə Q4C
və məsləhətləri sayəsində biz birlikdə Q4C
Standartlarını işləyib hazırlamışıq.
Standartlarını işləyib hazırlamışıq.
Hə yaxşı, Avropa Şurası onların
Hə yaxşı, Avropa Şurası onların
“sənədlər” adlandırdıqları sənədi
“sənədlər” adlandırdıqları sənədi
işləyib hazırlamışdır, bu sənəd bizim
işləyib hazırlamışdır, bu sənəd bizim
kimi himayə altında böyüyən uşaqların
kimi himayə altında böyüyən uşaqların
həyat şəraitini yaxşılaşdırmaq həlli
həyat şəraitini yaxşılaşdırmaq həlli
yollarından ibarətdir. Mən həm də
yollarından ibarətdir. Mən həm də
öyrəndim ki, hökumətlər bu həlli
öyrəndim ki, hökumətlər bu həlli
yollarını öz ölkələrində tətbiq etməyə
yollarını öz ölkələrində tətbiq etməyə
söz veriblər.
söz veriblər.
Bu lap əla oldu! Bu haqda
Bu lap əla oldu! Bu haqda
daha ətrafl ı öyrənmək istərdim.
daha ətrafl ı öyrənmək istərdim.
Hər şey gözlədiyimdən
Hər şey gözlədiyimdən
də yaxşı keçdi! Avropa
də yaxşı keçdi! Avropa
Şurasında həqiqətən də
Şurasında həqiqətən də
maraqlı idi! Biz orada
maraqlı idi! Biz orada
himayə müəssisələrində
himayə müəssisələrində
yaşayan uşaqların
yaşayan uşaqların
hüquqlarından danışırdıq.
hüquqlarından danışırdıq.
Kəndləri” təşkilatı Beynəlxalq
s.35
Lüğət